تمام چیزهایی که شما باید در مورد آبسه مغزی بدانید
آبسه مغزی عبارت است از جمع شدگی چرکی که در نتیجه تروما یا عفونت به‌وجود آمده است. وجود آبسه مغزی تهدیدکننده جدی حیات می‌باشد.
در گذشته همه‌ی موارد آبسه‌های مغزی می‌مردند، اما در سال ۲۰۱۴ متخصصان بیان کردند که با پیشرفت‌هایی که در زمینه تشخیص و درمان این بیماری به‌وجود آمده است؛ شانس زنده ماندن به طور چشمگیری افزایش یافته است.
اثرات آبسه fر اساس سایز و محل قرارگیری آن در مغز متفاوت است.
در ایالات متحده سالانه حدود ۲۵۰۰-۱۵۰۰ مورد ابتلا به آبسه مغزی وجود دارد. آبسه مغزی بیشتر در مردان بالغ زیر ۳۰ سال دیده می‌شود. در کودکان نیز در سنین ۴-۷ سال رایج‌تر است. نوزادان تازه متولد شده نیز در معرض خطر ابتلا هستند.
برنامه واکسیناسیون میزان ابتلا در کودکان را کاهش داده است.
علائم وجود آبسه مغزی
علائم و نشانه‌های آبسه مغزی عبارت اند از:
- سردرد (در بین ۷۰-۶۹ درصد موارد)
- تب (در ۵۳-۴۵ درصد)
- تشنج (در ۳۵-۲۵ درصد)
- حالت تهوع و استفراغ (در ۴۰ درصد)
تشنج ممکن است اولین علامت وجود آبسه باشد. تهوع و استفراغ به دلیل ایجاد فشار در مغز رخ می‌دهد.
معمولا همراه آبسه درد نیز وجود دارد که این شروع درد می‌تواند ناگهانی یا به مرور باشد.
تغییر در حالت روحی در ۶۵ درصد موارد رخ می‌دهد. که عبارت اند از:
- گیجی
- خواب‌آلودگی و بی‌حالی
- زود رنجی
- عدم وجود تمرکز فکری
- پاسخگویی ضعیف
- فرآیند فکری کند
- و احتمالا کما
مشکلات نورولوژیک در ۶۵-۵۰ درصد از موارد آبسه مغزی وجود دارد. این موارد که به دنبال سردرد و در طی چندین روز تا چندین هفته بروز پیدا می‌کنند عبارت اند از:
- ضعف عضلانی
- ضعف یا فلج یک سمت بدن
- مشکلات تکلم، مانند لکنت کلام
- توانایی هماهنگی ضعیف
علائم دیگز نیز عبارت اند از:
- سفتی گردن، پشت و شانه‌ها
- تاری دید، دوبینی
علائم ناشی از آبسه مغزی در نتیجه عفونت، آسیب یه بافت مغز و فشار به مغز در نتیجه رشد عفونت ایجاد می‌شود.
اگر سردرد به طور ناگهانی شدید شود نشانگر این است که آبسه ترکیده است.
در دوم سوم موارد، علائم به مدت دو هفته ادامه پیدا می‌کنند. به طور میانگین پزشکان ۸ روز پس از شروع علائم بیماری را تشخیص می‌دهند.
دلایل ایجاد آبسه مغزی
به نظر می‌رسد که آبسه مغزی بیشتر به دنبال عفونت باکتریایی یا قارچی که در مغز وجود دارد، ایجاد می‌شود. انگل‌ها نیز می‌توانند آبسه مغزی ایجاد کنند.
زمانی که باکتری، قارچ یا انگلی قسمتی از مغز را آلوده می‌کند، به دنبالش التهاب و تورم رخ می‌دهد. در این موارد آبسه از سلول‌های مغزی آلوده، گلبول‌های سفید فعال و مرده و ارگانیسم‌هایی که مشکل ایجاد می‌کنند، تشکیل می‌شود.
همزمانی که سلول‌ها تجمع می‌کنند، یک دیواره اطراف آبسه دربر میگیرد. که این کار به ایزوله شدن عفونت کمک می‌کند و مانع ازاین می‌شود که به بافت‌های سالم اطراف گسترش یابد.
اگر آبسه متورم شود، فشار بیشتری به بافت مغز اطراف خود وارد می‌کند.
جمجمه انعطاف‌پذیر نیست و نمی‌تواند منبسط شود. فشار ناشی از وجود آبسه می‌تواند موجب انسداد عروق خونی گردد و مانع رسیدن اکسیژن به مغز شود که در نتیجه این امر به بافت حساس مغز آسیب وارد می‌شود.
چگونه عفونت وارد مغز می‌شود؟
عفونت مغز به علت یک سری دلایل نسبتا نادر است.
