دیدگاه کلی
سیستکتومی همان جراحی برداشتن مثانه است. در مردان به صورت حذف کامل مثانه انجام می شود که معمولا علاوه بر پروستات، وزیکول های منی را هم خارج می کنند (سیستکتومی رادیکال). در زنان سیستکتومی رادیکال به همراه برداشتن رحم، تخمدان ها و قسمتی از واژن است.
پس از برداشتن مثانه، نیاز است یک مسیر خروجی برای ذخیره و خارج کردن ادرار از بدن ساخته شود. راه های مختلفی برای این کار وجود دارد. بنابراین مشورت پزشک با بیمار برای انتخاب مناسب ترین شیوه ضروری به نظر می رسد.
سیستکتومی اغلب برای درمان سرطان های تهاجمی و مکرر مثانه انجام می شود. هم چنین می توان از آن برای حذف تومور های لگنی مانند سرطان های پیشرفته روده بزرگ، پروستات و شکم استفاده کرد. سیستکتومی برای درمان شرایط غیر سرطانی نیز مانند کیست های بینابینی و ناهنجاری های مادرزادی کاربرد دارد.
سیستکتومی برای چه انجام می شود؟
پزشک شما ممکن است سیستکتومی را برای درمان موارد زیر پیشنهاد بدهد:
- سرطان هایی با منشا مثانه یا در نزدیکی آن که مثانه را در گیر کرده اند.
- نقایص هنگام تولد که بر سیستم ادراری تأثیر می گذارد.
- مشکلات عصبی یا التهابی که بر سیستم ادراری اثر می گذارند.
چگونگی سیستکتومی و بازسازی آن به عوامل مختلفی مانند دلیل انجام آن، شرایط کلی سلامتی شما و اولویت هایتان بستگی دارد. بهتر است در مورد این موضوع با جراح خود مشورت کنید تا مناسب ترین روش را برای خود بیابید.
خطرات
سیستکتومی به عنوان یک جراحی پیچیده شناخته می شود زیرا برای انجام آن باید در تعدادی از اندام های داخلی شکم نفوذ کرد. خطرات سیستکتومی شامل موارد زیر می شوند:
- خونریزی
- لخته های خونی
- حمله قلبی
- عفونت
- تنگی نفس
- به ندرت ممکن است مرگ پس از جراحی دیده شود.
سیستکتومی تنها یک عمل برای خارج کردن مثانه نمی باشد، بلکه ساخت مجرای ادراری نیز از اهداف آن است. این موضوع باعث بوجود آمدن خطرات دیگری نیز می شود:
- کم آبی
- اختلال در مقدار الکترولیت های بدن
- عفونت در مجاری ادراری
- انسدادی که موجب تجمع مواد غذایی و مایعات در روده بشود(انسداد روده).
- انسداد یکی از لوله های انتقال دهنده ادرار از کلیه ها(انسداد مجرای ادراری)
برخی از این عوارض ممکن است برای زندگی تهدید کننده باشد. بنابراین شما ممکن است برای رفع این مشکلات دوباره به اتاق جراحی یا بیمارستان برگردید. از جراح خود نیز در مورد خطرات مربوط به سیستکتومی پرس و جو کنید.
برای عمل سیستکتومی چگونه آماده شوم؟
اگر دارو یا موادی مانند کافئین، الکل یا مواد اعتیاد آور مصرف می کنید، قبل از عمل به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز باشد برای بهبودی پس از عمل و بهتر انجام شدن آن، از مصرف برخی داروها یا مواد دیگر خودداری کنید.
اگر سیگاری هستید، بهتر است قبل از عمل آن را ترک کنید. سیگار کشیدن نه تنها باعث احتمال ابتلا به سرطان مثانه می شود، بلکه ریسک بوجود آمدن مشکلات پس از عمل را نیز افزایش می دهد. پس از برنامه ریزی برای عمل، چگونگی آماده شدن برای عمل به شما آموزش داده می شود. در صورتی که در این مورد سوالی داشتید از جراح یا اعضای کادر درمانی بپرسید.
چه چیزی در انتظارم است؟
در طی سیستکتومی جراح قسمتی از مثانه و مجاری ادراری را به همراه غده های لنفی اطراف خارج می کند. در مردان علاوه بر مثانه، پروستات و وزیکول های منی نیز حذف می شوند(سیستکتومی رادیکال). در زنان سیستکتومی رادیکال به صورت حذف رحم، تخمدان ها و قسمتی از واژن انجام می شود. جراح نیز راه خروجی جدیدی برای خروج ادرار از بدن ایجاد می کند.
پزشک شما ممکن است یکی از روش های زیر را برای جراحی سیستکتومی استفاده کند:
- جراحی باز: این روش به صورت ایجاد برشی بر روی شکم برای دسترسی مستقیم به لگن و مثانه انجام می شود.
- جراحی با کمترین مقدار تهاجمی بودن: جراح تعدادی برش کوچک بر روی شکم می زند تا بوسیله ابزارهای قرار داده شده به شکم دسترسی داشته باشد.
- جراحی رباتیک: در طی این نوع جراحی با حداقل تهاجم، جراح در کنسول می نشیند و ابزار جراحی را از راه دور کنترل می کند.
در طی عمل
تیم درمان پیش از سیستکتومی از داروهای بیهوشی استفاده می کنند تا در طی عمل هشیار نباشید. سپس جراح شکم شما را برش می دهد (یک برش بزرگ برای جراحی باز و تعدادی برش کوچک در جراحی با حداقل مقدار تهاجم و جراحی رباتیک).
