ازوفاژیت یا التهاب مری بیماری شایعی است که در اکثر مناطق جهان دیده می‌شود. اکثر افراد حداقل یک بار در طول عمر خود، التهاب مری را تجربه کرده‌اند. نکته قابل تامل اینجاست که ازوفاژیت انواع مختلفی داشته و در بیماری‌ها متفاوتی بروز می‌یابد. ازوفاژیت ائوزینوفیلیک یا التهاب ائوزینوفیلیک مری فرم نادری از این بیماری است. در این مطلب به بررسی بیشتر علائم، علت و درمان التهاب ائوزینوفیلیک مری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
ازوفاژیت ائوزینوفیلیک چیست
ازوفاژیت ائوزینوفیلیک اختلالی است که به علت حضور بیش از حد نوعی از گلبولهای سفید خون به نام ائوزینوفیل‌ها در مری ایجاد می‌شود. این اختلال منجر به درد، مشکل در بلع و سوزش سر دل می‌شود. ازوفاژیت ائوزینوفیلیک یک بیماری آلرژیک مزمن و نوعی اختلال ایمنی است. این بیماری نادر بوده و شیوع آن در سراسر جهان، در کودکان حدود ۱ در ۱۰۰۰ و در بزرگسالان ۱ تا ۳ مورد در ۱۰۰۰۰ نفر است.
شایع‌ترین علائم ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
شایع‌ترین علامت آن مشکل در بلع است. علائم دیگر التهاب ائوزینوفیلیک مری ممکن است بین کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد.
علائم ازوفاژیت ائوزینوفیلیک در کودکان:
- مشکل در غذا خوردن یا نوشیدن
- کاهش وزن
- استفراغ
- تاخیر یا عدم رشد
علائم ازوفاژیت ائوزینوفیلیک در بزرگسالان:
- عدم انتقال غذا به معده
- سوزش سر دل
- درد قفسه سینه
- درد شکم
- بازگشت غذا به دهان
در موارد نادری، ازوفاژیت ائوزینوفیلیک می‌تواند یک اورژانس پزشکی تلفی شود. وجود بیش از حد مواد غذایی در مری و یا استفراغ غذا ممکن است باعث پارگی مری شود. ظهور چنین مواردی از عوارض ازوفاژیت ائوزینوفیلیک بسیار نادر است، اما به درمان فوری احتیاج دارد. این عارضه بیشتر در افرادی که از آلرژی به مواد غذایی و عوامل محیطی، آسم، اگزما و سلیاک رنج می‌برند، دیده می‌شود.
علت ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
همان طور که اشاره شد ازوفاژیت ائوزینوفیلیک ناشی از تجمع بیش از حد ائوزینوفیل‌ها در بافت مری است. این وجود بیش از حد ائوزینوفیل‌ها معمولاً در یکی از دو حالت زیر ایجاد می‌شود:
پاسخ آلرژیک
ائوزینوفیل‌ها در مری می‌توانند در اثر پاسخ ایمنی بدن به آلرژن‌های خاص ایجاد شوند. اگر فرد به مواد غذایی خاص یا عوامل حساسیت زای محیطی حساسیت داشته باشد، بدن می‌تواند به صورت ازوفاژیت ائوزینوفیلیک پاسخ دهد.
فرد ممکن است بعد از خوردن برخی غذاهای خاص مانند لبنیات یا سویا، مشکل در بلع یا سوزش سر دل شدید را تجربه کند. همچنین می‌تواند نسبت به عوامل حساسیت زای محیطی مانند گرده‌ها نیز واکنش نشان دهد. علت ازوفاژیت ائوزینوفیلیک همواره به حساسیت به مواد غذایی مرتبط نیست، اما بررسی رژیم غذایی فرد برای کشف دلایل حساسیت لازم است.
ژنتیک
اخیراً در توضیح علت ازوفاژیت ائوزینوفیلیک موارد دیگری نیز مطرح شده‌اند. محققان دریافته‌اند که در بسیاری از افراد مبتلا به التهاب ائوزینوفیلیک مری بیان ژن اوتاکسین -۳ بیشتر است. این ژن به کنترل تعداد ائوزینوفیل‌های بدن کمک می‌کند. بیان بیشتر این ژن یعنی فرد تعداد بیشتری گلبولهای سفید ایجاد کننده این بیماری (یعنی ائوزینوفیل‌ها) را تولید می‌کند.
اگرچه این علت عامل ژنتیکی است، اما به نظر نمی‌‍رسد که جزئی از سابقه خانوادگی فرد باشد.
تشخیص ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
تنها راه تشخیص قطعی ازوفاژیت ائوزینوفیلیک آندوسکوپی است. در این روش، پزشک متخصص گوارش در حالی که بیمار تحت بیهوشی قرار دارد، لوله‌ای نازک به همراه دوربینی در انتها را وارد مری فرد می‌کند. پزشک در طول این عمل، بیوپسی‌هایی از بافت مری جمع آوری کرده و سپس این نمونه‌ها برای آزمایش وجود ائوزینوفیل‌ها به پاتولوژیست فرستاده می‌شوند.
پزشک همچنین مری را از نظر وجود تغییرات دیگر مانند التهاب یا تورم، تنگ شدن مری، وجود تکه‌های سفید و چین و چروک نیز بررسی می‌کند.
وجود این دسته از علائم ازوفاژیت ائوزینوفیلیک به تنهایی کافی نبوده و پزشک با اتکا به این شواهد نمی‌تواند تشخیص قطعی برای فرد مطرح کند، اما سرنخ‌هایی را در اختیار تیم پزشکی قرار می‌دهد. پس از ارسال نتایج بیوپسی از پاتولوژیست، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا علت علائم فرد ناشی از ازوفاژیت ائوزینوفیلیک بوده است یا خیر.
