تغذیه انترال یا تغذیه روده‌ای به مصرف مواد غذایی از طریق لوله گوارش (GI) گفته می‌شود. لوله گوارشی از دهان، مری، معده و روده تشکیل شده است. تغذیه انترال نوعی روش تغذیه‌ای است که از طریق دهان یا لوله ای که مستقیما به معده یا روده کوچک می‌رود، صورت میگیرد. اصطلاح تغذیه انترال در حیطه پزشکی اغلب در معنای تغذیه از طریق لوله گفته می‌شود.
بیماری که از تغذیه انترال استفاده میکند، اغلب فردی است که بنا به شرایط یا آسیب‌هایی، توانایی مصرف منظم موادغذایی از طریق دهان را ندارند، اما دستگاه گوارشی اش همچنان کارآمد است.
چه موقع از تغذیه انترال استفاده می‌شود؟
درصورتی که بیمار نتواند کالری کافی برای تأمین نیازهای غذایی اش را از طریق خوردن تامین کند، استفاده از تغذیه انترال ضروری خواهد بود.
به طور مثال در شرایطی که فرد از نظر جسمی توانایی غذاخوردن ندارد، نمیتواند با خیال راحت و بدون خطر غذا بخورد، یا نیاز به کالری در فرد فراتر از توانایی‌اش در غذا خوردن باشد، نیاز به استفاده از تغذیه انترال یا همان تغذیه روده‌ای است.
اگر نتوانید به اندازه کافی غذا بخورید، در معرض خطر سوء تغذیه، کاهش وزن و مشکلات بسیار جدی در سلامت خواهید بود، که ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از دلایل اصلی شایع در تغذیه انترال عبارتند از:
- سکته مغزی که میتواند بلع را مختل کند .
- سرطان میتواند باعث خستگی، حالت تهوع و استفراغ شود و در ادامه خوردن را دشوار میکند.
- بیماری جدی یا آسیب دیدگی که باعث کاهش انرژی یا توانایی خوردن می‌شود.
- عدم شکل‌گیری یا عدم توانایی غذا خوردن در کودکان خردسال یا نوزادان
- بیماری وخیمی که با قرار دادن بدن در شرایط استرس، دریافت مواد مغذی کافی را دشوار میکند.
- برخی اختلالات عصبی یا حرکتی که از طرفی باعث افزایش نیاز کالری می‌شوند، از طرف دیگر خوردن را دشوارتر میکند.
- اختلالات عملکردی یا بیماری‌های دستگاه گوارش، که البته ممکن است به جای تغذیه انترال به تغذیه داخل وریدی (IV) نیاز داشته باشد.
انواع تغذیه انترال
طبق تقسیم بندی انجمن گوارش آمریکا، شش نوع اصلی تغذیه لوله‌ای وجود دارد. این لوله‌ها بسته به اینکه در کجای معده یا روده ختم می‌شوند، به زیرگروه‌های دیگری نیز تقسیم می‌شوند. پزشک بر اساس اندازه لوله مورد نیاز، مدت زمان مورد نیاز به تغذیه و توانایی هضم فرد، درباره محل قرارگیری لوله تصمیم‌گیری میکند.
وی همچنین فرمول تغذیه روده‌ای را بر اساس محل قرارگیری لوله، توانایی گوارشی و نیازهای غذایی تنظیم میکند.
انواع اصلی لوله‌های تغذیه انترال شامل موارد زیر است:
- لوله نازوگاستریک (NGT) که از بینی شروع می‌شود و به معده ختم می‌شود.
- لوله ارگاستریک (OGT) که از دهان شروع می‌شود و به معده ختم می‌شود.
- لوله نازونتریک که از بینی شروع می‌شود و در روده به پایان می رسد (زیرگروه‌ها شامل لوله‌های نازوژژونال و نازودئودنال).
- لوله Oroenteric که از دهان شروع می‌شود و در روده خاتمه می یابد.
