سینستزیا (synesthesia) یا بیماری حس آمیزی یک اختلال عصبی است که در آن اطلاعاتی که قرار است یک حس را تحریک کند، چندین حس را تحریک می‌کند. افرادی که به بیماری سینستزیا مبتلا هستند، سینستز نامیده می‌شوند.
کلمه ” synesthesia ” از کلمات یونانی ” synth” به معنای “باهم” و ” ethesia” به معنای “ادراک یا احساس” گرفته شده است. افراد مبتلا به اختلال سینستزیا اغلب می‌توانند هنگام شنیدن موسیقی رنگ آن را “ببینند” و هنگام خوردن غذا طعم‌ها را به حالت “گردی” یا “تیزی” “بچشند”.
محققان هنوز از میزان شیوع بیماری سینستزیا مطمئن نیستند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۶ نشان داده است که در دو تا چهار درصد جمعیت رخ می‌دهد.
مثال‌هایی از بیماری حس آمیزی
اگر به سینستزیا مبتلا باشید، ممکن است متوجه شوید که حواس‌تان در هم می‌آمیزد و بُعد دیگری به ادراک‌تان از جهان اضافه می‌شود. ممکن است هربار که غذایی را گاز می‌زنید، شکل هندسی آن را نیز احساس کنید: گرد، تیز یا مربع.
ممکن است وقتی نسبت به کسی که دوستش دارید احساساتی می‌شوید، چشمانتان را ببندید و رنگ‌های خاصی را در زمینه دیدتان ببینید.
ممکن است هنگام خواندن این کلمات نیز مجموعه‌ای از صداها در ذهن‌تان باشد و هر جمله را با هویت خاص خودش توصیف کنید، مانند شخصی که در خیابان با او صحبت می‌کنید.
علت بیماری سینستزیا چیست
افراد مبتلا به بیماری حس آمیزی معمولا با آن متولد می‌شوند (مادرزادی) یا در سنین خیلی پایین کودکی به آن مبتلا می‌شوند. همچنین ممکن است در سنین بالاتر نیز ایجاد شود. تحقیقات نشان می‌دهند که سینستزیا می‌تواند به صورت ژنتیکی به ارث برسد.
هر یک از حواس پنجگانه شما نواحی متفاوتی از مغز را تحریک می‌کنند. برای مثال، نگاه‌کردن به دیوار به رنگ زرد نئونی، قشر بینایی اولیه (در پشت مغز) را تحریک می‌کند. همچنین، اگر به بیماری سینستزیا مبتلا باشید، ممکن است هنگام نگاه‌کردن به دیوار احساس کنید که می‌توانید مزه‌ی آن را بچشید.
بنابراین، نه‌تنها قشر بینایی اولیه شما توسط رنگ تحریک می‌شود، بلکه لوب پریتال (که به شما می‌گوید هرچیزی چه طعمی دارد) نیز تحریک می‌شود. به همین دلیل است که محققان معتقدند که در افراد مبتلا به بیماری حس آمیزی ارتباطات زیادی بین بخش‌های مختلف مغز وجود دارد که به محرک حسی متصل هستند.
برخی از مواد می‌توانند باعث شوند که به‌طور موقت دچار بیماری سینستزیا شوید. استفاده از داروهای روانگردان می‌تواند تجربیات حسی‌تان را تقویت کرده و به هم ارتباط دهد. مسکالین، سیلوسایبین و LSD به دلیل توانایی‌شان در القای این پدیده، مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نشان داده شده است که محرک‌های دیگری مانند کانابیس، الکل و حتی کافئین نیز باعث سینستزیا موقتی می‌شوند.
علائم سینستزیا چیست
انواع مختلفی از بیماری سینستزیا وجود دارد که هر کدام علائم مختلفی دارند. سینستزیا حرف-رنگ که در آن حروف و روزهای هفته را به رنگ‌ها ارتباط می‌دهند، ممکن است شناخته‌شده‌ترین باشد. اما سینستزیای صدا به رنگ، سینستزیای اعداد-اشکال و بسیاری از انواع دیگر نیز وجود دارد. ممکن است فقط به یکی از انواع سینستزیا یا ترکیبی از چند نوع مبتلا باشید.
