سندرم زخم منفرد رکتوم وضعیتی است که در آن یک یا تعداد بیشتری زخم سر باز در رکتوم ایجاد می‌شود. رکتوم یک لوله عضلانی است که به انتهای کولون متصل است. مدفوع از طریق رکتوم از بدن خارج می‌شود.
سندرم زخم منفرد رکتوم یک بیماری نادر است که دارای تشخیص سخت بوده و بیشتر در افراد دارای یبوست مزمن دیده می‌شود. این حالت ممکن است سبب خونریزی مقعدی و زور زدن هنگام دفع مدفوع شود. علی رغم نام بیماری، ممکن است بیش از یک زخم ایجاد شود.
سندرم زخم منفرد رکتوم میتواند با رعایت برخی نکات ساده سبک زندگی مانند تغییر رژیم غذایی و استفاده بیشتر از مایعات بهبود یابد. در موارد شدید ممکن است جراحی نیاز باشد.
علائم سندرم زخم منفرد رکتوم
- یبوست
- خونریزی مقعدی
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
- درد یا احساس پر بودن در لگن
- احساس عدم دفع کامل مدفوع
- دفع موکوز از مقعد
- درد مقعدی
- بی اختیاری مدفوع
البته ممکن است بعضی افراد مبتلا به سندرم زخم منفرد رکتوم هیچ علائمی را تجربه نکنند.
زمان ملاقات با پزشک
چنانچه هرگونه علائمی دارید که شما را نگران می‌کند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
بسیاری از بیماری‌های دیگر علائمی مشابه سندرم زخم منفرد رکتوم دارند. پزشک آزمایش‌ها و روش‌هایی را انجام خواهد داد تا دلایل دیگری که ممکن است سبب ایجاد این علائم شده باشند را رد کند.
علت سندرم زخم منفرد رکتوم
همواره نمیتوان گفت که علت دقیق ایجاد سندرم زخم منفرد رکتوم چیست. پزشکان معتقدند که استرس و صدمه به رکتوم ممکن است علت تشکیل این زخم‌ها باشند.
از میان مواردی که میتواند باعث صدمه و زخم رکتوم شوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- یبوست یا مدفوع سفتی که دفع آن از رکتوم مشکل باشد. (مدفوع نهفته)
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
- رکتوم کشیده شده‌ای که از آنوس بیرون بزند. (افتادگی رکتوم)
- سفت و منقبض شدن ناهماهنگ عضلات کف لگن که باعث کند شدن جریان خون به رکتوم می‌شوند.
- تلاش برای دفع دستی مدفوع نهفته
- هنگامی که یک قسمت از روده به داخل قسمت دیگری از آن برود (intussusception)
تشخیص سندرم زخم منفرد رکتوم
ممکن است به یک یا تعداد بیشتری از آزمایش‌های زیر برای تشخیص سندرم زخم منفرد راست روده نیاز پیدا کنید:
- سیگموئیدوسکوپی. در طی این آزمایش، پزشک یک لوله نازک و انعطاف پذیر را به همراه یک دوربین ریز برای آزمایش رکتوم و بخشی از کولون وارد بدن می‌کنند. اگر ضایعه‌ای پیدا شود، پزشک نمونه‌ای از بافت را برای آزمایش می‌فرستد.
- اولتراسوند. این تکنیک تصویر برداری از امواج صدا برای تهیه تصویر استفاده می‌کند. پزشک این روش را برای افتراق سندرم زخم منفرد رکتوم از سایر علت‌های بیماری پیشنهاد می‌کند.
- مطالعات تصویر برداری دیگر. پزشک ممکن است یک مطالعه تصویربرداری به نام پروکتوگرافی مدفوع را تجویز کند. در این مطالعه یک خمیر نرم ساخته شده از باریم به داخل راست روده وارد می‌شود. سپس شما خمیر باریم را مانند مدفوع دفع میکنید. باریم در عکس اشعه ایکس دیده می‌شود و ممکن است افتادگی یا مشکلات عملکردی و ناهماهنگی عضلات رکتوم را نشان دهد.
مراکز تخصصی ممکن است تست مشابهی به نام magnetic resonance defecography را پیشنهاد کنند. این ازمایش با دستگاه MRI وانجام شده و تصویری سه بعدی از رکتوم بدست می‌دهد.
درمان سندرم زخم منفرد رکتوم
درمان سندرم زخم منفرد رکتوم به شدت شرایط شما بستگی دارد. افراد مبتلا با علائم خفیف ممکن است با تغییر سبک زندگی بهبود یابند. اما افراد دارای علائم شدید ممکن است به اقدامات پزشکی و جراحی نیاز داشته باشند.
- تغییرات رژیم غذایی. برای بهبود یبوست، به شما توصیه می‌شود فیبر رژیم غذایی خود را افزایش دهید.
- رفتار درمانی. ممکن است شما برخلاف عادت قبلی هنگام دفع مدفوع زور بزنید. رفتار درمانی به شما کمک می‌کند تا هنگام دفع عضلات لگن خود را آرام و منبسط کنید. در یکی از تکنیک‌های رفتاری که بیوفیدبک نامیده می‌شود، یک متخصص به شما یاد می‌دهد که چگونه پاسخ‌های غیر ارادی بدن خود را مانند سفت کردن عضلات آنوس و کف لگن را هنگام دفع کنترل کنید. بیوفیدبک شما را نسبت به زور زدن و چگونگی کنترل آن آگاه تر میسازد.
