نگاه کلی
انسداد روده یک گرفتگی است که از عبور غذا یا مایعات از روده کوچک یا روده بزرگ(کولون)جلوگیری می‌کند. علت انسداد می‌تواند باندهای فیبروزه در شکم پس از جراحی، بیماری کرون،دیورتیکولیت، فتق و سرطان کولون باشد.
قسمت مسدود روده بدون درمان از بین خواهد رفت و عوارض خطرناکی به دنبال دارد.گرچه با مراقبت پزشکی سریع انسداد روده اغلب به طور موفقیت‌آمیزی درمان می‌شود.
علائم
علائم و نشانه‌های انسداد روده عبارتنداز:
- درد کرامپی شکم که بهبود یافته و دوباره عود می‌کند
- کاهش اشتها
- یبوست
- استفراغ
- عدم توانایی در دفع مدفوع و گاز روده
- تورم شکم
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
به دلیل عوارض بسیار خطرناک انسداد روده، فرد در صورتی که دچار شکم درد شدید یا دیگر علائم انسداد روده شود باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
دلایل
شایعترین دلایل انسداد روده در بالغین عبارت است از:
- چسبندگی روده-باندهای فیبروزه در حفره شکم که می‌تواند پس از جراحی شکم یا لگن ایجاد شود
- سرطان کولون
- شایعترین علت انسداد روده در کودکان در هم فرورفتگی روده(روده تلسکوپی)است.
- دلایل احتمالی دیگر انسداد روده شامل موارد زیر است:
- فتق-قسمتی از روده که بخش دیگری از بدن برآمده شود
- بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون
- دیورتیکولیت-عارضه‌ای که در آن کیسه‌های کوچکی در مجرای گوارشی تشکیل شده و عفونی یا ملتهب می‌شوند
- پیچش روده(ولوولوس)
- مدفوع فشرده
- شبه انسداد(ایلئوس پارالیتیک)
ایلئوس پارالیتیک می‌تواند علائم و نشانه‌های انسداد روده را ایجاد کند. اما سبب انسداد فیزیکی نمی‌شود. در ایلئوس پارالیتیک مشکلات عصبی یا عضلانی عملکرد صحیح انقباض عضلانی روده‌ها را مختل می‌سازد و سبب متوقف ساختن یا کاهش سرعت حرکت غذا و مایعات در طول سیستم گوارشی می‌شود.
ایلئوس پارالیتیک می‌تواند هر قسمتی از روده را درگیر کند. دلایل آن عبارتنداز:
- جراحی شکم یا لگن
- عفونت
- داروهای خاصی مانند ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای شامل آمی تریپتیلین و ایمی تریپتیلین و داروهای ضد درد اپیوئیدی شامل داروهای حاوی هیدروکدون و اکسی کدون می‌توانند عضلات و اعصاب را تحت تأثیر قرار دهند
- ناهنجاری‌های عضلانی و عصبی مانند پارکینسون
عوامل خطرزا
بیماری‌ها و عارضه‌هایی که می‌توانند خطر انسداد روده را افزایش دهند عبارتنداز:
- جراحی شکم یا لگن، که اغلب سبب چسبندگی می‌شود
- بیماری کرون، که می‌تواند سبب ضخیم شدن دیواره روده، و باریک شدن مسیر غذایی شود
- سرطان در شکم، به خصوص اگر فرد قبلاً تحت عمل جراحی خارج سازی تومور یا رادیوتراپی قرار گرفته باشد
عوارض
انسداد روده در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض خطرناک و مرگباری شامل موارد زیر شود:
مرگ بافتی: انسداد روده می‌تواند خون رسانی به بخشی از روده را قطع کند. عدم خون رسانی سبب مرگ دیواره روده می‌گردد. مرگ بافتی می‌تواند سبب پارگی دیواره روده شده و منجر به عفونت شود.
عفونت: به عفونت حفره شکم پریتونیت گفته می‌شود.این عارضه یک بیماری مرگبار است که نیاز به در مان فوری و اغلب جراحی دارد.
تشخیص
آزمایشات و روش‌های تشخیصی انسداد روده عبارتنداز:
معاینه فیزیکی: پزشک علائم و سوابق پزشکی بیمار را از وی خواهد پرسید. وی همچنین یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد یا وضعیت را بررسی کند. اگر شکم بیمار متورم یا تندر شده یا یک برآمدگی در شکم ایجاد شود پزشک به انسداد روده مشکوک شود. وی صداهای شکمی را نیز با گوشی پزشکی گوش خواهد کرد.
