سندروم تورت چیست
سندروم تورت یا سندروم توره که با اسامی نشانگان توره ، اختلال تیک یا بیماری تیک نیز شناخته می‌شود، اختلالی است که باعث حرکات تکراری یا صداهای ناخواسته (تیک‌ها) می‌شود که به راحتی قابل کنترل نیستند. برای مثال، ممکن است پشت سر هم چشمک بزنید، شانه‌هایتان را بالا بیاندازید یا بی‌اختیار صداها و کلمات توهین‌آمیز از دهانتان بیرون بیاید.
تیک‌ها یا علائم سندروم توره بین سنین ۲ تا ۱۵ سال و به‌طور میانگین حدود ۶ سالگی بروز پیدا می‌کند. مردها سه تا چهار برابر بیشتر مستعد ابتلا به سندرم تورت هستند.
اگرچه هیچ درمانی برای سندرم توره وجود ندارد، اما روش‌های تسکین‌دهنده‌ای دردسترس است. بسیاری از افراد مبتلا به سندروم تورت یا اختلال تیک تا زمانی که علائم مشکل‌ساز نباشند، نیازی به درمان ندارند. معمولا تیک‌ها بعد از سنین نوجوانی کاهش می‌یابند یا کنترل می‌شوند.
علائم سندروم توره چیست
تیک‌ها -حرکات یا صداهای ناگهانی، کوتاه و متناوب- علائم بارز سندروم تورت هستند. علائم می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند. علائم شدید ممکن است به‌طور قابل توجهی در ارتباطات، عملکرد روزانه و کیفیت زندگی تداخل ایجاد کنند.
طبقه‌بندی تیک‌ها به شرح زیر است:
- تیک‌های ساده: این تیک‌های ناگهانی، کوتاه و تکراری گروه محدودی از عضلات را درگیر می‌کنند.
- تیک‌های پیچیده: این الگوهای هماهنگ و مشخص حرکتی چندین گروه عضلانی را درگیر می‌کنند.
تیک‌ها می‌توانند شامل حرکات (تیک‌های حرکتی) و اصوات (تیک‌های صوتی) باشند. تیک‌های حرکتی معمولا قبل از تیک‌های صوتی اتفاق می‌افتند. طیف تیک‌هایی که افراد تجربه می‌کنند متنوع است.
تیک‌های حرکتی شایع در سندروم تورت
| تیک‌های ساده | تیک‌های پیچیده |
| چشمک زدن | لمس‌کردن یا بوکردن اشیا |
| حرکات ناگهانی سر | تکرار حرکات مشاهده‌ای |
| بالا انداختن شانه‌ها | قدم‌زدن با الگوی خاص |
| حرکات سریع و جهشی چشم | حرکات ناپسند |
| کشش یا انقباض ناگهانی بینی | خم‌شدن یا پیچیدن |
| حرکات دهان | پرش یا لی‌لی کردن |
تیک‌های صوتی شایع در سندروم تورت
| تیک‌های ساده | تیک‌های پیچیده |
| خرخر کردن | تکرار کلمات یا عبارات شخصی خود فرد |
| سرفه کردن | تکرار کلمات یا عبارات دیگران |
| صاف کردن گلو | استفاده از کلمات مبتذل، ناپسند یا ناسزا |
| عوعو کردن |
علاوه‌براین، تیک‌ها می‌توانند:
- از نظر نوع، فرکانس و شدت متفاوت باشند
- هنگام بیماری، استرس، اضطراب، خستگی یا هیجان شدت یابند
- هنگام خواب اتفاق بیافتند
- در طول زمان تغییر کنند
- در اوایل نوجوانی شدید باشند و در بزرگسالی بهبود یابند
قبل از بروز تیک‌های حرکتی یا صوتی، به احتمال زیاد در جسم خود احساس ناراحتی مانند خارش، سوزن‌سوزن شدن یا تنش تجربه خواهید کرد که با بروز تیک‌ها تسکین می‌یابند. برخی از مبتلایان به سندروم توره با تلاش فراوان می‌توانند موقتا تیک‌ها را متوقف کنند یا مانع آن‌ها شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر در کودک‌تان متوجه حرکات یا صداهای غیرارادی شدید، به پزشک مراجعه کنید.
همه‌ی تیک‌ها نشانه‌ی بیماری تیک یا نشانگان توره نیستند. در بسیاری از کودکان تیک‌هایی ایجاد می‌شود که طی چند هفته یا چند ماه خود به خود از بین می‌روند. با این حال، هر زمانی که کودک رفتارهای غیرمعمول از خود نشان دهد، مهم است که علت آن شناسایی شده و مشکلات سلامتی جدی رد شوند.
علت سندروم تورت چیست
علت دقیق سندروم توره مشخص نیست. سندرم تورت اختلال پیچیده‌ای است که احتمالا در اثر ترکیبی از عوامل ارثی (ژنتیکی) و محیطی ایجاد می‌شود. مواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیترها) از جمله دوپامین و سروتونین که ایمپالس‌های عصبی را انتقال می‌دهند، ممکن است در اختلال تیک نقش داشته باشند.
عوامل خطر سندروم تورت چیست
عوامل خطر اختلال تیک عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سندروم توره یا سایر اختلالات تیک ممکن است خطر ابتلا به این سندروم را افزایش دهد.
- جنسیت: مردان سه تا چهار برابر بیشتر مستعد ابتلا به سندرم توره هستند.
عوارض نشانگان توره چیست
افراد مبتلا به سندروم تورت اغلب زندگی سالم و فعالی دارند. با این حال، این بیماری به‌طور مکرر موجب چالش‌های رفتاری و اجتماعی می‌شود که می‌تواند به وجهه‌ی فرد آسیب برساند.
