جدا شدن جفت یا دکولمان جفت یکی از عارضه‌های نادر و در عین حال خطرناک در دوران بارداری است. جفت در دوران بارداری در رحم ایجاد شده و به دیواره رحم می‌چسبد و وظیفه تامین مواد مغذی و اکسیژن را بر عهده دارد. جدا شدن قسمتی از جفت جنین یا کنده شدن کامل آن از دیواره داخلی رحم قبل از زایمان باعث عارضه دکولمان می‌شود. کندگی جفت می‌تواند باعث کاهش یا حتی مسدود شدن کامل دریافت اکسیژن و مواد مغذی به جنین شود و باعث خونریزی شدید در مادر شود. جدا شدم جفت اغلب به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و در صورت عدم مداخله مناسب، زندگی مادر و نوزاد به خطر می‌افتد.
علائم جدا شدن جفت
احتمال کنده شدن جفت در سه ماهه آخر بارداری، به ویژه چند هفته قبل از تولد بیشتر است. علائم و نشانه های کنده شدن جفت در بارداری شامل موارد زیر است:
- خونریزی واژینال، اگرچه ممکن رخ ندهد
- درد شکم
- کمردرد
- حساسیت یا سفت شدن رحم
- انقباضات رحمی که اغلب یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتند
درد شکم و کمر اغلب به صورت ناگهان رخ می‌دهند. میزان خونریزی واژن در موراد مختلف متفاوت است و لزوماً مشخص کننده مقدار جدا شدن جفت نیست. ممکن است خون در داخل رحم به دام بیفتد، بنابراین ممکن است با دکولمان شدید جفت نیز خون ریزی قابل توجهی رخ ندهد.
در برخی موارد، دکولمان جفت به آرامی (دکولمان مزمن) ایجاد می‌شود، که ممکن است باعث خونریزی واژینال متناوب شود. در نتیجه جنین به همان میزان که انتظار می‌رود، رشد نخواهد کرد و حتی ممکن است میزان مایع آمنیوتیک نیز کاهش یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر باردار هستند و علائم جدا شدن جفت را در خود مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علت دکولمان جفت
علت دکولمان جفت در بیشتر موارد مشخص نیست. دلایل احتمالی دکولمان جفت عبارتند از:
- تروما یا آسیب به ناحیه شکم، مانند تصادف یا سقوط از ارتفاع
- از دست دادن حاد مایع آمنیوتیک که جنین را احاطه کرده و نقش محافظتی دارد
عوامل خطر دکولمان
عواملی که خطر کندگی جفت را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- تجربه دکولمان جفت در حاملگی‌های قبلی که ناشی از تروما وارد شده به شکم نبوده است
- فشار خون بالا مزمن
- مشکلات مربوط به فشار خون بالا در دوران بارداری، مانند پره اکلامپسی، اکلامپسی یا سندرم HELLP
- سقوط از ارتفاع یا هر نوع ضربه شدید به شکم
- سیگار کشیدن
- مصرف کوکائین در دوران بارداری
- پارگی زودرس غشاها در حاملگی، که باعث نشت مایعات آمنیوتیک قبل از پایان بارداری می‌شود
- وجود عفونت‌های داخل رحمی در دوران بارداری (کوریوآمونیونیت)
- حاملگی در سن بالا به خصوص بالاتر از ۴۰ سال
عوارض دکولمان جفت
کنده شدن جفت، می‌تواند عوارض خطرناکی را هم برای مادر و هم برای نوزاد ایجاد کند.
عوارض دکولمان جفت برای مادر:
- شوک هیپوولمیک به دلیل خونریزی
- مشکلات انعقادی خون
- نیاز به انتقال خون
- نارسایی کلیه یا دیگر ارگان‌ها به علت خون ریزی
- در خونریزی رحم قابل کنترل نباشد، بندرت ممکن است مادر به هیسترکتومی نیاز داشته باشد
عوارض دکولمان جفت برای جنین:
- رشد نکردن جنین به علت عدم دریافت مواد مغذی
- عدم دریافت اکسیژن کافی
- تولد زودرس
- مرده زایی
پیشگیری از دکولمان جفت
جلوگیری از دکولمان جفت ممکن نیست اما می‌توان برخی از عوامل خطر دکولمان جفت را کاهش داد؛ به عنوان مثال، با ترک سیگار و عدم مصرف مواد مخدر مانند کوکائین. در صورتی که فشار خون بالایی دارید، باید فشار خون توسط ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی بررسی و تحت نظر باشد.
هنگام استفاده از وسیله نقلیه موتوری، کمربند ایمنی خود را ببندید. اگر آسیبی به دلیل سقوط از ارتفاع یا تصادف به شکم مادر وارد شود، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
اگر در بارداری‌های پیشین خود تجربه دکولمان جفت را داشته‌اید، و اکنون قصد دارید تا باردار شوید، باید پیش از حاملگی با پزشک معالج خود صحبت کنید تا ببینید که آیا روش‌هایی برای کاهش خطر و پیشگیری از دکولمان جفت وجود دارد یا خیر.