- لوله گاسترواستومی از طریق پوست شکم مستقیم به معده وارد می‌شود(زیرگروه ها شامل لوله های PEG و PRG هستند).
- لوله ژژونوستومی از طریق پوست شکم مستقیم درون روده ها قرار می گیرد(زیرگروه ها شامل لوله های PEJ و PRJ هستند).
روش قرار دادن لوله
NGT یا OGT
قرار دادن لوله نازوگاستریک یا لوله ارگاستریک، با اینکه اندکی احساس ناراحتی ایجاد میکند، نسبتاً سر راست و بدون درد است. بیهوشی لازم نیست.
به طور معمول پرستار طول لوله را اندازه‌گیری میکند، سر آن را چرب میکند، لوله را در بینی یا دهان قرار می‌دهد و آن را تا معده پیش می‌برد. در ادامه این لوله اغلب با استفاده از نوارچسب به پوست متصل می‌شود.
سپس پرستار یا پزشک با استفاده از یک سرنگ مقداری از مایع معده را از لوله بیرون می‌آورد. pH (اسیدیته) مایع را بررسی میکند تا تأیید کند که لوله در معده قرار گرفته‌است. در بعضی موارد، ممکن است برای تأیید قرارگیری، به رادیوگرافی قفسه سینه نیاز باشد. پس از تایید محل قرارگیری، لوله میتواند بلافاصله مورد استفاده قرار گیرد.
Nasoenteric یا oroenteric
لوله هایی که مقصدشان در روده است، اغلب برای جاسازی و قرارگیری نیاز به روش آندوسکوپیک دارند. یعنی از یک لوله نازک به نام آندوسکوپ که در انتهای آن یک دوربین کوچک وجود دارد، استفاده می‌شود تا لوله تغذیه‌ای در محل قرار گیرد. شخصی که لوله راجاسازی میکند، میتواند محل آن را از طریق دوربین آندوسکوپی مشاهده کند. پس از اتمام کار آندوسکوپ برداشته می‌شود وقرارگیری لوله تغذیه‌ای در محل صحیح با آسپیراسیون محتویات معده و اشعه ایکس تأیید می‌شود.
طبق رول معمول ۴ تا ۱۲ ساعت قبل از استفاده از لوله تغذیه‌ای جدید منتظر می‌مانند. در این روش بعضی از افراد هشیار هستند، درحالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به بی حسی و آرام بخش داشته باشند. پس قرارگیری لوله در محل، هیچ نیازی به ریکاوری واستراحت وجود ندارد، اما ممکن است یک یا دو ساعت زمان برای از بین رفتن اثر داروهای آرام بخش لازم باشد.
گاسترواستومی یا ژژونوستومی
قرار دادن لوله های گاسترواستومی یا ژژونوستومی نیز روشی است که ممکن است نیاز به بی حسی یا گاهی بیهوشی عمومی داشته باشد. از آندوسکوپ برای تجسم مکان قرارگیری لوله استفاده می‌شود و سپس برش کوچکی در شکم ایجاد می‌شود تا لوله به داخل معده یا روده‌ها هدایت شود. سپس لوله به پوست چسبانده و ایمن می‌شود.
بسیاری از آندوسکوپیست‌ها در حدود ۱۲ ساعت قبل از استفاده از لوله تغذیه‌ای جدید منتظر می‌مانند. بهبودی ممکن است پنج تا هفت روز طول بکشد. برخی از افراد در محل قرارگیری لوله احساس ناراحتی می‌کنند، اما برش آنقدر کوچک است که معمولا خیلی خوب بهبودمی‌یابد. البته ممکن است برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود.
تغذیه انترال و تغذیه پارنترال
در بعضی موارد، تغذیه انترال مقدور نیست. اگر فرد در معرض سوء تغذیه باشد و یا دستگاه گوارش فرد عملکرد کافی نداشته باشد،ممکن است نیاز به روشی به نام تغذیه پارنترال پیدا کرد.
