سندرم سینوس بیمار، ناتوانی ضربان ساز طبیعی قلب (گره سینوسی) در ایجاد ضربان قلب متناسب با نیازهای بدن است. باعث ریتم نامنظم قلب (آریتمی) می شود. سندرم سینوس بیمار به عنوان اختلال عملکرد گره سینوسی یا بیماری گره سینوسی نیز شناخته می شود.
گره سینوسی ناحیه ای از سلولهای تخصصی در قسمت فوقانی سمت راست قلب است. این ناحیه ضربان قلب شما را کنترل می کند. به طور معمول ، گره سینوسی یک سرعت ثابت از تکانه های الکتریکی ایجاد می کند. سرعت بسته به فعالیت ، احساسات ، استراحت و سایر عوامل تغییر می کند.
در سندرم سینوس بیمار ، سیگنال های الکتریکی به طور غیر عادی ایجاد می‌شوند. ضربان قلب شما می تواند خیلی سریع ، خیلی کند ، با مکث طولانی قطع شود – یا ترکیبی از این مشکلات ریتمیک باشد. سندرم سینوس بیمار نسبتاً غیر معمول است، اما خطر ابتلا به آن با افزایش سن افزایش می یابد.
بسیاری از افراد مبتلا به سندرم سینوس بیمار در نهایت به یک ضربان ساز قلب نیاز دارند تا قلب را در یک ریتم منظم نگه دارد.
علائم سندرم سینوس بیمار
بیشتر افراد مبتلا به سندرم سینوس بیمار علائم کمی دارند یا هیچ علائمی ندارند. علائم ممکن است خفیف باشد یا ناپدید شود – در ابتدا تشخیص آنها دشوار است.
علائم و نشانه های سندرم سینوس بیمار ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- سرگیجه و سبکی سر
- تنگی نفس
- درد و ناراحتی قفسه سینه
- گیجی
- آهسته شدن ضربان قلب
- احساس ضربان قلب سریع و محکم
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در صورت مشاهده علائم و نشانه های سندرم سینوس بیمار با پزشک خود مشورت کنید. بسیاری از شرایط پزشکی می توانند این مشکلات را ایجاد کنند و مهم است که یک تشخیص به موقع و دقیق انجام شود.
اگر درد جدید یا غیرقابل توجیهی در قفسه سینه دارید یا مشکوک به حمله قلبی هستید ، بلافاصله درخواست کمک فوری پزشکی کنید.
علت ایجاد سندرم سینوس بیمار
قلب شما از چهار اتاقک تشکیل شده است – دو قسمت فوقانی (دهلیز) و دوقسمت در پایین (بطن). ریتم قلب شما به طور معمول توسط گره سینوسی ، منطقه ای از سلول های تخصصی در محفظه بالای قلب راست (دهلیز) کنترل می شود.
این ضربان ساز طبیعی سیگنال های الکتریکی تولید می کند که هر ضربان قلب را تحریک می کند. از گره سینوسی ، سیگنال های الکتریکی از طریق دهلیزها به بطن ها منتقل شده و باعث انقباض و پمپاژ خون به ریه ها و بدن شما می شوند.
اگر به سندرم سینوس بیمار مبتلا هستید ، گره سینوسی شما به درستی کار نمی کند و باعث می شود ضربان قلب شما خیلی کند (برادی کاردی) ، خیلی سریع (تاکی کاردی) یا نامنظم باشد.
مشکلات گره سینوسی شامل موارد زیر است:
۱-برادی کاردی سینوسی. گره سینوسی با سرعت کمتری نسبت به حالت طبیعی بار الکتریکی تولید می کند.
۲-توقف گره سینوسی. سیگنالهای گره سینوسی متوقف می‌شوند و باعث از دست رفتن ضربان سینوسی می‌شوند.
۳-بلاک ضربان‌های خروجی از گره سینوسی دهلیزی. هدایت سیگنال ها از گره سینوسی-دهلیزی به دهلیزها، آهسته یا مسدود می شوند و باعث توقف یا ضربه های ضعیف می شوند.
۴-بی کفایتی کرونوتروپیک. ضربان قلب در حالت استراحت طبیعی است ، اما با فعالیت بدنی افزایش نمی یابد.
۵-سندرم برادی کاردی- تاکی کاردی. ضربان قلب به صورت ریتم‌های غیر طبیعی کند و سریع متناوب میزند و معمولا با یک توقف طولانی (آسیستول) بیم این ضربان‌ها همراه است.
