هرپس مادرزادی، نوعی عفونت ویروسی است که نوزاد در حین زایمان و به ندرت طول دوره حاملگی و در رحم مادر به آن مبتلا می‌شود. البته ابتلا به این بیماری می‌تواند اندکی پس از تولد نیز رخ دهد. نوزادان مبتلا به هرپس مادرزادی، این عفونت را از مادران مبتلا به هرپس دستگاه تناسلی، دریافت می‌کنند. کلمه مادرزادی برای هر بیماری که از بدو تولد وجود داشته باشد، استفاده می‌شود.
نوزادانی که با هرپس متولد می‌شوند ممکن است دچار عفونت‌های پوستی یا عفونت سیستمیک یا هر دو باشند. هرپس سیستمیک جدی‌تر بوده و عوراض شدیدی به دنبال دارد. این عوارض شامل موارد زیر است:
- آسیب‌های مغزی
- مشکلات تنفسی
- تشنج
طبق تحقیقات صورت گرفته در کشور آمریکا، از هر ۱۰۰۰۰۰ تولد در ۳۰ مورد ابتلا به هرپس گزارش شده است. هرپس یک بیماری جدی به شمار می‌رود و می‌تواند حیات فرد را به خطر بیاندازد.
علت هرپس مادرزادی
ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) باعث ایجاد هرپس حاملگی می‌شود. بیشترین خطر ابتلا به هرپس حین تولد، در مادرانی است که برای اولین بار به این عفونت مبتلا شده و مراحل اولیه بیماری را طی می‌کنند. پس از بهبودی فرد، ویروس برای مدت طولانی در بدن او خفته خواهد بود. اگر ویروس دوباره فعال شود، به آن عفونت مکرر می‌گویند. زنانی که مبتلا به عفونت هرپس فعال هستند، به احتمال زیاد در هنگام زایمان واژینال ویروس را به نوزاد خود منتقل خواهد کرد. تماس نوزاد با تاول‌های هرپسی در کانال زایمان می‌تواند باعث عفونت شود.
مادرانی که هنگام زایمان مبتلا به عفونت هرپس غیرفعال هستند نیز می‌توانند بیماری را به نوزاد خود منتقل کنند، به خصوص اگر برای اولین بار در دوران بارداری به هرپس مبتلا شده‌اند.
بیشتر نوزادان مبتلا به عفونت HSV از مادرانی متولد می‌شوند که سابقه تبخال یا عفونت فعال ندارند. این امر تا حدی به این دلیل رخ می‌دهد که در مادران مبتلا به عفونت فعال، اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از ابتلا نوزاد به ویروس راهگشا بوده است.
شکل دیگر HSV باعث ایجاد زخم لب و اطراف دهان می‌شود. شخصی که دچار تبخال صورت شده است می‌تواند ویروس را از طریق بوسیدن و تماس نزدیک به دیگران منتقل کند. این حال را تبخال نوزادی می‌گویند و معمولاً شدت آن کمتر است.
علائم هرپس مادرزادی
علائم بیماری معمولاً در چند هفته اول زندگی کودک ظاهر می‌شود ولی گاها از بدو تولد وجود دارد. آسان‌ترین حالت تشخیص بیماری زمانی است که هرپس به عنوان عفونت پوستی ظاهر شود. در این حالت کودک ممکن است مجموعه‌ای از تاول های پر از مایع در تنه یا اطراف چشم‌های خود داشته باشد. تاول‌هایی که وزیکول نامیده می‌شوند، از همان نوع تاول‌هایی هستند که در مناطق تناسلی بزرگسالان مبتلا به هرپس ظاهر می‌شوند. وزیکول‌ها گاها قبل از ترمیم ترکیده و زخم می‌شوند. نوزادان مبتلا یا با تاول متولد می‌شوند یا یک هفته پس از تولد دچار زخم می‌شود. نوزادانی که مبتلا به هرپس مادرزادی بسیار خسته به نظر می‌رسند و در تغذیه مشکل خواهند داشت.