شرایطی که اغلب با بیماری تیک مرتبط هستند عبارتند از:
- اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD)
- اختلال وسواسی اجباری (OCD)
- اختلال طیف اوتیسم
- ناتوانی‌های یادگیری
- اختلالات خواب
- افسردگی
- اختلالات اضطرابی
- دردهای مرتبط با تیک‌ها به خصوص سردرد
- مشکلات کنترل عصبانیت
تشخیص سندروم تورت چیست
آزمایش خاصی که بتواند سندروم توره را تشخیص دهد وجود ندارد. تشخیص براساس تاریخچه علائم و نشانه‌هاست.
معیارهای مورد استفاده برای تشخیص سندروم توره عبارتند از:
- تیک حرکتی و صوتی هردو وجود داشته باشد؛ نه لزوما به‌طور همزمان.
- تیک‌ها روزی چندین بار، تقریبا هر روز یا به‌طور متناوب به مدت بیش از یک سال اتفاق بیافتد.
- تیک‌ها قبل از ۱۸ سالگی شروع شوند.
- تیک‌ها ناشی از داروها، سایر مواد یا مشکلات پزشکی دیگر نباشند.
- باید محل، تکرار، نوع، پیچیدگی یا شدت تیک‌ها با گذشت زمان تغییر کنند.
سندروم تورت ممکن است تشخیص داده نشود، زیرا علائم می‌توانند مشکلات دیگری را تقلید کنند. چشمک‌زدن ممکن است در ابتدا به مشکلات بینایی ارتباط داده شود یا عطسه‌کردن به آلرژی نسبت داده شود.
تیک‌های حرکتی و صوتی هردو می‌توانند ناشی از مشکل دیگری غیر از سندروم تورت باشند. ممکن است پزشک برای رد سایر علل ایجاد تیک موارد زیر را توصیه کند:
- آزمایش خون
- روش‌های تصویربرداری مانند MRI
درمان سندروم توره چیست
سندروم تورت درمان قطعی ندارد. هدف روش‌های درمانی موجود کنترل تیک‌هایی است که در فعالیت‌ها و عملکرهای روزانه اختلال ایجاد می‌کنند. هنگامی که تیک‌ها شدید نباشند، ممکن است درمان لازم نباشد.
داروهای سندروم توره
داروهایی که به کنترل تیک‌ها یا کاهش علائم کمک می‌کنند عبارتند از:
- داروهایی که دوپامین را بلوکه یا کاهش می‌دهند: فلوفنازین، هالوپریدول (Haldol)، ریسپریدون (Risperdal) و پیموزاید (Orap) می‌توانند به کنترل تیک‌ها کمک کنند. عوارض جانبی احتمالی شامل افزایش وزن و حرکات تکراری غیرارادی است. تترابنازین (Xenazine) ممکن است توصیه شود، اگرچه می‌تواند باعث افسردگی شدید شود.
- تزریق بوتولینوم (بوتاکس): یک تزریق به عضلات درگیر ممکن است به تسکین تیک‌های ساده یا صوتی کمک کند.
- داروهای ADHD: محرک‌هایی مانند متیل فنیدات (Metadate CD، Ritalin LA و داروهای دیگر) و داروهای حاوی دکستروآمفتامین (Adderall XR، Dexedrine و داروهای دیگر) می‌توانند به افزایش توجه و تمرکز کمک کنند. با این حال، در برخی از مبتلایان به سندروم تورت داروهای ADHD می‌توانند باعث تشدید تیک‌ها شوند.
- مهارکننده‌های آدرنرژیک مرکزی: داروهایی مانند کلونیدین (Catapres و Kapvay) و گوانفاسین (Intuniv) -که به‌طور معمول برای فشار خون بالا تجویز می‌شوند- ممکن است به کنترل علائم رفتاری از جمله مشکلات کنترل ایمپالس و حملات خشم کمک کنند. عوارض جانبی ممکن است شامل خواب‌آلودگی باشد.
- داروهای ضد افسردگی: فلوکستین (Prozac، Sarafem و داروهای دیگر) ممکن است به کنترل علائم ناراحتی، اضطراب و OCD کمک کند.
- داروهای ضد تشنج: مطالعات اخیر حاکی از آن است که برخی از افراد مبتلا به سندروم توره به توپیرامات (Topamax) که برای درمان صرع استفاده می‌شود، پاسخ می‌دهند.
تراپی‌ها
- رفتاردرمانی: مداخلات رفتاری شناختی برای تیک‌ها شامل آموزش تغییر عادات می‌تواند به شما در کنترل تیک‌ها، شناسایی ایمپالس‌های شدید اخطاردهنده (premonitory urges) و یادگیری حرکات ارادی مخالف تیک‌ها کمک کند.
- روان‌درمانی: روان‌درمانی علاوه‌بر کمک به کنارآمدن با سندروم تورت ، می‌تواند در بهبود مشکلات همراه از جمله ADHD، وسواس، افسردگی یا اضطراب کمک‌کننده باشد.
- تحریک عمقی مغز (DBS): برای تیک‌های شدید که به روش‌های درمانی دیگر پاسخ نمی‌دهند، DBS ممکن است کمک‌کننده باشد. تحریک عمقی مغز شامل ایمپلنت دستگاه پزشکی باتری‌دار در مغز است تا تحریک الکتریکی را به نواحی مورد هدف که حرکات را کنترل می‌کنند، انتقال دهد. با این حال، این روش درمانی هنوز در مراحل اولیه تحقیقاتی است و تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا درمان موثر و بی‌خطری برای سندروم توره است یا نه، مورد نیاز می‌باشد.