در ادامه، جراح مثانه شما را به همراه تعدادی عقده لنفی نزدیک، خارج می کند. هم چنین ممکن است نیاز باشد اندام های دیگری مانند مجرای ادراری، پروستات و وزیکول های منی در مردان و مجرای ادرار، رحم، تخمدان ها و قسمتی از واژن را نیز حذف کند.
پس از برداشتن مثانه، جراح بر روی باز سازی مجاری ادراری کار می کند تا ادرار بتواند از بدن خارج شود. در اینجا راه های مختلفی وجود دارد:
مجرای ایلیال: در طی عمل، جراح از قسمتی از روده باریک شما را برای ساخت لوله ای استفاده می کند که میزنای را به کلیه متصل می کند و خروجی آن بر روی شکم است. کیسه ای به شکم شما می چسبانند که ادرار تا زمانی که آن را تخلیه کنید، در آن جمع می شود.
ساخت مثانه جدید: جراح در این روش قسمت بزرگ تری از روده باریک را نسبت به روش قبل، برای ساخت یک کیسه کروی استفاده می کند که مثانه جدید شما به شمار می رود. مثانه جدید در همان محل مثانه اصلی قرار می گیرد و به میزنای متصل می شود تا ادرار از کلیه ها در آن جمع شود. هم چنین سر دیگر آن به مجرای ادراری متصل می شود تا بتوانید همانند قبل ادرار کنید. اگرچه مثانه جدید کاملا به خوبی مثانه قبلی نیست و ممکن است نیاز باشد سوندی برای تخلیه بهتر به آن متصل کنید. همچنین در برخی افراد باید برای بی اختیاری ادرار نیز عمل دیگری انجام دهند.
انحراف خوددار: در این شیوه، جراح از قسمتی از روده باریک شما برای ساخت یک مخزن تخلیه ادرار در داخل دیواره شکم استفاده می کند تا در زمانی که ادرار تولید می شود، در آن تجمع پیدا کند. بنابراین لازم است چندین بار در روز آن را بوسیله سوند تخلیه کنید.
هدف از ساخت انحراف و مجرایی برای ادرار، نگهداری ایمن ادرار در بدن و دفع به موقع آن است. انحراف ادراری مناسب می تواند باعث افزایش کیفیت زندگی پس از جراحی مثانه شود.
هم چنین می توانید با پزشک خود برای انتخاب بهترین شیوه انحراف ادراری مشورت کنید.
پس از عمل
برای بهبودی پس از عمل ممکن است نیاز باشد حدود ۵ تا ۶ روز در بیمارستان بمانید. آخرین اندامی که پس از سیستکتومی شروع به کار می کند روده ها هستند. بنابراین ضروری است تا زمانی که روده هایتان همانند قبل آب و مواد مغذی را جذب کنند، در بیمارستان بمانید.
ممکن است پس از بیهوشی، علائمی نظیر سوزش گلو، لرز، خواب آلودگی، خشکی دهان، سرگیجه و تهوع را احساس کنید. این علائم پس از چند روز بهبود می یابند.
اغلب در صبح پس از جراحی، تیم درمان از شما می خواهند کمی پیاده روی کنید. پیاده روی باعث بهبود و بازگشت عملکرد روده می شود، گردش خون را بهبود می بخشد و به جلوگیری از سفتی مفاصل و لخته شدن خون کمک می کند. احساس درد یا ناراحتی در اطراف محل برش طبیعی است با این حال ممکن حدود چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. پس از مرخص شدن از بیمارستان با پزشک خود در ارتباط با داروهای مصرفی، صحبت کنید.
تغییرات در ادرار
پس از سیستکتومی، ممکن است برای ۶ تا ۸ هفته ترشحاتی از مجاری ادرار داشته باشید. این ترشحات به آرامی از قرمز به صورتی، قهوه ای و سپس به زرد تغییر رنگ می دهند. در جراحی مثانه جدید، احتمال دارد برای چند هفته ادرار خونی مشاهده شود که پس از مدتی رفع می شود.
در تمام این روش ها، ممکن است ماده مخاطی نیز در ادرار دیده شود. علت این است که روده شما هنوز همانند قبل مخاط می سازد. اگرچه در طی زمان حجم این ماده مخاطی کاهش می یابد ولی هم چنان مقدار کمی از آن در ادرار باقی خواهد ماند. اگر جراحی مثانه جدید داشته اید و ماده مخاطی ادرار شما زیاد است لازم است به مسدود نشدن سوند خود توجه داشته باشید.
نتایج
اگرچه سیستکتومی می تواند تاثیر بزرگی بر روی زندگی شما بگذارد. اما هم چنان می توانید پس از آن زندگی کاملا عادی داشته باشید.
ممکن است نگرانی هایی در ارتباط با استوما (برشی بر روی شکم برای اتصال کلیه ها و تخلیه ادرار به کیسه متصل شده)وجود داشته باشد. در این صورت تیم درمان را از این موضوع آگاه کنید تا در مورد نحوه نگهداری از آن و کاهش این اضطراب طبیعی، به شما کمک کنند. در گذر زمان نیز احساس راحتی بیش تری با این موضوع پیدا خواهید کرد. سعی کنید علی رغم این شرایط اعتماد به نفس خود را به دست بیاورید و از فعالیت های اجتماعی لذت ببرید.
