اختلال نشانه عصبی کارکردی، عبارتی جدید و وسیع است که بین بعضی از مردم به نام اختلال تبدیلی نیز شناخته می شود. علایم با ویژگی‌های سیستم عصبی (نورولوژِکی) که با بیماری‌های نورولوژیکی یا سایر شرایط پزشکی همخوانی نداشته باشد. با این حال علایم واقعی هستند و باعث پریشانی و مشکلات عملکردی می شوند.
علایم و نشانه‌ها براساس نوع عملکرد اختلال نورولوژیک متفاوت هستند و ممکن است شامل الگوهای ویژه ای باشند. در کل این اختلالات بر حرکت و حس‌های شما تاثیر می گذارند؛ مثل توانایی راه رفتن، بلعیدن، بینایی و شنوایی. علایم براساس شدت نیز باهم متفاوتند و می توانند ظاهر شده و از بین بروند یا دائمی باشند. با این حال، شما نمی توانید علایمتان را با اختیار خود به وجود آورده یا کنترل کنید.
علت ایجاد اختلال نشانه عصبی کارکردی (اختلال تبدیلی) ناشناخته است. این حالت ممکن است در اثر یک اختلال عصبی یا واکنش به استرس یا ترومای روانی یا فیزیکی ایجاد شود، اما همیشه این گونه نیست. اختلال تبدیلی بیشتر مربوط به نحوه ی عملکرد مغز است تا آسیب ساختار مغز (آسیب در اثر سکته، اسکلروزیس‌های متعدد، عفونت یا صدمه دیدن).
تشخیص‌ها و درمان‌های اخیر، مخصوصا آموزش درباره ی این وضعیت می تواند بسیار کمک کننده باشد.
علایم
علایم اختلال تبدیلی ممکن است بر اساس نوع اختلال عصبی و میزان اهمیت آن از نظر ایجاد آسیب و تلقی مشکل پزشکی متفاوت باشد. علایم می توانند بر حرکات و عملکرد بدن و حواس موثر باشند.
نشانه‌هایی که ناشی از درگیری حرکات و عملکرد بدن هستند، شامل:
- ضعف و ناتوانی یا فلجی
- حرکات غیرطبیعی، مثل لرزش یا مشکل در راه رفتن
- از دست دادن تعادل
- مشکل در بلع یا احساس یک توده در گلو
- صرع یا لرزیدن‌های نامتدوام و از دست دادن هوشیاری آشکارا (تشنج کاذب)
- عدم جواب دهی (unresponsiveness) نامتداوم
نشانه‌هایی که ناشی از درگیری حس‌ها هستند، شامل:
- بی حسی یا از دست دادن حس لامسه
- مشکلات گفتاری، مثل ناتوانی در سخن گفتن یا سخنان نامفهوم
- مشکلات بینایی، مثل دوبینی یا نابینایی
- مشکلات شنوایی یا ناشنوایی
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
برای علایمی که در بالا نام برده شد، پیگیر مراقبت پزشکی باشید. اگه علت اصلی علایم، اختلالات نورولوژیکی یا سایر شرایط پزشکی باشد، تشخیص سریع و درمان ممکن است اهمیت زیادی داشته باشد. اگر علت، اختلال تبدیلی تشخیص داده شود، درمان ممنک است باعث بهبود علایم و نشانه ای بیماری شود و از مشکلات آتی جلوگیری کند.
عوامل ایجاد اختلال
علت اصلی ایجاد اختلال شبه جسمی (اختلال تبدیلی) ناشناخته است. تئوری‌های مربوط به علت ایجاد این اختلال پیچیده اند و بر اساس نوع اختلال عصبی کارکردی، مکانیسم‌های متعددی را شامل می شود.
به طور کلی، بخش‌هایی از مغز که عملکرد ماهیچه‌ها و حواس را کنترل می کنند، ممکن است درگیر شوند؛ اگرچه هیچ گونه بیماری یا ناهنجاری وجود نداشته باشد.
علایم اختلال تبدیلی ممکن است به طور ناگهانی بعد از یک حادثه ی استرس زا یا صدمه ی احساسی یا فیزیکی ظاهر شود. سایر محرک‌ها ممکن است شامل ایجاد تغییرات یا اختلالاتی در نحوه ی عملکرد مغز در سطح ساختاری، سلولی یا متابولیک باشد. اما محرک ایجاد اختلال تبدیلی همیشه قابل شناسایی نیست.
عوامل خطرزا
عواملی که ریسک ایجاد اختلال تبدیلی را افزایش می دهند، شامل:
- داشتن بیماری‌ها یا اختلالات نورولوژیکی (عصبی)، مثل صرع، میگرن یا اختلال حرکتی
- تجربه ی یک حادثه ی استرس زا یا صدمه ی احساسی یا فیزیکی قابل توجه
- داشتن مشکلی روانی، مثل اختلال مزاجی یا اضطراب
- داشتن فردی دارای اختلال تبدیلی در خانواده
- احتمال داشتن تاریخچه ی آزار فیزیکی یا جنسی یا بی توجهی در دوران کودکی
به وجود آمدن پیچیدیگی‌های بیشتر
بعضی علایم اختلال نشانه عصبی کارکردی، به خصوص اگر درمان نشود، می تواند موجب ناتوانی‌های بیشترشود. و موجب کاهش کیفیت زندگی شبیه به وضعیت‌ها یا بیماری‌های پزشکی شود.