مبتلایان به هر کدام از انواع بیماری حس آمیزی این علائم شایع را دارند:
- ادراکات غیرارادی (طعم اشکال، شنیدن رنگ‌ها و …)
- محرک‌های حسی که به‌طور مداوم و قابل پیش‌بینی منجر به تعامل بین حواس می‌شوند (برای مثال هر بار که حرف A را می‌بینید، آن را به رنگ قرمز مشاهده می‌کنید)
- توانایی توصیف ادراکات غیرمعمول به دیگران
اگر به بیماری سینستزیا مبتلا هستید، به احتمال زیاد چپ دست می‌باشید و علاقه زیادی به هنرهای تجسمی و موسیقی دارید. به نظر می‌رسد که بیماری حس آمیزی در زنان شایع‌تر است.
راه درمان سینستزیا چیست
درمانی برای بیماری سینستزیا وجود ندارد. به نظر می‌رسد که بسیاری از افراد از درک جهان به گونه متفاوت از جمعیت عمومی لذت می‌برند.
از طرفی دیگر، برخی از سینستزها احساس می‌کنند که این بیماری آن‌ها را از بقیه جدا کرده است. آن‌ها ممکن است در توضیح تجربیات حسی خود دچار مشکل شوند، زیرا بسیار متفاوت هستند. آشنایی با سایر مبتلایان به اختلال سینستزیا می‌تواند به کاهش حس انزوا کمک کند.
همچنین، صحبت با متخصص سلامت روانی می‌تواند به شما کمک کند تا ارزشی که بیماری حس آمیزی به زندگی‌تان اضافه می‌کند را ببینید. به جای داشتن یک سمت غالبی از مغز -راست یا چپ- ممکن است متوجه شوید که هر دو سمت مغزتان هنگامی که کار می‌کنید، به خوبی هماهنگ هستند.
تست سینستزیا چیست
می‌توانید از تست‌های سینستزیای آنلاین استفاده کنید یا اگر باور دارید که به بیماری حس آمیزی مبتلا هستید، برای تشخیص از خودتان سوالاتی بپرسید.
آیا هنگامی که حرف A را تصور می‌کنید، ذهن‌تان برای آن رنگی تعیین می‌کند؟ کل حروف الفبا را در نظر بگیرید و یکی یکی تصور کنید و رنگی را که هنگام تصور حروف در ذهن‌تان ظاهر می‌شود را بنویسید. این کار را یک تا دو ساعت بعد تکرار کنید. آیا هر بار که هر یک از حروف را تصور می‌کنید به رنگ یکسانی در ذهن‌تان ظاهر می‌شود؟ اگر این چنین باشد، می‌توانید به بیماری سینستزیا مبتلا باشید.
موسیقی کلاسیکی پخش کنید و چشم‌هایتان را ببندید. موسیقی انتخاب کنید که از قبل برایتان آشنا نباشد. سپس آرام باشید و ببینید که چه چیزی در زمینه دیدتان ظاهر می‌شود. موسیقی چه رنگی است؟ آیا به نظر می‌رسد که هر ساز موسیقی رنگ متفاوتی دارد؟ آیا در کنار آنچه می‌شنوید، ترکیب بصری قوی دارید؟ اگر این چنین است، می‌توانید به بیماری حس آمیزی مبتلا باشید.
پیش‌آگهی بیماری حس آمیزی
می‌توانید زندگی کامل و عادی با بیماری سینستزیا تجربه کنید. بسیاری از افراد مشهور و موفق به این پدیده مبتلا هستند. از جمله:
- کانیه وست
- فارل ویلیامز
- مری جی بلایژ
- توری آموس
- دوک الینگتون
- الا مریجا لانی (Lorde)
- ولادیمیر ناباکوف
همچنین نقاش ونسان ون گوگ و جونی میچل نیز گمان می‌شود که به بیماری سینستزیا مبتلا هستند.
شنیدن رنگ‌ها و خواندن رنگ‌ها در کلمات بُعدی را به زندگی اضافه می‌کند که بسیاری از ما فقط می‌توانیم تصور کنیم.
