دانشمدان عصب‌شناس به منظور بررسی و همچنین طبقه بندی نواحی مغزی، از گذشته‌ای دور به تقسیم‌بندی نواحی مغز انسان پرداخته‌اند. تعداد و همچنین محدوده این نواحی در سالیان اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده است. اما اخیرا پژوهشگران NIH با معرفی ۱۸۰ ناحیه در مغز انسان، تعداد این نواحی را به دو برابر تعداد قبل افزایش داده اند. با ما همراه باشید.
محققان ۱۸۰ ناحیه را در قشر مخ شناسایی کرده‌اند؛ این عدد بیش از دو برابر چیزیست که قبلاً شناسایی شده بود! آن‌ها همچنین نرم‌افزاری نیز برای شناسایی این نواحی طراحی کرده‌اند که به صورت اتوماتیک اثر هر یک از این نواحی را در اسکن‌های مغزی نشان می‌دهد. این نرم‌افزار در NIH طی Human Connectome Project ساخته شده است. (connectome نقشه‌ای پیچیده از ارتباطات مغز است که از آن به عنوان سیم‌کشی مغز هم یاد می‌شود). مکانیسم عمل آن هم یکی کردن اطلاعات حاصل از تصویربرداری‌های مغزی است.
گستره‌های جدیدی که با ابزار نوین روی پژوهشگران گشوده می‌شود به توضیح وظایف هر بخش و نقشی که در سلامت ایفا می‌کند کمک خواهد کرد و در نهایت به عمل‌های جراحی بی‌سابقه خواهد انجامید. در طول این پروژه ۹۷ ناحیه به ۸۳ ناحیه قبلی افزوده شده است. مکانیسم این کار دقیقاً مثل بررسی بافت‌های بدن یک فرد پس از مرگ است.
Matthew Glasser:
موقعیت اکنون شبیه زمانی در ستاره‌شناسی است که از تلسکوپ‌های زمینی برای تعیین موقعیت اجرام آسمانی استفاده می‌کردند، قبل از اینکه تلسکوپ‌های فضایی مطرح شوند.
تیم تحقیق با بررسی ضخامت قشر، محتوای میلین و… در ۲۱۰ فرد سالم به این طرح از قشر مخ رسیدند و برای اطمینان در ۲۱۰ نفر دیگر نیز این کار را تکرار کردند.
نقش MRI
MRI (ام آر آی) روشی بسیار موثر و کم خطر برای مطالعه ساختار‌های بافتی است. در آن از یک آهنربای قوی برای ایجاد میدانی مغناطیسی به قدرت ۰.۲-۳ تسلا استفاده می‌شود. مولکول‌های آبی که در بافت حضور دارند دارای پروتون (هسته هیدروژن) می‌باشند و این هسته‌ها به طور طبیعی دارای چرخش مغناطیسی (spin) هستند. با ایجاد میدان مغناطیسی توسط آهنربای دستگاه MRI این هسته‌ها آن را جذب می‌کنند و پس از مدتی توسط موجی رادیویی به آن پاسخ می‌دهند. این موج به صورت تصاویر MRI ثبت می‌شود. به دلیل برگشت متفاوت هسته‌های بافت‌های مختلف به اسپین خود (پاسخ رادیویی) تصاویر تشکیل شده از آن‌ها نیز متفاوت است.
MRI انتشاری: بر اساس میزان انتشار آب از (به) نورون‌ها تصاویر را تهیه می‌کند. در تشخیص سکته‌های مغری و تومور‌ها کاربرد دارد.
Functional MRI: تفاوت‌های متابولیکی در بافت را وجه تمایز قرار می‌دهد مثل میزان اکسیژن و جریان خون. محققان NIH از این روش برای تهیه نقشه مغز استفاده کرده‌اند.
اولین نقشه‌برداری از مغز
نقشه‌برداری از قشر مخ اولین بار توسط Brodmann انجام شد. او آن را به ۵۲ ناحیه تقسیم کرد و معیار او برای این کار ساختار و عملکرد نورون‌ها بود. این مدل هنوز هم کاربرد دارد و همانطور که شرح داده شد با تحقیقات جدید به شمار این نواحی افزوده می‌شود. به عنوان مثال نواحی ۱،۲ و۳ قشر حسی پیکری اولیه هستند؛ ۱۷ مرکز بینایی و ۴۱ و ۴۲ مراکز شنوایی اولیه هستند.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است: این نواحی همه چیز را مشخص نمی‌کنند؛ بسیاری از عملکرد‌های مغز نتیجه ارتباط بین این نواحی هستند. پژوهش‌های جدید در پی یافتن این ارتباط‌ها می‌باشند.
- منابع:
- NIH
- LiveScience
- Principles of Neural Science (Kandel)