تشخیص
هیچ تست استانداردی برای تشخیص اختلال تبدیلی وجود ندارد. تشخیص معمولا بر اساس وجود علایم و رد دیگر وضعیت‌های نورولوژیکی و پزشکی که ممکن است علایم مشابه را به وجود آورند، است.
اختلال تبدیلی بر اساس چیزی که وجود دارد است؛ مثل الگوهای ویژه از علایم و نشانه‌ها. و نمی توان تنها بر اساس چیزی که نیست مثل کمبود تغییرات ساختاری در MRI یا وجود آبنرمالیتی در EEG، تشخیص قطعی داد.
تست و تشخیص معمولا توسط یک نورولوژیست انجام می شود؛ اما ممکن است یک روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان نیز مشارکت کنند. پزشک ممکن است از هریک از این عنوان عنوان‌ها برای این وضعیت استفاده کند: اختلال عصبی کارکردی (FNDs)، اختلال شبه جسمی یا اختلال تبدیلی.
یکی از مزیت‌های استفاده از عبارت « اختلال نشانه عصبی کارکردی»، این است که می توان از آن برای اختصاصی کردن نوع علایم عملکرد عصبی که دارید، استفاده کرد. برای مثال، اگر علایم شما شامل مشکل در راه رفتن است، پزشک آن را با نام اختلال عملکرد گام برداشتن یا ضعف عملکردی می خواند.
سنجش این اختلال شامل:
- آزمون‌های فیزیکی. پزشک شما را ارزیابی می کند و ممکن است از شما سوالاتی درباره‌ی سلامت و علایم و نشانه‌های شما بپرسد. تست‌های تخصصی ممکن است اختلالات پزشکی یا بیماری‌های نورولوژیک را رد کنند. نوع تست‌ها به علایم و نشانه‌های شما بستگی دارد.
- آزمون‌های روان پزشکی. پزشک نورولوژیست ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد. او ممکن است است از شما سوالاتی درباره‌ی افکار، احساسات و رفتار‌های شما بپرسد و راجع به علایم شما بحث کند. اطلاعات راجع به اعضای خانواده یا سایر افراد، در صورت رضایت شما، می تواند سودمند باشد.
درمان
درمان بر اساس نوع اختلال تبدیلی و علایم و نشانه‌های ویژه‌ی شما خواهد بود. برای بعضی افراد، یک تیم متخصص در نظر گرفته می شود که شامل یک نورولوژیست؛ روانپزشک یا سایر متخصاصان سلامت روان؛ گفتار، فیزیک و کار درمان و … خواهد بود.
یادگیری درباره‌ی اختلال تبدیلی (شبه جسمی)
آگاهی از اینکه اختلال نشانه عصبی کارکردی چیست و علایم واقعی هستند و می توانند بهبود یابند، میتواند به شما در درمان و بهبود اختلال کمک کند. ممکن است علایم بعد از توضیح پزشک درباره‌ی شرایط و دادن اطمینان به شما درباره‌ی اینکه علایم توسط مشکلات جدی عصبی یا پزشکی ایجاد نشده است، بهتر شوند.
برای بعضی افراد، کسب دانش و اطمینان از اینکه دچار مشکل جدی سلامت نشده اند، بر درمان بسیار موثر است. برای برخی دیگر، درمان‌های جانبی مفید واقع می شود. افرادی که به شما علاقه مند هستند می توانند شما را درک کرده و حمایتتان کنند.
درمان اختلالات پزشکی
تیم پزشکی یک سری درمان‌ها برای بیماری‌های پزشکی یا نورولوژیکی شما فراهم می کند که ممکن است برای علایم شما موثر باشد.
تراپی‌ها
بر اساس نیاز‌های شما، گزینه‌های تراپی شامل:
- فیزیوتراپی یا کاردرمانی. کار کردن با یه فیزیرتراپ یا کاردرمان ممکن است علایم شما را بهبود بخشد و از پیچیده شدن آن‌ها جلوگیری کند. برای مثال، در صورتی که دچار فلجی یا از دست دادن قدرت حرکت خود هستید، حرکات منظم بازوها و پاها از سفتی و ضعف ماهیچه‌ها جلوگیری می کند.
- گفتار درمانی. اگر علایم شما شامل مشکل در سخن گفتن یا بلعیدن باشد، کار کردن با یک گفتار درمان می تواند به شما کمک کند.
- تکنیک‌های کاهش استرس و سرگرم کردن خود. تکنیک‌های کاهش استرس شامل شل کردن تدریجی عضلات، ورزش‌های تنفسی، فعالیت‌های فیزیکی و ورزش. تکنیک‌های سرگرم کردن خود می تواند شامل موسیقی، صحبت کردن با فردی دیگر، یا تغییر مسیر حرکت یا پیاده روی.