- داروها. درمان‌های خاص مثل استروئیدهای موضعی، تنقیه سولفاسالازین و آنابوتولینومتوکسینA یا همان بوتاکس ممکن است به کاهش علائم سندرم زخم منفرد رکتوم کمک کنند. با این حال این روش‌های درمانی برای همه مفید نیستندو بعضی از آنها به صورت تجربی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اقدامات جراحی که برای درمان سندرم زخم منفرد مقعد مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل:
- جراحی افتادگی رکتوم. اگر شما افتادگی مقعد دارید که منجر به ایجاد علائم می‌شود، پزشک ممکن است روش رکتوپکسی را پیشنهاد کند. رکتوپکسی مقعد را در موقعیت آناتومیکی صحیح خود قرار می‌دهد.
- جراحی برای برداشتن مقعد. اگر وضعیت علائم شما به حدی شدید شود که هیچ درمانی پاسخگو نباشد، رکتوم را با عمل جراحی خارج می‌کنند. جراح ممکن است کولون را به ابتدای یک شکاف شکمی وصل کند تا مواد زائد از بدن خارج شود (کولوستومی). اگر شما کولوستومی انجام داده باشید، یک کیسه به شکم شما وصل می‌شود تا مواد زائد را جمع کند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
شما میتوانید با تغییراتی در زندگی روزانه خود علائمتان را تسکین دهید. تغییراتی مانند:
- افزایش میزان فیبر رژیم غذایی. فیبر به مدفوع شما حجم زیادی می‌دهد. و این حجم کمک می‌کند تا محتویات روده شما به هم فشرده شود و راحت تر دفع شود.به ازای ۱۰۰۰ کالری رژیم غذایی خود ۱۴ گرم فیبر مصرف کنید.
- برچسب‌های تغذیه‌ای روی بسته بندی مواد غذایی میزان فیبرموجود دریک وعده را ذکر می‌کند. بهترین منبع فیبر میوه، سبزیجات و غلات کامل است. میوه و سبزیجات را با پوست آن بخورید و میوه و سبزیجات کامل را به جای آبمیوه بخورید. به دنبال نان و غلاتی باشید که گندم کامل، جو دوسر و سبوس دار داشته باشند.
- ملین‌های حجم دهنده ومسهل‌های مدفوع را امتحان کنید. ملین‌های حجم دهنده مانند سبوس پسیلیوم ( ,Metamucilدرمان با فیبرهای طبیعی و …) و پلی کربوفیل کلسیم (FiberCon, Fiber-Lax, others), ، مایعات را در روده جذب و مدفوع را حجیم تر می‌کنند. این امر باعث انقباض روده و خارج شدن مدفوع می‌شود. با این حال، این مواد باید با آب مصرف شود وگرنه باعث انسداد روده می‌شود. نرم کننده‌های مدفوع مانند دوکوزات (Colace, Surfak, others)، به مخلوط شدن مایعات با مدفوع کمک می‌کند و دفع آن را آسان تر میسازد.
- نوشیدن آب در طول روز. نوشیدن آب کافی و مایعات دیگر به نرم شدن مدفوع و حرکات روده و دفع آسان آن کمک می‌کند. برای تنوع میتوانید برای عطرو طعم دادن به آب به آن آبلیمو اضافه کنید. یا سایر نوشیدنی‌های بدون کربنات و بدون کافئین را امتحان کنید. آب آلو میتواند مفید باشد زیرا دارای اثر ملین طبیعی است.
آماده شدن برای ملاقات پزشک
اگر علائم نگران کننده‌ای دارید ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. اگر پزشک مشکوک به بیماری سندرم زخم منفرد رکتوم شود شمارا به پزشک متخصص گوارش (گاستروانترولوژیست) ارجاع دهد.
کارهایی که بهتر است انجام دهید.
- از محدودیت و کارهای قبل از ویزیت آگاه باشید. هنگام گرفتن وقت درباره شرایط و محدودیت ها مانند محدودیت رژیم غذایی خود بپرسید.
- همه علائمی را که تجربه میکنید یادداشت کنید. حتی آن‌هایی که به نظر بی ربط هستند.
- اطلاعات شخصی مهم مانند استرس های زیاد و یا تغییر در سبک زندگی خود را که اخیرا اتفاق افتاده را یادداشت کنید.
- لیستی از داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های مصرفی خود تهیه کنید.
- همه سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.
برای سندرم زخم منفرد رکتوم تعدادی از سوال‌های مهم از پزشک شامل موارد زیر است:
- چه علتی سبب ایجاد علائم سندرم زخم منفرد رکتوم من شده است؟
- علت‌های احتمالی دیگر علائم من چیست؟
- به چه نوع آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
- شرایط من موقتی است یا زمان زیادی طول می‌کشد؟
- آیا به درمان نیاز دارم؟
- گزینه‌های درمانی من کدامند؟
- چگونه حین درمان این بیماری، بیماری‌های دیگر خود را مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت غذایی یا فعالیتی خاصی را باید دنبال کنم؟
- آیا بروشور خاصی برای مطالعه و بردن با خود وجود دارد؟
- چه وبسایت‌هایی را برای مطالعه بیشتر پیشنهاد میکنید؟
- آیا باید دوباره برای ویزیت مراجعه کنم؟ اگر بله چند وقت یکبار؟
- آیا جایگزینی برای داروی تجویز شده بمن وجود دارد؟
انتظارات از پزشک
- علائم شما برای اولین بار از چه زمانی شروع شد؟
- علائم شما ادامه دار است یا گاه به گاه؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- آیا اخیرا یبوست داشته اید؟
- آیا چیزی هست که علائم شما را بهتر یا بدتر کند؟