تغذیه پارنترال به تغذیه از طریق رگ‌های شخص اشاره دارد. درواقع یک نوع دستگاه مانند یک رابط یا یک کاتتر (خط PICC یا خط PIC) به فرد متصل میگردد تا بتواند مایع تغذیه‌ای دریافت کند.
اگر این مایع دریافتی جنبه مکملی داشتبه باشد، به آن تغذیه موقت محیطی (PPN) گفته می‌شود. اما اگر تمام نیازهای غذایی فرد ازطریق IV تامین شود، اصطلاحاً تغذیه کامل تزریقی (TPN) نامیده می‌شود.
تغذیه تزریقی در بسیاری از شرایط دشوار میتواند یک راهکار حیات بخش باشد. با این وجود، در صورت امکان استفاده از تغذیه انترنال ارجح تر است. تغذیه انترنال شبیه به خوردن منظم و طبیعی غذا عمل میکند و میتواند به عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کند.
عوارض احتمالی تغذیه روده‌ای
در نتیجه تغذیه انترال تعدادی عوارض ممکن است رخ دهد. برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
- آسپیراسیون، یعنی غذا وارد ریه‌ها شود.
- سندرم تغذیه مجدد، یعنی به‌هم خوردن تعادل الکترولیتی که در افرادی که سوتغذیه شدیدی دارند و به دنبال دریافت مجدد غذا ایجادمی‌شود.
- عفونت ناشی از لوله یا عفونت درمحل درج لوله
- حالت تهوع و استفراغ كه ممكن است ناشی از وعده‌های غذایی خیلی بزرگ یا خالی شدن آهسته معده باشد.
- تحریک پوستی در محل درج لوله
- اسهال به دنبال دریافت رژیم مایع یا داروها
- دررفتگی لوله
- انسداد لوله ناشی از عدم شستشوی صحیح
به طور معمول عوارض طولانی مدت ناشی از تغذیه انترال وجود ندارد. البته هنگامی که غذا خوردن از سر گرفته شد، ممکن است فرداندکی ناراحتی گوارشی داشته باشد زیرا بدن درحال تنظیم و آماده شدن برای غذاهای جامد است.
چه کسی نباید تغذیه انترال داشته باشد؟
اصلی ترین دلیل اینکه فرد نمیتواند تغذیه روده‌ای دریافت کند این است که معده یا روده او به درستی کار نکند. شخصی که انسداد روده دارد، یا جریان خون به روده کاهش یافته‌است (روده ایسکمیک) و یا بیمار شدید روده‌ای مانند بیماری کرون احتمالاً از تغذیه روده‌ای منع شود.
چشم انداز
تغذیه انترال اغلب به عنوان یک راه حل کوتاه مدت مورد استفاده قرار میگیرد تا زمانی که بیماری، جراحت یا جراحی فرد بهبود یابد. بیشتر افرادی که تغذیه انترنال دریافت می‌کنند بعدا به حالت عادی غذا خوردن برمیگردند. برخی مواقع از تغذیه روده‌ای به عنوان یک راه حل طولانی مدت استفاده می‌شود، مانند افرادی که دارای اختلالات حرکتی و یا کودکان دارای ناتوانی جسمی هستند.
در بعضی موارد، تغذیه انترال برای نجات حیات شخصی که دچار بیماری شدید است یا فرد مسنی که نمیتواند نیازهای غذایی خود راتامین کند، مورد استفاده قرار گیرد. اخلاق استفاده از تغذیه انترال برای طولانی کردن عمر فرد حتما باید ارزیابی شود. تغذیه انترال میتواند به یک چالش برای شما یا اطرافیانتان تبدیل شود. پزشک، پرستاران، متخصص تغذیه و ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خانگی می‌‌توانند به موفقیت این چالش کمک کنند.