گزینه‌های سلامت روان
اگر چه علایم اختلال تبدیلی «همه در سر شما نیستند»، احساسات و طرز تفکر شما درباره‌ی مسائل می تواند روی علایم و بهبود شما تاثیر بگذارد. درمان‌های روان پزشکی شامل:
- درمان رفتاری شناختی (CBT). نوعی روان درمانی است. CBT به شما کمک می کند طرز فکر منفی و نادرست آگاه شوید. در این صورت شما می توانید شرایط را بهتر درک کنید؛ در نتیجه پاسخ مناسب و تاثیرگذارتری به آن بدهید. CBT همچنین به شما کمک می کند که شرایط استرس زای زندگی و علایم را بهتر مدیریت کنید. این کار به خصوص زمانی که علایم شما شامل تشنج غیرصرعی باشد، مفید واقع می شود.
- درمان سایر مشکلات سلامت روان. اضطراب، افسردگی، یا سایر اختلالات روانی می توانند علایم اختلال تبدیلی را بدتر کنند. درمان مشکلات سلامت روان همراه با اختلال تبدیلی می تواند به بهبود کمک کند.
- هیپنوتیزم. هیپنوتیزم برای کسانی که علایم اختلال تبدیلی شامل، برای مثال از دست دادن حواس و مشکل گفتاری دارند، می تواند مفید باشد. این کار باید توسط یه فرد متخصص آشنا به اختلال تبدیلی انجام شود،. البته این روش برای افرادی که به هیپنوتیزم پاسخ می دهند، مفید می باشد.
دارودرمانی:
دراودرمانی برای اختلال نشانه عصبی کارکردی موثر نیست. همچنین دارویی که توسط سازمان غذا و دارو برای درمان بیماری تایید شده باشد، وجود ندارد. با این حال داروهایی مانند antidepressants (ضد افسردگی) در صورت داشتن افسردگی یا سایر اختلالات مزاجی یا بی‌خوابی می تواند مفید باشد.
پیگیری منظم
ارتباط منظم با تیم درمان برای بررسی پیشرفت و درمان شما و نیز ایجاد تغییراتی در برنامه‌ی درمانی شما لازم است.
آمادگی برای ویزیت
ممکن است نخست شما به یک پززشک عمومی مراجعه کنید. او شما را به یک پزشک متخصص نورولوژی ارجاع می دهد. ممکن است بخواهید برای ویزیت همراه با یکی از اعضای خانواده یا دوستان بروید؛ این کار به شما در یادآوری اطلاعات و حمایت کمک می کند.
چه کاری میتوانید انجام دهید
برای آماده شدن برای ویزیت پزشک، لیستی از موارد زیر تهه کنید:
- هرگونه علایمی که تجربه می کنید، این شامل علایمی که به نظر رابطه ای با مشکلی که برای آن مراجعه کردید ندارد، نیز می شود
- اطلاعت کلیدی شخصی، خانوادگی و اجتماعی، شامل هرگونه استرس‌ها یا تغییرات بزرگ اخیر
- هر نوع داروی مصرفی، ویتامین‌ها، گیاهان دارویی یا سایر مکمل‌ها و دوز مصرفی آن‌ها
- سوال‌هایی که قرار است از پزشکتان بپرسید تا از زمان بهتراستفاده کنید
بعضی سوالاتی که از پزشکتان می پرسید، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چه چیزی موجب ایجاد این علایم در من شده؟
- آیا امکان بروز علایم دیگری وجود دارد؟
- چه نوع آزمایش‌هایی لازم است انجام دهم؟
- چه نوع درمانی پیشنهاد می کنید؟
- درمان من چه مدت طول خواهد کشید؟
- چه کاری می توانم انجام دهم تا خطر تکرار علایم را کاهش دهم؟
- نیاز است که به یک متخصص مراجعه کنم؟
- اگر لازم باشد که دارو مصرف کنم، چه عوارض جانبی خواهند داشت؟
- هیچ جایگزین کلی برای داروهایی که تجویز میکنید، هست؟
- هیچ بروشور یا کتابچه ای هست که در اختیارم قار بگیرد؟
- چه وبسایت‌هایی را پیشنهاد می کنید؟
اگر سوال دیگری داشتید، حتما بپرسید.
از پزشک چه انتظاری دارید
پزشک ممکن است تعدادی سوال از شما بپرسد. برای جواب دادن به آن‌ها آماده باشید تا زمان کافی برای پرداختن به موضوعی که می خواهید اطلاعات بیشتری راجع به آن کسب کنید، داشته باشید. سوالات احتمالی پزشک:
- چه علایمی دارید؟
- چه زمانی متوجه این علایم شدید؟
- در طول زمان علایم شما چه تغییری کرده اند؟
- علایم تا چه حدی بر توانایی و عملکردتان تاثیر گذاشته؟
- فکر می کنید چه چیزی باعث علایمتان شده باشد؟
- آیا قبلا شرایط پزشکی یا مشکلات روانی در شما تشخیص داده شده است؟
- آیا الکل یا داروهای نیرو زا مصرف می کنید؟ چند وقت یک بار؟