تشخیص دکولمان جفت
اگر ارائه دهنده خدمات بهداشتی به جدا شدن جفت مشکوک باشد، برای ارزیابی وضعیت موجود، معایناتی را به منظور بررسی حساسیت و سفتی رحم انجام می‌دهد. برای شناسایی علت احتمالی خونریزی واژن نیز آزمایش خون، ادرار و سونوگرافی توصیه خواهد شد.
در سونوگرافی، امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از رحم را بر روی مانیتور ایجاد می‌کنند. با این وجود نمی‌توان کندگی جفت را همواره با انجام سونوگرافی مشخص کرد.
درمان کنده شدن جفت
اتصال مجدد جفت جدا شده از دیواره رحم امکان پذیر نیست. بسته به شرایط موجود می‌توان از گزینه‌های مختلف درمان دکولمان جفت استفاده کرد:
- جدا شدن زودرس جفت یا اگر کودک به اندازه کافی رشد نکرده باشد: در صورتی که تنها قسمتی از جفت جنین جدا شده باشد، ضربان قلب طبیعی باشد و زمان زیادی به زایمان مانده باشد، ممکن است مادر برای نظارت بیشتر، در بیمارستان بستری شود. اگر خونریزی متوقف شده و وضعیت جنین پایدار باشد، ممکن است مادر ترخیص شده و بریا استراخت به خانه فرستاده شود.
در صورتی لزوم به زایمان زودرس، برای رشد ریه‌های جنین و محافظت از مغز، ممکن از داروهایی برای فرد تجویز شود.
- اگر کودک به اندازه کافی رشد کرده باشد: به طور کلی بعد از ۳۴ هفته بارداری، اگر مشکل کنده شدن جفت، حداقل باشد، در صورتی که مادر تحت تظارت باشد ،امکان زایمان واژینال وجود دارد. اما اگر دکولمان جفت تشدید شود یا سلامت مادر یا کودک را به خطر بیاندازد، سزارین انجام خواهد شد.
در صورتی که خونریزی شدید باشد، ممکن است به انتقال خون نیاز باشد.
آمادگی برای ویزیت
دکولمان جفت اغلب یک شرایط اورژانسی محسوب می‌شود در نتیجه اغلب زمانی برای آمادگی وجود ندارد. با این حال، این امکان وجود دارد که ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما متوجه علائم جدا شدن زودرس جفت شود.
بسته به شدتی دکولمان جفت احتمالی، ممکن است در بیمارستان بستری شوید تا تحت نظر باشید. یا ممکن است زایمان زودرس پیشنهاد شود.
اگر شما در بیمارستان تحت نظر هستید، در ادامه اطلاعات برای کمک به شما برای آمادگی بیشتر، داده می‌شود.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید
اگر در بیمارستان بستری هستید:
- به تغییرات توجه کنید. اگر تغییری در علائم یا فراوانی آن‌ها ایجاد شود، فوراً به تیم مراقبت‌های بهداشتی مطلع دهید.
- درمورد داروهای مصرفی خود با پزشک صحبت کنید. در مورد تمام داروهایی که مصرف کرده‌اید، از جمله ویتامین‌ها و مکمل‌ها با پزشک مشورت کنید. اگر در دوران بارداری سیگار کشیده‌اید یا از مواد مخدر استفاده کرده‌اید، به پزشک اطلاع دهید.
- از یک دوست یا یکی از نزدیکان خود بخواهید که در صورت امکان در کنار شما باشد. شخصی که با شماست می‌تواند به شما در یادآوری اطلاعات گفته شده به ویژه در شرایط اضطراری کمک کند.
سوالاتی که ممکن است از پزشک بپرسید:
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- آیا من یا کودکم در معرض خطر هستیم؟
- چه گزینه‌های درمانی را در پیش رو دارم؟
- عوارض احتمالی چیست؟
- اگر نوزاد در حال حاضر به دنیا بیاید، باید انتظار چه شرایطی را داشته باشم؟
- آیا به انتقال خون نیاز دارم؟
- احتمال این که بعد از زایمان به هیسترکتومی نیاز باشد، چقدر است؟
چه انتظاری از پزشک باید داشته باشیم
پزشک به احتمال زیاد سوالاتی زیر را از شما بپرسد:
- چه زمانی علائم و نشانه های کنده شدن جفت در بارداری در شما شروع شد؟
- آیا متوجه تغییراتی در علائم و نشانه‌های خود شده‌اید؟
- چقدر خونریزی مشاهده کرده‌اید؟
- آیا می‌توانید حرکات کودک را احساس کنید؟
- آیا واضحاً نشت مایع آمنیوتیک را مشاهده کرده‌اید؟
- آیا علایئم حالت تهوع، استفراغ یا سرگیجه داشته‌اید؟
آیا دچار انقباضات رحمی شده‌اید؟ اگر چنین است، زمان وقوع این انقباضات چقدر به هم نزدیک هستند؟