یکی از این دلایل سد خونی-مغزی است که یک شبکه حفاظتی از رگ و سلول‌های خونی است. این سد از ورود یک سری از مواد به مغز جلوگیری می‌کند، و به یک سری مواد دیگر اجازه‌ی عبور می‌دهد.
گاهی اوقات، یک عفونت می‌تواند از سد خونی-مغزی عبور کند. این در شرایطی اتفاق می‌افتد که عفونت به سد خونی-مغزی آسیب بزند و منجر به ایجاد شکاف گردد.
عفونت از سه طریق اصلی زیر می‌تواند به مغز وارد شود:
- عفونت در یک قسمت دیگر بدن وجود داشته باشد، و از طریق خون به مغز بیاید.
- از یک محل نزدیک به مغز مانند گوش گسترش یابد.
- در نتیجه یک آسیب یا جراحی به‌وجود آید.
عفونت انتقال‌یافته از نواحی دیگر بدن
اگر عفونت در قسمت دیگری از بدن اتفاق افتاده باشد، عامل عفونی می‌تواند از طریق جریان خون انتقال یابد، از سد خونی-مغزی عبور کند و وارد مغز شود و مغز را آلوده کند.
۴۳-۹ درصد از موارد آبسه‌های مغزی در نتیجه انتقال عامل عفونی از نواحی دیگر بدن به‌وجود می‌آید.
بیشتر آبسه‌های مغزی باکتریایی از عفونت نواحی دیگر بدن ناشی می‌شوند. کشف ضایعه اولیه یا محلی که در آینده ممکن است عفونت مکرر وجود داشته باشد، بسیار مهم است.
یک فرد با سیستم ایمنی تضعیف شده، احتمال ابتلایش به آبسه مغزی انتقال یافته از طریق خون بیشتر است.
سیستم ایمنی یک شخص می‌تواند در نتیجه موارد زیر تضعیف شود:
- HIV
- AIDS
- نوزادان زیر ۶ ماه
- فردی که شیمی درمانی می‌شود.
- استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی
- فردی که پیوند عضو انجام داده و داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی را برای جلوگیری از رد پیوند مصرف می‌کند.
عفونت‌های معمولی که می‌توانند منجر به آبسه مغزی شوند عبارت اند از:
- اندوکاردیت, عفونت دریچه قلبی
- پنومونی، برونشیت یا دیگر عفونت‌های ریوی
- عفونت شکم مانند التهاب پریتوئن، التهاب دیواره داخلی شکم و لگن
- سیستیت، یا التهاب مثانه و سایر عفونت‌های لگنی
انتقال مستقیم
عفونت می‌تواند از نواحی نزدیک به مغز نیز منتقل شود و این در ۵۸-۱۴ درصد از موارد آبسه‌های مغزی دیده می‌شود.
اگر عفونتی در نزدیکی جمجمه مثلا در گوش یا بینی وجود داشته باشد، می‌تواند به مغز نیز منتقل شود.
عفونت‌هایی که می‌توانند باعث ایجاد آبسه مغزی شوند عبارت اند از:
- اوتیت مدیا یا عفونت گوش میانی
- سینوزیت
- مستوئیدیت، عفونت استخوان پشت گوش
محل آبسه مغزی به محل و نوع عفونت اولیه وابسته است.
آسیب مستقیم
آبسه مغزی می‌تواند ناشی از تروما باشد، مانند جراحی مغز و اعصاب یا آسیب دیدگی مغز.
آبسه می‌تواند ناشی از:
- ضربه به سر که باعث شکستگی جمجمه می‌شود، در این حالت قطعات استخوانی به مغز فرو می‌رود.
- اگر جسم خارجی مانند گلوله وجود داشته باشد و خارج نشود.
- در موارد نادر ناشی از عوارض جراحی می‌باشد.
تشخیص آبسه مغزی
برای تشخیص آبسه مغزی، پزشک علائم و نشانه‌های بیمار را ارزیابی کرده و تاریخچه پزشکی و مسافرتی بیمار را نیز ارزیابی می‌کند.
آن‌ها باید بدانند که آیا فرد:
- اخیرا عفونتی داشته یا خیر
- سیستم ایمنی اش تضعیف شده یا خیر
علائم می‌تواند شبیه به سایر بیماری‌ها و شرایط باشد، بنابراین ممکن است تایید یک تشخیص طول بکشد. اگر پزشک دقیقا از زمان شروع علائم و نحوه پیشرفت آن‌ها تشخیص دهد، تشخیص ساده‌تر خواهد بود.
آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون برای بررسی میزان بالای گلبول‌های سفید، که می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باشد.
- اسکن تصویربرداری، مانند MRI یا سی تی اسکن، که در آن آبسه به عنوان یک یا چند لکه نشان داده می‌شود.
