بارداری پوچ چیست
بارداری پوچ یا حاملگی مولار که با نام مول هیداتیفرم نیز شناخته می‌شود و در بین عموم به بچه خوره معروف است، عارضه‌ی نادر بارداری است که با رشد غیرطبیعی تروفوبلاست‌ها مشخص می‌شود. تروفوبلاست‌ها سلول‌هایی هستند که به طور معمول جفت را تشکیل می‌دهند.
دو نوع حاملگی پوچ وجود دارد: حاملگی مولار کامل و حاملگی مولار ناقص. در حاملگی مولار کامل بافت جفت غیرطبیعی و متورم است و به نظر می‌رسد که از کیست‌های پر از مایع تشکیل شده است. همچنین اثری از بافت جنینی وجود ندارد. در حاملگی مولار ناقص ممکن است بافت جفتی طبیعی در کنار بافت جفتی غیرطبیعی وجود داشته باشد. همچنین، ممکن است جنین تشکیل شود اما قادر به ادامه حیات نخواهد بود و معمولا در اوایل بارداری سقط می‌شود.
بارداری پوچ یا بچه خوره می‌تواند عوارض جدی داشته باشد، از جمله انواع نادر سرطان و نیاز به درمان زودهنگام دارد.
علائم بارداری پوچ چیست
حاملگی پوچ در ابتدا ممکن است مانند حاملگی طبیعی به نظر برسد، اما بیشتر بارداری‌های مول هیداتیفرم منجر به علائم و نشانه‌های خاصی می‌شوند، شامل:
- خونریزی واژینال به رنگ قهوه‌ای تیره تا قرمز روشن در سه ماهۀ اول
- تهوع و استفراغ شدید
- دفع واژینال کیست‌های شبیه خوشه انگور (گاهی اوقات)
- فشار یا درد در لگن
در صورتی که هر یک از نشانه‌ها یا علائم بارداری پوچ را تجربه کردید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است علایم بارداری پوچ دیگری را شناسایی کند، از جمله:
- رشد سریع رحم (رحم نسبت به سن حاملگی خیلی بزرگ‌تر است)
- فشار خون بالا
- پره اکلامپسی: شرایطی که باعث فشار خون بالا و پروتئینوری بعد از هفته ۲۰ بارداری می‌شود.
- کیست‌های تخمدانی
- کم خونی
- تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئیدی)
علت بارداری پوچ چیست
حاملگی پوچ در اثر تخمک لقاح‌یافته غیرطبیعی ایجاد می‌شود. سلول‌های انسانی به‌طور طبیعی حاوی ۲۳ جفت کروموزوم هستند. در هر جفت یک کروموزوم پدری و یک کروموزوم مادری وجود دارد.
در حاملگی مولار کامل یک تخمک خالی با یک یا دو اسپرم لقاح می‌یابد و تمامی مواد ژنتیکی از طرف پدر هستند. در این شرایط، کروموزوم‌های مادری در تخمک از بین می‌روند یا غیرفعال می‌شوند و کروموزوم‌های پدری همانندسازی می‌کنند.
در حاملگی مولار ناقص یا جزئی کروموزوم‌های مادری باقی می‌مانند اما دو سری کروموزوم پدری منتقل می‌شود. در نتیجه، جنین به جای ۴۶ کروموزوم، ۶۹ کروموزوم دارد. این اتفاق بیشتر زمانی رخ می‌دهد که دو اسپرم یک تخمک را بارور کنند.
عوامل خطر حاملگی پوچ چیست
تقریبا از هر هزار بارداری یک مورد به عنوان بارداری پوچ تشخیص داده می‌شود. عوامل مختلفی با بچه خوره ارتباط دارد، از جمله:
- سن مادر: حاملگی پوچ در زنان بالای ۳۵ سال و پایین ۲۰ سال شایع‌تر است.
- سابقه قبلی بارداری پوچ: اگر قبلا حاملگی مول هیداتیفرم داشته باشید، احتمال وقوع مجدد بیشتر است. وقوع دوباره‌ی حاملگی پوچ به‌طور متوسط از هر صد زن در یک مورد اتفاق می‌افتد.
عوارض حاملگی مولار یا بچه خوره چیست
بعد از بین بردن بارداری پوچ ممکن است بافت مولار باقی مانده و به رشد خود ادامه دهد. به این حالت نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری (GTN) مقاوم گفته می‌شود و تقریبا در ۱۵ تا ۲۰ درصد حاملگی مولار کامل و تا ۵ درصد حاملگی مولار ناقص اتفاق می‌افتد.
یکی از علائم GTN مقاوم، سطح بالای گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) -هورمون بارداری- بعد از بین بردن حاملگی پوچ است. در برخی موارد، مول هیداتیفرم مهاجم به اعماق لایه میانی دیواره رحم نفوذ می‌کند و باعث خونریزی واژینال می‌شود.