اشعه ایکس: برای تأیید تشخیص انسداد روده پزشک گرافی شکم را تجویز خواهد کرد. گرچه برخی از انسدادها با این روش نمی‌توانند تشخیص داده شوند.
CT اسکن: این روش جزئیات بیشتری از گرافی نشان می‌دهد و با احتمال بالاتری انسداد روده را نشان خواهد داد.
سونوگرافی: سونوگرافی بهترین روش تشخیصی در انسداد روده در کودکان است و اغلب نسبت به عکس برداری ارجحیت دارد. در نوزادان با در هم فرو رفتگی روده سونوگرافی علامتی به نام چشم گاو را نشان خواهد داد.
انمای باریم یا هوا: این روش به طور عمده برای عکس برداری از کولون به کار می‌رود که می‌تواند در موارد خاص انسداد نیز به کار گرفته شود.در طول پروسه، پزشک هوا یا مایع باریم را از طریق رکتوم به کولون وارد می‌کند. در در هم فرو رفتگی روده در کودکان، انمای هوا یا باریم در واقع می‌تواند در اکثر موارد مشکل را برطرف سازد و هیچ درمانی لازم نباشد.
درمان
درمان انسداد روده بسته به علت بیماری متفاوت است. اما به طور کلی نیاز به بستری در بیمارستان دارد.
بستری شدن برای تثبیت وضع بیمار
هنگامی که بیمار به بیمارستان مراجعه می‌کند پزشکان وی را آماده و تثبیت می‌کنند تا بتواند تحت درمان گیرد. این پروسه شامل موارد زیر است:
- تزریق مایعات از طریق وریدی
- قرار دادن لوله بینی معدوی از راه بینی به معده تا هوا و مایع را خارج ساخته و تورم شکم را برطرف سازد
- گذاشتن سوند ادراری
درمان در هم فرو رفتگی روده‌ها
انمای هوا یا باریم می‌تواند هم به عنوان روش تشخیصی و هم درمانی برای کودکان مبتلا به این عارضه مورد استفاده قرار گیرد. اگر انما کارساز باشد دیگر نیازی به درمان‌های دیگر نخواهد بود.
درمان انسداد جزئی
در صورتی که انسداد فرد جزئی بوده و مقداری مایع و غذا بتواند از آن رد شود، فرد ممکن است پس از تثبیت شدن نیازی به درمان دیگری نداشته باشد. امکان دارد پزشک یک رژیم ویژه با فیبر کم تجویز کند تا کارکرد روده انسداد یافته را بهبود بخشد. اگر انسداد خود به خود برطرف نگردد، فرد ممکن است برای رفع آن نیاز به جراحی داشته باشد.
درمان انسداد کامل
اگر هیچ ماده‌ای نتواند از روده عبور یابد فرد در اغلب موارد نیاز به جراحی خواهد داشت. پروسه جراحی بسته به علت ایجاد کننده و قسمتی از روده که درگیر شده است متفاوت است. جراحی اغلب شامل برداشتن ناحیه مسدود و بخش‌هایی از روده است که مرده یا آسیب دیده‌اند.
پزشک می‌تواند انسداد را با استنت فلزی خود باز شونده نیز درمان کند. تیوب فلزی از طریق اندوسکوپی از دهان یا کولون به کولون وارد می‌شود. این استنت به زور کولون را باز خواهد کرد تا انسداد رفع گردد.
استنت‌ها اغلب برای افراد مبتلا به سرطان کولون یا افرادی که به طور موقت نیاز به ترمیم دارند و جراحی اورژانسی برای آنان بسیار خطرناک است به کار می‌رود. هنگامی که وضعیت بیمار تثبیت شد باید جراحی شود.
درمان شبه انسداد(ایلئوس پارالیتیک)
اگر پزشک تشخیص دهد که علائم و نشانه‌ها مربوط به ایلئوس پارالیتیک است بیمار را چند روز در بیمارستان تحت نظر گرفته و علت آن را در صورت شناخته شدن درمان خواهد کرد. ایلئوس پارالیتیک ممکن است خود به خود بهتر شود. در طول بستری فرد نیاز به تغذیه از راه وریدی یا لوله بینی خواهد داشت تا دچار سوء تغذیه نشود.
اگر خود به خود رفع نشود پزشک داروهایی برای اثر روی انقباض عضلات تجویز خواهد کرد تا غذا و مایعات بتوانند عبور یابند. اگر این عارضه ناشی از یک بیماری دیگر یا یک دارو باشد پزشک بیماری زمینه‌ای را درمان کرده یا دارو را قطع خواهد کرد. این بیماری به ندرت نیاز به جراحی خواهد داشت.