اگر فرد برای تشخیص به متخصص آلرژی مراجعه کند، انجام آزمایش خون برای تست آلرژی غذایی تجویز خواهد شد. این یافته‌ها می‌توانند در تعیین راهکارهایی برای مدیریت جلوگیری از بروز ازوفاژیت ائوزینوفیلیک و غذاهایی که باید از مصرفشان اجتناب شوند، کمک کننده باشند.
درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
پزشک معالجه را بر اساس علایم فرد آغاز می‌کند. این روند ممکن است شامل یک یا ترکیبی از داروهای شیمیایی، داروهای طبیعی، تغییر رژیم غذایی و جراحی باشد. در طول درمان، پزشک ممکن است انجام آندوسکوپی و بیوپسی دوره‌ای را برای نظارت بر بهبود بیماری توصیه کند.
داروهای ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) داروی اختصاصی را برای درمان قطعی این بیماری تایید نکرده است. با این حال، استفاده از سایر داروها می‌تواند به درمان التهاب ائوزینوفیلیک مری کمک کنند.
به عنوان مثال، کورتیکواستروئیدها می‌توانند در کنترل التهاب مری موثر باشند؛ زیرا التهاب عمل بلع را بسیار دشوار می‌کند. پزشک ممکن است در ابتدا دوزهای بالایی از دارو را تجویز کرده و پس از کنترل تورم، درمان التهاب مری را با دوزهای پایین‌تر ادامه دهد.
مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) نیز می‌توانند به کنترل میزان اسید معده و مری کمک کنند. این داروها برای درمان ریفلاکس اسیدی استفاده می‌شوند. مصرف PPI می‌تواند تعداد ائوزینوفیل‌های موجود در مری را کاهش داده و به کاهش التهاب کمک کند.
درمان طبیعی ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
درمان‌های طبیعی ممکن است در کنترل علائم کمک کننده باشند اما نقشی در درمان التهاب مری ندارند. برخی از داروهای گیاهی مانند شیرین بیان و بابونه ممکن است به بهبود علائم ریفلاکس اسیدی کمک کند. طب سوزنی و تکنیک‌های مراقبه مانند مدیتیشن نیز می‌تواند به در پیشگیری از وقوع ریفلاکس موثر باشد.
راهکارهای دیگر درمان خانگی التهاب مری شامل موارد زیر است: بالا بردن قسمت سری تختخواب برای جلوگیری از ریفلاکس، حفظ وزن سالم و پرهیز از خوردن غذاهایی که باعث سوزش سر دل می‌شوند.
اگرچه این روش‌های درمانی علت التهاب ائوزینوفیلیک مری را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند به فرد در حفظ راحتی بیشتر کمک کنند. همیشه پیش از شروع هرگونه درمان جدید، بخصوص درمان‌های جدید گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید.
نقش رژیم غذایی در درمان التهاب مری
از آن جایی که از واکنش آلرژیک به برخی غذاها ممکن است باعث ایحاد و یا تشدید ازوفاژیت ائوزینوفیلک شود، در روند درمانی باید حذف این غذاها در نظر گرفته شود. بخش چالش برانگیز کشف و شناختن غذاهای مشکل ساز برای فرد است؛ زیرا ظهور حساسیت غذایی اغلب چندین روز طول می‌کشد. به خاطر سپردن این که دقیقاً کدام ماده غذایی که فرد چند روز پیش مصرف کرده باعث ایجاد واکنش آلرژیک شده است، دشوار است.
اگر با انجام تست خراش پوستی، حساسیت به مواد خاصی نشان داده شود، به احتمال زیاد پزشک حذف این مواد غذایی را توصیه خواهد کرد. اگر از وجود آلرژی غذایی در خود مطمئن نیستید، حذف آلرژن‌های غذایی رایج را شروع کنید. این آلرژن‌ها شامل موارد زیر است:
- لبنیات
- تخم مرغ
- گندم
- سویا
- بادام زمینی
- آجیل درختی
- ماهی و صدف
در روش حذف رژیم غذایی، تمام این غذاها به طور کامل از رژیم غذایی فرد حذف می‌شوند، سپس فرد باید به آرامی یکی یکی دوباره این غذاها را تست کند تا مشخص شود که به هر یک از آن‌ها حساسیت دارد یا خیر. همچنین ممکن است تمایل داشته باشید که آلرژن‌های غذایی کمتر متداول را نیز از رژیم غذایی خود حذف کنید.
دیلاتاسیون
اگر درمان‌های فوق موثر نبود، پزشک ممکن است روش دیلاتاسیون را توصیه کند. یکی از عوارض ازوفاژیت تنگ شدن مری است که این امر غذا خوردن را دشوار می‌سازد. در حین عمل دیلاتاسیون، پزشک با کشیدن مری از طرفین، آن را گشادتر می‌کند. این کار می‌تواند به فرد در بلع آسان‌تر غذا کمک کند. با این حال، این روش درمانی معمولاً مگر در صورت موثر نبودن گزینه‌های درمانی دیگر، توصیه نمی‌شود.
پیش آگهی ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
محققان حوزه پزشکی هنوز در حال تحقیق در مورد ازوفاژیت ائوزینوفیلیک و یافتن بهترین راه‌های درمان آن هستند. این بیماری مزمن، عود کننده بوده و درمان شناخته شده‌ای ندارد. هدف از درمان و داروهای فعلی، کنترل تجمع ائوزینوفیل‌ها و کاهش علائم ناشی از آن‌ها است. در مورد بهترین درمان التهاب مری برای شما، با پزشک خود مشورت کنید. با درمان مناسب می‌توانید علایم آزار دهنده کاهش دهید.
سلام خسته نباشید
مطلب مفیدی بود?
ممنون از توجه شما