GTN مقاوم تقریبا همیشه و اغلب با شیمی‌درمانی با موفقیت درمان می‌شود. گزینه‌ی درمانی دیگر برداشتن رحم (هیسترکتومی) است.
به ندرت شکل سرطانی GTN به نام کوریوکارسینوم ایجاد شده و به ارگان‌های دیگر گسترش می‌یابد. کوریوکارسینوم معمولا با داروهای متعدد سرطان به خوبی درمان می‌شود. احتمال وقوع این عوارض در حاملگی مولار کامل بیشتر از حاملگی مولار ناقص است.
راه پیشگیری از بارداری پوچ چیست
در صورت داشتن سابقه قبلی حاملگی پوچ قبل از بارداری مجدد با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است پزشک توصیه کند که شش ماه تا یک سال قبل از تلاش برای بارداری شدن صبر کنید. ریسک عود پایین است، اما نسبت به زنانی که سابقه بارداری پوچ قبلی ندارند بیشتر است.
در بارداری‌های بعدی، پزشک ممکن است برای کنترل وضعیت و اطمینان از پیشرفت طبیعی بارداری زودتر سونوگرافی انجام دهد. همچنین ممکن است آزمایشات ژنتیکی قبل از تولد که می‌توانند حاملگی پوچ را تشخیص دهند، درخواست کند.
روش تشخیص حاملگی پوچ چیست
اگر پزشک به بارداری پوچ یا بچه خوره شک کند، آزمایش خون برای اندازه‌گیری HCG درخواست می‌کند. همچنین انجام سونوگرافی توصیه خواهد کرد.
با استفاده از سونوگرافی استاندارد، امواج صوتی با فرکانس بالا به سمت بافت‌های ناحیه شکم و لگن هدایت می‌شود. در اوایل بارداری، رحم و لوله‌های رحمی نسبت به سطح شکمی، به واژن نزدیک‌تر هستند، بنابراین، ممکن است سونوگرافی از طریق واژن انجام گیرد.
سونوگرافی حاملگی مولار کامل که در هفته هشت یا نه بارداری قابل تشخیص است، ممکن است موارد زیر را نشان دهد:
- عدم وجود جنین
- عدم وجود مایع آمنیوتیک
- جفت کیستیک ضخیم که تقریبا رحم را پر می‌کند
- کیست‌های تخمدانی
سونوگرافی حاملگی مولار ناقص ممکن است موارد زیر را نشان دهد:
- جنین با رشد محدود
- مایع آمنیوتیک کم
- جفت کیستیک ضخیم
در صورتی که پزشک بارداری پوچ تشخیص دهد، سایر مشکلات پزشکی را بررسی خواهد کرد، شامل:
- پره اکلامپسی
- پرکاری تیروئید
- کم خونی
راه‌های درمان بارداری پوچ چیست
حاملگی پوچ نمی‌تواند به عنوان حاملگی نرمال قابل حیات ادامه پیدا کند. برای جلوگیری از عوارض، بافت جفتی غیرطبیعی باید خارج شود. درمان بارداری پوچ معمولا شامل یک یا چند مرحله زیر است:
- دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C): پزشک برای درمان حاملگی پوچ بافت مولار را با روشی به نام دیلاتاسیون و کورتاژ از رحم خارج می‌کند. D&C معمولا به صورت سرپایی در بیمارستان انجام می‌گیرد.
در طول پروسه، بیهوشی موضعی یا عمومی دریافت می‌کنید و روی میز اتاق عمل رو به پشت در حالی که پاهایتان روی رکاب تخت قرار می‌گیرد، می‌خوابید. پزشک برای مشاهده سرویکس اسپکولوم را داخل واژن قرار می‌دهد. سپس، سرویکس را دیلاته کرده و بافت رحم را به وسیله‌ی وکیوم خارج می‌کند. - هیسترکتومی: به ندرت در صورتی که خطر بالای نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری وجود داشته باشد و بیمار دیگر تمایلی به بارداری نداشته باشد، ممکن است رحم برداشته شود.
- کنترل HCG: بعد از خارج کردن بافت مولار، پزشک تا زمان نرمال شدن میزان HCG اندازه‌گیری آن را تکرار می‌کند. اگر HCG همچنان در خون‌تان وجود داشته باشد، ممکن است به درمان‌های بیشتری نیاز داشته باشید.
پزشک پس از اتمام درمان بارداری پوچ برای اطمینان از باقی نماندن بافت مولار، سطح HCG را به مدت شش تا نه ماه تحت نظر می‌گیرد.
از آنجایی که سطح HCG در بارداری طبیعی نیز افزایش می‌یابد، پزشک توصیه می‌کند که ۶ تا ۱۲ ماه قبل از تلاش برای بارداری مجدد صبر کنید. پزشک روش پیشگیری از بارداری قابل اعتمادی را برای این مدت توصیه خواهد کرد.