عوارض هرپس مادرزادی
شکل سیستمیک هرپس مادرزادی یا عفونت منتشر هرپس وقتی رخ می‌دهد که کل بدن به ویروس آلوده شود. این موارد بیشتر اوقات صرفا بر روی پوست نوزاد تأثیر می‌گذارد. همچنین گاها عوارض جدی ایجاد می‌کند، مانند:
- التهاب چشم
- نابینایی
- تشنج و اختلالات هشیاری
- بیماری‌های تنفسی
این بیماری همچنین ممکن است اندام‌های حیاتی کودک را تحت تأثیر قرار دهد، از جمله:
- ریه ها، که باعث دشواری در تنفس و قطع تنفس می‌شود.
- کلیه‌ها
- کبد، که باعث زردی می‌شود.
- سیستم عصبی مرکزی (CNS)، که باعث تشنج، شوک و هیپوترمی می‌شود.
HSV همچنین می‌تواند یک بیماری خطرناک به نام انسفالیت یا التهاب مغز ایجاد کند که منجر به آسیب مغزی می‌شود.
تشخیص هرپس مادرزادی
پزشک نمونه‌هایی از تاول‌ها (در صورت وجود) و مایع نخاع را جمع آوری می‌کند تا مشخص کند که آیا هرپس دلیل بیماری است یا خیر. همچنین ممکن است از آزمایش خون یا ادرار استفاده کند. آزمایش‌های تشخیصی دیگر شامل اسکن MRI از سر کودک برای بررسی تورم مغز است.
درمان هرپس مادرزادی
بیماری ویروس هرپس بهبود می‌یابد اما قابل درمان نیست. این بدان معناست که ویروس در طول زندگی کودک در بدن باقی خواهد ماند.
با این حال می‌توان علائم آن‌را کنترل کرد. متخصصین اطفال کودک احتمالاً عفونت را با تجویز داروهای ضد ویروسی درمان می‌کند. آسیکلوویر متداول‌ترین داروی ضدویروسی برای هرپس مادرزادی است. درمان معمولاً چند هفته طول می‌کشد. گاها از سایر داروها نیز برای کنترل تشنج یا درمان شوک استفاده می‌شود.
پیشگیری از هرپس
با ایمن سازی رابطه جنسی می‌توان از انتقال هرپس جلوگیری کرد. کاندوم از انتقال ویروس جلوگیری می‌کند. اگر باردار هستید و خود یا همسرتان به هرپس مبتلا هستید یا در گذشته به آن مبتلا شده اید، قبل از بارداری و زایمان شرایط خود را با پزشک در میان بگذارید.
ممکن است در اواخر بارداری برای کاهش احتمال انتقال هرپس به نوزاد داروهایی تجویز شود. در صورت داشتن ضایعات فعال در دستگاه تناسلی، بهتر است زایمان سزارین کنید. زایمان سزارین می‌تواند خطر انتقال تبخال به نوزاد را کاهش دهد زیرا در این حالت نوزاد بدون تماس با کانال زایمانی به دنیا می‌آید.
چشم انداز
هرپس اغلب اوقات غیرفعال است، اما حتی پس از درمان نیز می‌تواند بارها و بارها برگردد. نوزادان مبتلا به عفونت‌های سیستمیک هرپسی حتی ممکن است به درمان پاسخ ندهند و با خطرات شدیدی مواجه شوند. هرپس سیستمیک گاها باعث مشکلات عصبی یا کما می‌شود. از آنجا که هیچ درمانی برای هرپس وجود ندارد، ویروس در بدن کودک باقی می‌ماند. والدین باید مراقب علائم تبخال در طول زندگی کودک باشند. وقتی کودک به اندازه کافی بزرگ شد، باید یاد بگیرد که چگونه از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کند.
