تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که درصورتی که گلودرد استرپتوکوکی یا تب اسکارلت به خوبی درمان نشود، ایجاد می‌شود. باکتری استرپتوکوکوس موجب بیماری‌های گلودرد استرپتوکوکی و تب اسکارلت می‌شود.
تب روماتیسمی معمولا کودکان بین سنین ۵ تا ۱۵ سال را درگیر می‌کند؛ با این وجود در کودکان کوچکتر از ۵سال و بزرگسالان نیز می‌تواند ایجاد شود. تب روماتیسمی به خصوص در کشورهای درحال توسعه شایع است.
تب روماتیسمی می‌تواند موجب آسیب دائمی به قلب شود؛ به‌طور مثال به دریچه‌های قلب آسیب بزند و یا موجب نارسایی قلب شود. درصورت درمان، می‌توان آسیب حاصل از التهاب را کاهش داد، درد و دیگر علائم را تسکین بخشید و از بازگشت تب روماتیسمی جلوگیری کرد.
علائم
تب روماتیسمی در هر فرد می‌تواند علائم مختلفی داشته‌باشد. شما می‌توانید علائم بسیار یا کمی داشته باشید؛ به‌علاوه علائم شما در طول مدت بیماری می‌تواند تغییر کند. تب روماتیسمی معمولا دو الی چهار هفته پس از عفونت گلو استرپتوکوکی آغاز می‌شود. علائم تب روماتیسمی نتیجه‌ی التهاب قلب، مفاصل، پوست و سیستم عصبی مرکزی هستند. این علائم شامل:
- تب
- مفاصل دردناک و سخت‌شده (بیشتر در نواحی زانو، مچ پا، آرنج و مچ دست)
- درد مفصلی که از هر مفصل تا مفصل دیگر منتقل می‌شود.
- قرمزی، گرمی و تورم
- برجستگی‌های کوچک و بدون درد زیر پوست
- درد قفسه سینه
- مورمور قلب
- خستگی
- راش‌های صاف یا کمی برجسته و بدون درد با لبه‌های زبر
- حرکات سریع و غیرقابل کنترل بدن (Sydenham chorea)، معمولا در دست‌ها، پاها و صورت
- رفتارهای غیرمعمول ناگهانی، مثل گریه‌کردن یا خنده‌های نامناسب که معمولا با Sydenham chorea همراه است.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرید
درصورتی که کودک شما علائم گلودرد استرپتوکوکی زیر را داشت حتما باید به پزشک مراجعه کنید:
- گلو درد ناگهانی
- درد هنگام بلع
- تب
- سردرد
- درد معده ، تهوع و استفراغ
با درمان مناسب گلودرد استرپتوکوکی می‌توان از تب روماتیسمی جلوگیری کرد. به‌علاوه اگر کودک شما علائم تب روماتیسمی را نشان داد، حتما با پزشک تماس بگیرید.
علل تب روماتیسمی
تب روماتیسمی می‌تواند پس از عفونت گلو ناشی از باکتری استرپتوکوکی گروه A به‌وجود آید. گلودرد ناشی از گروه A استرپتوکوک‌ها به گلودرد استرپتوکوکی یا تب اسکارلت شناخته می‌شود. استرپتوکوک‌های گروهA پوست یا دیگر نقاط بدن، کمتر موجب تب روماتیسمی می‌شوند. ارتباط میان عفونت استرپتوکوکی و تب روماتیسمی چندان مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که این باکتری سیستم ایمنی بدن را گول می‌زند.
در باکتری استرپتوکوکوس پروتئینی یافت شده که مشابه آن در بافت‌های مشخصی از بدن نیز یافت شده‌است. در نتیجه سیستم ایمنی بدن که به صورت طبیعی پروتئین باکتری را شناسایی کرده و علیه آن اقدام می‌کند، به بافت‌های خود بدن نیز حمله می‌کند؛ به خصوص بافت‌های قلب، مفاصل، پوست و سیستم عصبی مرکزی. این واکنش سیستم ایمنی موجب التهاب بافت‌ها می‌شود.
درصورتی که کودک شما درمان آنتی‌بیوتیکی علیه باکتری استرپتوکوک را کامل کند و تمامی داروهای تجویزشده‌ی خود را مصرف کند، احتمال کمی وجود دارد که به تب روماتیسمی دچار شود.
اما در صورتی که کودک شما آنتی‌بیوتیک‌های خود را کامل مصرف نکند، درمان گلودرد او به‌خوبی انجام نشده، در نتیجه ممکن است به تب روماتیسمی دچار شود.
ریسک فاکتورها
عواملی که ریسک ابتلا به تب روماتیسمی را افزایش می‌دهند شامل:
- سابقه خانوادگی: بعضی افراد دارای ژنی هستند که احتمال ابتلای آنان را به تب روماتیسمی افزایش می‌دهد.
- نوع باکتری استرپتوکوکوس: سویه‌های خاصی از باکتری استرپتوکوک بیشتر موجب تب روماتیسمی می‌شوند.
- عوامل محیطی: افرادی که در محیط‌های شلوغ، با بهداشت ضعیف و دیگر شرایطی که موجب بالا بردن سرعت انتقال و قرارگیری در معرض سویه‌های مختلف باکتری استرپتوکوک می‌شوند، زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به تب روماتیسمی هستند.
عوارض تب روماتیسمی
التهاب ناشی از تب روماتیسمی می‌تواند از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد. در بعضی موارد، این التهاب موجب عوارضی در بیمار می‌شود. تب روماتیسمی می‌تواند موجب آسیب دائمی به قلب بشود. معمولا این اتفاق ۱۰ تا ۲۰ سال پس از بیماری اصلی می‌افتد؛ با این وجود، گاهی تب روماتیسمی می‌تواند موجب آسیب به دریچه‌های قلب در زمانی که کودک هنوز علائم آن را دارد بشود. آسیب معمولا در دریچه میترال (دریچه میان دهلیز چپ و بطن چپ) اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند در دیگر دریچه‌های قلب نیز اتفاق بیفتد.
آسیب می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- باریک شدن دریچه: کاهش جریان خون
- سوراخ شدن دریچه: دریچه‌ای که سوراخ شود، ممکن است موجب انتقال خون در جهت نادرست یعنی از بطن‌ها به دهلیزها شود.
- آسیب به ماهیچه قلب: التهاب مرتبط با تب روماتیسمی می‌تواند ماهیچه قلب را ضعیف کند و درنتیجه توانایی آن در پمپ کردن خون کاهش یابد.
آسیب به دریچه‌های قلب یا دیگر بافت‌های قلب می‌تواند در زندگی آينده‌ی کودک مشکلاتی ایجاد کند. مانند:
- ضربان قلب نامنظم و غیرطبیعی
- نارسایی قلب
پیشگیری
تنها راه جلوگیری از تب روماتیسمی، درمان کامل گلودرد استرپتوکوکی با آنتی‌بیوتیک های مناسب است.