- آسپیراسیون با هدایت CT، نوعی بیوپسی سوزنی، که شامل گرفتن نمونه چرک برای آنالیز است.
تعداد تلفات ناشی از آبسه مغزی در دهه‌های اخیر کاهش یافته است، این به دلیل استفاده رایج از CT اسکن و MRI در تشخیص است.
درمان آبسه مغزی
درمان به طور کلی شامل جراحی و دارو خواهد بود.
معمولا اگر پزشک به آبه مغزی مشکوک شود، بلافاصله آنتی‌بیوتیک‌های با طیف گسترده‌ای تجویز می‌کند، زیرا آبسه می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد.
اگر آزمایشات نشان دهند که عفونت باکتریایی نیست بلکه ویروسی است، پزشک مطابق آن درمان را تغییر می‌دهد.
اثربخشی درمان به این موارد بستگی دارد:
- اندازه آبسه
- تعداد آبسه‌ها
- دلایل ایجاد آبسه
- سلامت عمومی فرد
اگر آبسه از یک اینچ کوچکتر باشد، فرد احتمالا فقط داروهای آنتی‌بیوتیک، ضدقارچ و ضد ویروس را به صورت داخل وریدی دریافت می‌کند. با این وجود، ممکن است پزشک به تخلیه آبسه برای تشخیص بهترین آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد.
اگر آبسه از یک اینچ بزرگتر باشد، پزشک نیاز به آسپیراسیون، تخلیه یا برش آن دارد.
اگر چندین آبسه وجود داشته باشد، بریدن آن‌ها ممکن است بسیار خطرناک باشد. جراح در این حالت آسپیراسیون را توصیه می‌کند.
همچنین فرد برای عفونت اولیه‌ای که به عنوان مثال در ریه، شکم یا بینی وجود دارد نیز به درمان نیاز دارد.
جراحی
یک فرد در شرای طزیر به جراحی نیاز خواهد داشت:
- فشار در مغز هچنان ادامه داشته باشد.
- آبسه به درمان دارویی پاسخ ندهد.
- در داخل آبسه هوا وجود داشته باشد.
- خطر ترکیدن آبسه وجود داشته باشد.
جراحی کرانیوتومی روشی است که جراح در آن جمجمه را باز می‌کند.
مراحل به شرح زیر است:
- جراح ناحیه کوچکی از موی سر را می‌تراشد.
- برای دستیابی به مغز، یک قطعه کوچک از استخوان سر را جدا می‌کند.
- آن‌ها می‌توانند آبسه را بردارند یا چرک را تخلیه کنند، احتمالا با کمک سی تی اسکن
- آن‌ها استخوان را سر جای خود قرارداده و پوست سر را بخیه می‌زنند.
دارو درمانی
در صورت وجود فشار داخل جمجمه و احتمال بروز عوارضی مانند مننژیت، مصرف یک دوره کوتاه از کورتیکواستروئیدها با دوز بالا ممکن است کمک کننده باشد.
با این پزشکان معمولا کورتیکواستروئیدها را به عنوان درمان معمول تجویز نمی‌کنند.
پزشک ممکن است برای جلوگیری از بروز تشنج، داروهای ضدتشنجی را تجویز کند. و شخصی که دچار آبسه مغزی شده است ممکن است به مدت پنج سال به مصرفداردهای ضدتشنج نیاز داشته باشد.
نگاه کلی
مطالعات نشان می‌دهد که ۵-۳۲ درصد موارد آبسه مغزی کشنده است.
از میان افرادی که زنده می‌مانند، بسته به میزان آسیب، ممکن ست اثرات ماندگار داشته باشد. آبسه مغزی می‌تواند منجر به مشکلات عصبی طولانی مدت شود، مانند مشکلات مربوط به عملکرد جسمی، تغییر شخصیت و تشج.
شناحت علائم احتمالی آبسه مغزی مهم است و در صورت بروز تشخیص فوری مهم است. هرچه فرد زودتر تحت درمان قرار بگیرد، احتمال موثر بودن آن بیشتراست و احتمال بقا نیز بیشتر است.
نتیجه نهایی به ویژگی‌های آبسه نیز بستگی دارد. وجود آبسه‌های متعدد یا وجود آبسه در قسمت‌های مغر درمان را مشکل‌تر می‌کند.
پزشک در طول بازه درمان و بهبودی فرد را تحت نظر میگیرد، زیرا آبسه می‌تواند عود کند. ممکن است به مدت ۲ هفته فرد را تحت آزمایش CT هفتگی قرار گیرد. همچنین یک آبسه می‌تواند بعد از ماه‌ها یا سال‌ها برگردد، بنابراین نظارت طولانی مدت ضروری است.