چه عواملی باعث می‌شود گره سینوسی به درستی کار نکند؟
ناهنجاری‌های گره سینوسی ممکن است توسط موارد زیر ایجاد شود:
- ساییده و پاره شدن بافت قلب به علت بالا رفتن سن
- بیماری‌های قلبی
- بیماری‌های التهابی قلبی
- آسیب به گره سینوسی یا ایجاد اسکار در آن بعد از عمل جراحی قلب
- داروهایی که برای درمان فشار خون بالا به کار می‌رود مانند بلاک کننده کانال کلسیمی و بتا بلاکرها
- داروهایی که برای درمان ریتم‌های نامنظم قلبی یا آریتمی به کار می‌رود.
- بعضی از داروها استفاده شده در درمان آلزایمر
- بیماری‌های عصبی- عضلانی مانند دیستروفی عضلانی
- آپنه انسدادی هنگام خواب
- جهش‌های ژنتیکی نادر
ریسک‌فاکتورها
سندرم سینوس بیمار ممکن است در هر سنی ایجاد شود امابیشتر در سن ۷۰ یا بیشتر شایع است. ریسک فاکتورهای شایع بیماری‌های قلبی میتوانند ریسک ابتلا به سندرم سینوس بیمار را افزایش دهند:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- اضافه وزن بدن
- ایست قلبی
عوارض سندرم سینوس بیمار
زمانی که ضربان ساز طبیعی قلب شما به درستی کار نکند، قلب نمی‌تواند آنطور که باید کار کند و این وضع منجر به عوارض زیر می‌شود:
- فیبریلاسیون دهلیزی که یک ریتم آشفته از دهلیز (اتاقک فوقانی قلب) است.
- نارسایی قلبی
- سکته
- ایست قلبی
تشخیص سندرم سینوس بیمار
پزشک شمارا معاینه بالینی کرده و درباره علائم و سابقه پزشکی از شما سوال خواهد کرد.
علائم سندرم سینوس بیمار – مانند سرگیجه، تنگی نفس و غش- زمانی اتفاق می‌افتند که ضربان قلب غیرنرمال است. پس ممکن است شما زمان ملاقات با پزشک علائمی نداشته باشید.
برای تشخیص اینکه آیا علائم شما مربوط به گره سینوسی و عملکرد قلبی است یا نه، پزشک ازمایش‌های زیر را تجویز خواهد کرد:
- الکتروکاردیوگرام (ECG). در طی این تست حسگرهایی به قفسه سینه و پاهای شما متصل می‌شود تا ضربان قلب پخش شده در بدن را ضبط کند. این تست ممکن است الگوهایی را نشان دهد که مربوط به سندرم سینوس بیمار است . مانند ضربان قلبی سریع، ضربان قلبی کند و یک توقف طولانی در ضربان سازی پس از یک ضربان قلبی سریع.
- مانیتور هولتر. این دستگاه ECG، قابل حمل به صورت جیبی یا اتصال به کمربند و بند شانه است. این دستگاه فعالیت قلب را به مدت ۲۴-۷۲ ساعت به صورت خودکار ضبط میکند. این امر باعث می‌شود پزشک ریتم‌های قلب شما را به طور گسترده تری بررسی کند. ممکن است از شما خواسته شود تمام علائم خود را یادداشت کنید.
- Event recorder . این دستگاه ECG قابل حمل را میتوان تا یک ماه مورد استفاده قرار داد. و پزشک را قادر میسازد تا علائم شما و ریتم‌های قلبی را باهم بررسی کند. زمانی که علائم را احساس کنید، یک دکمه را فشار می‌دهید و یک ECG کوتاه ذخیره می‌شود.
- مانیتورهای دیگر. بعضی از وسیله‌های شخصی مانند ساعت‌های هوشمند دارای الکتروکاردیوگرام نظارتی هستند . از پزشک خود درباره مناسب بودن یا نبودن این گزینه برای خود سوال کنید.
- لوپ ریکوردر قابل کاشت. این دستگاه ECGکوچک در زیر پوست قفسه سینه کاشته می‌شود. و برای ثبت مداوم و طولانی مدت فعالیت الکتریکی قلب –خصوصا زمانی که علائم نادری دارید – به کار می‌رود.
آزمایش الکتروفیزیولوژیک
این آزمایش کمتر برای غربالگری سندرم سینوس بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه در بعضی موارد برای چک کردن عملکرد گره سینوسی و دیگر فعالیت‌های الکتریکی قلب کمک کننده است.
در طی این تست، لوله‌های نازک و انعطاف پذیر(کاتتر) دارای الکترود از طریق رگ خونی به نقاط مختلفی کهدر امتداد مسیر الکتریکی قلب شما هستند، فرستاده می‌شود. با قرار گرفتن در محل مورد نظر، الکترودها میتوانند به طور دقیق گسترش تکانه‌های الکتریکی قلب در طی هر ضربان را مشخص کنند و ممکن است بتوان محل منبع ایجاد مشکلات ریتمیک قلب را شناسایی کرد.
درمان سندرم سینوس بیمار
اهداف اصلی درمان، کاهش یا از بین بردن علائم و مدیریت درمان بیماری زمینه‌ای دیگری است که ممکن است در سندرم سینوس بیمار نقش داشته اشد.
اگر علائمی ندارید، پزشک برای بررسی وضعیت شما برنامه های منظم نظارت را توصیه خواهد کرد. برای بیشتر افراد دارای علائم ، درمان شامل کاشتن یک ضربان ساز الکترونیکی در قلب است. اگر علائم شما خفیف یا کم باشد، تصمیم به استفاده از ضربان ساز قلب به نتایج تست‌های نوار قلب یا ECG ، سلامت کلی شما و ریسک مشکلات جدی تر بستگی دارد.
تغییر داروها
پزشک داروهایی که اخیرا مصرف کرد اید را بررسی میکند تا بفهمد ایا این داروها تداخلی با عملکرد گره سینوسی داشته اند یاخیر. ازجمله این داروها میتوان به داروی فشار خون بالا و داروهای بیماری قلبی اشاره کرد. پزشک شما ممکن است این داروها را تنظیم کند یا گزینه های دیگری برای شما تجویز کند.
ضربان سازی برای قلب
اکثر افراد مبتلا به سندرم سینوس بیمار در نهایت برای حفظ ضربان قلب منظم به یک ضربان ساز مصنوعی دائمی نیاز دارند. این دستگاه الکترونیکی کوچک و مجهز به باتری در طی یک عمل جراحی جزئی در زیر پوست نزدیک استخوان ترقوه کاشته می‌شود. این ضربان ساز برنامه ریزی شده است تا قلب شمارا در صورت لزوم تحریک و یا ضربان بسازد تا فعالیت قلب شما در حد نرمال بماند.
نوع ضربان سازی که به آن نیاز دارید، به نوع ریتم نامنظم شما بستگی دارد. بعضی ریتم‌ها با یک ضربان ساز منفرد در یکی از اتاقک های قلبی بهبود می یابند که فقط از یک سیم سربی در دهلیز راست برای سرعت بخشیدن به ضربان قلب استفاده میکند. اگرچه بیشتر افراد مبتلا به سندرم سینوس بیمار از ضربان سازهای موجود در دو اتاقک قلبی استفاده می‌کنند. ک سیم سربی در دهلیز راست که ضربان سازی اتاقک های بالایی قلب را انجام می‌دهد و یک سیم سربی در بطن‌ها که ضربانسازی اتاقک های تحتانی قلب را انجام می دهد.
بعد از بهبودی از جراحی کاشت ضربان ساز، شما میتوانید فعالیت های معمول یا تقریبا معمول خود را از سر بگیرد. ریسک عوارض مانند تورم یا عفونت در ناحیه ای که ضربان ساز در آن کاشته شده است، اندک است.
درمان دیگر برای بهبود ضربان قلب تند
اگر ضربان قلب شما در طی ابتلا به سندرم سینوس بیمار تند است، ممکن است به درمان‌های دیگری برای کنترل این ریتم نیاز داشته باشید:
- داروها. اگر شما ضربان ساز در قلب خود دارید اما همچنان ضربان قلب شما سریع است، پزشک داروهایی برای آهسته کردن ضربان تند برای شما تجویز میکند. اگر شما فیبریلاسیون دهلیزی یا ریتم‌های غیر نرمال دیگری دارید که ریسک ابتلای شما به سکته را افزایش می‌دهد، شما به داروهای رقیق کنند خون مانند وارفارین (Coumadin, Jantoven) و دابی گاتران(Pradaxa) و داروهای مشابه نیاز پیدا می‌کنید.
- آبلیشن گره AV. این روش میتواند ریتم قلب افرادی که ضربان تند دارند را کنترل کند. این روش شامل استفاده از انرژی فرکانس رادیویی از طریق یک لوله طولانی و نازک (کاتتر) برای از بین بردن بافت اطراف گره دهلیزی بطنی – که بین دهلیز و بطن قرار دارد- می باشد.این روش از رسیدن ریتم‌های سریع قلبی به بطن‌ها و ایجاد مشکل جلوگیری میکند.
- آبلیشن قلبی برای فیبریلاسیون دهلیزی. این روش مشابه ابلیشن گره دهلیزی- بطنی است. اگرچه در این روش ، آبلیشن بافتی از قلب را مورد هدف قرار می‌دهد که میتواند منجر به فیبریلاسیون دهلیزی شود. درواقع این روش خود فیبریلاسیون دهلیزی را از بین میبرد نه اینکه فقط از رسیدن این امواج به بطن جلوگیری کند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
لزوما شما نمی‌توانید از سندرم سینوس بیمار جلوگیری کنید، اما میتوانید کارهایی برای سالم نگه داشتن قلب خود و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی انجام دهید:
- ورزش کنید و غذای سالم بخورید. با ورزش کردن منظم یک سبک زندگی سالم از لحاظ قلبی داشته باشید. یک رژیم غذایی کامل از لحاظ سبزیجات غیر نشاسته ای، میوه، غلات کامل و مقدار متوسطی گوشت ماهی ، گوشت بدون چربی ، مرغ و لبنیات بخورید.
- وزن سالم و طبیعی بدن خود را حفظ کنید. اضافه وزن داشتن ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. از پزشک خود درباره مقدار وزن نرمال خود سوال کنید.
- فشار خون و مقدار کلسترول خود را کنترل کنید. سیک زندگی خود را تغییر دهید یا داروهای تجویز شده برای فشار خون بالا (هایپرتنشن) و کلسترول بالا را به درستی و منظم استفاده کنید.
- سیگار نکشید. اگر سیگار می‌کشید و به تنهایی توانایی ترک آن را ندارید، از پزشک خود درباره راه حل‌ها وبرنامه های ترک عادت سیگار کشیدن سوال کنید.
- مصرف الکل را ترک کنید. برای بعضی شرایط از مصرف الکل کاملا خود داری کنید. درمورد برنامه های ترک مصرف الکل با پزشک خود مشورت کنید.
- از مصرف داروهای غیرقانونی خودداری کنید. برای ترک مصرف این داروها از پزشک خود راهنمایی بگیرید.
- استرس خود را کنترل کنید. از استرس های غیر ضروری دوری کنید و تکنیک های مواجهه با استرس را برای کنترل استرس‌های روزانه از یک روش سالم پیگیری کنید.
- به چک آپ های منظم بروید. معاینه بالینی منظم داشته باشید و علائم خود را به پزشک اطلاع دهید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت داشتن علائم سندرم سینوس بیمار با پزشک خانواده خود یا پزشک عمومی ملاقات کنید. البته ممکن است شما به یک پزشک متخصص قلب (کاردیولوژیست) ارجاع داده شوید.
برای پاسخ به سوالات پزشک در زمینه سابقه پزشکی و علائم خود آماده باشید. پاسخ خود به سوالات احتمالی را یادداشت کنید تا جزئیات را به خاطر بسپارید.
سوالات پزشک از شما
- آیا علائم شما شامل سبکی سر و سرگیجه می‌باشد؟
- آیا تا بحال غش کرده اید؟
- آیا ضربان قلب تند، لرزاننده و محکم دارید؟
- ایا احساس فشار، سنگینی و تنگی و درد در قفسه سینه دارید؟
- آیا ورزش و فعالیت بدنی علائم شما را بدتر میکند؟
- آیا چیزی هست که علائم شما را بهبود ببخشد؟
- علائم چقدر طول می‌کشد؟
- چند بار علائم را تجربه کرده اید؟
سوالات دیگر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- آیا شما سابقه ابتلا به فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و مشکلات قلبی را دارید؟
- چه داروهایی و با چه مقدار مصرف می‌کنید؟ پزشک تجویز کننده آن کیست؟
- چرا این داروها تجویز شده اند؟
- آیا طبق تجویز داروها را مصرف کرده اید؟
- آیا اخیرا مصرف داروها را قطع، شروع یا تغییر داده اید؟
- چه داروهای بدون نسخه ، داروهای گیاهی و مکمل هایی مصرف می‌کنید؟
هر سوالی از پزشک خود دارید، یادداشت کنید.
کاری که میتوانید در این بین انجام دهید
اگر ورزش علائم شما را بدتر میکند، تا زمانی که با پزشک ملاقات کنید از ورزش کردن خودداری کنید.
