شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، متوجه خارش و کهیر پوست خود شده باشید. علت این واکنش پوستی چیست؟ آیا ممکن است به خورشید حساسیت داشته باشید؟ حساسیت به نور خورشید اصطلاحی است که اغلب برای توصیف شرایطی استفاده می‌شود که در آن بثورات قرمز خارش‌دار بر روی پوستی که در معرض نور خورشید قرار گرفته است ایجاد می‌شود. در این مقاله به بررسی بیشتر حساسیت به نور خورشید و درمان آن می‌پردازیم.
حساسیت به خورشید چیست؟
رایج‌ترین شکل حساسیت به آفتاب، فوران نور چندشکلی (PMLE) است که به آن مسمومیت خورشیدی نیز گفته می شود. برخی از افراد، آلرژی به آفتاب را به صورت ارثی دارند. برخی دیگر علائم و نشانه‌ها را فقط در صورت تحریک عوامل دیگرمانند داروهای خاص یا قرار گرفتن پوست در معرض گیاهانی مانند جعفری وحشی تجربه می‌کنند.
موارد خفیف حساسیت به آفتاب ممکن است بدون درمان برطرف شوند. موارد شدیدتر ممکن است با کرم یا قرص‌های استروئیدی درمان شود. افرادی که حساسیت شدید به آفتاب دارند لازم است اقدامات پیشگیرانه انجام دهند و از لباس‌های محافظتی در برابر نور آفتاب استفاده کنند.
علائم حساسیت به نور خورشید
ظاهر پوست حساس به نور خورشید، بسته به علت ایجاد مشکل، می‌تواند بسیار متفاوت باشد. علائم و نشانه‌های آلرژی به آفتاب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- قرمزی پوست
- خارش یا درد
- برجستگی‌های ریزی که ممکن است با هم ادغام شوده و سبب تشکیل لکه شوند.
- پوسته‌پوسته شدن یا خونریزی
- تاول یا کهیر
علائم و نشانه‌ها غالباً فقط در پوستی وجود دارد که در معرض آفتاب قرار گرفته و معمولاً طی چند دقیقه تا چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، در صورت بروز واکنش‌های پوستی غیرمعمول و آزاردهنده، به پزشک مراجعه کنید. در صورت بروز تداوم یا تشدید علائم، ممکن است لازم باشد به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
علت حساسیت به نور خورشید
برخی از داروها، مواد شیمیایی و شرایط پزشکی می‌توانند پوست را نسبت به آفتاب حساس کنند. علت آلرژی به آفتاب در برخی افراد مشخص نیست. صفات ارثی ممکن است در این حساسیت نقش داشته باشد.
عوامل خطر حساسیت به نور خورشید
عوامل خطر واکنش آلرژیک به نور خورشید عبارتند از:
- نژاد. هرکسی ممکن است آلرژی به خورشید را تجربه کند، اما برخی از حساسیت‌ها بیشتر در افرادی با پوست روشن‌تر دیده می‌شود.
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد. برخی از علائم حساسیت پوستی هنگامی که پوست در معرض ماده‌ای خاص و سپس در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، ایجاد می‌شوند. رایج‌ترین مواد مسئول این نوع واکنش‌ها عبارتند از عطرها، ضدعفونی کننده‌ها و حتی برخی مواد شیمیایی که در ضدآفتاب‌ها استفاده می‌شود.
- مصرف داروهای خاص. برخی از داروها ممکن است باعث شوند که پوست سریع‌تر دچار آفتا سوختگی شود؛ از جمله آنتی‌بیوتیک تتراسایکلین، داروهای مبتنی بر سولفا و تسکین‌دهنده‌های درد مانند کتوپروفن.
- داشتن بیماری پوستی دیگر. درماتیت، خطر حساسیت به آفتاب را افزایش می‌دهد.
- داشتن خویشاوندانی که به آفتاب حساسیت دارند. اگر بستگان درجه یک فرد به آفتاب حساسیت داشته باشند، بروز این حساسیت در فرد محتمل‌تر است.
جلوگیری از آلرژی به نور خورشید
اگر حساسیت به نور خورشید دارید یا نسبت به نور آفتاب حساس‌تر شده‌اید، می‌توانید با انجام این مراحل از بروز واکنش آلرژیک جلوگیری کنید:
- در ساعات اوج تابش خورشید، از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید. سعی کنید بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر در معرض خورشید نباشید.
- از قرار گرفتن ناگهانی در معرض نور خورشید زیاد خودداری کنید. در بسیاری از افراد علائم حسسیت به نور خورشید در بهار یا تابستان شدیدتر است. به تدریج مدت زمانی را که در خارج از منزل می‌گذرانید افزایش دهید تا سلول‌های پوست بتوانند با نور خورشید سازگاری یابند.
- از عینک آفتابی و لباس محافظ استفاده کنید. پیراهن‌های آستین بلند و کلاه‌های لبه‌دار می‌توانند از پوست در برابر نور آفتاب محافظت کنند. از پوشیدن پارچه‌های نازک یا لباس‌هایی با بافت شل اجتناب کنید زیرا اشعه ماورابنفش می‌تواند از آن‌ها عبور کند.
- از ضدآفتاب استفاده کنید. از کرم ضدآفتاب با طیف وسیع و SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید. کرم ضدآفتاب را به مقدار زیاد استفاده کرده و هر دو ساعت یک بار تمدید کنید. اگر در حال شنا یا تعریق هستید، بیش از یک بار از آن استفاده کنید.
- از عوامل محرک شناخته شده دوری کنید. اگر می‌دانید که یک ماده بخصوص مانند دارو یا تماس با گیاهان خاص باعث واکنش پوستی می‌شود، از تماس با آن‌ها خودداری کنید.
تشخیص حساسیت به نور خورشید
در بسیاری از موارد، پزشکان می‌توانند حساسیت به آفتاب را به راحتی و با دیدن پوست بیمار تشخیص دهند، اما گاهی ممکن است نیاز باشد برای تشخیص آزمایشاتی انجام شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آزمایش نور ماوراءبنفش (UV). این آزمایش نشان می‌دهد که پوست چگونه به طول موج‌های مختلف نور واکنش می‌دهد. تعیین این که کدام نوع خاص از نور ماوراءبنفش باعث واکنش می‌شود، می‌تواند به تشخیص حساسیت به آفتاب کمک کند.
- تست فتوپچ. این آزمایش نشان می‌دهد که آیا حساسیت به آفتاب ناشی از ماده حساسیت‌زایی است که قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب روی پوست شما قرار گرفته است یا خیر. طی این آزمایش، مقدار یکسان از ماده‌های حساسیت‌زا در برابر آفتاب مستقیماً بر روی پوست، معمولاً بر روی پشت، اعمال می‌شود. یک روز بعد، یکی از مناطق، دوز معینی از اشعه ماوراءبنفش را از لامپ دریافت می‌کند. اگر تنها در ناحیه‌ای که در معرض نور قرار گرفته بود واکنش رخ دهد، احتمالاً به ماده مورد آزمایش مرتبط است.
- آزمایش خون و بیوپسی پوست. این آزمایش‌ها معمولاً ضروری نیستند. با این حال، اگر پزشک احتمال دهد که این علائم نه به خاطر حساسیت به نور خورشید بلکه به علت بیماری زمینه‌ای مانند لوپوس ایجاد شده است، انجما یکی از این آزمایش‌ها را درخواست می‌کند. در این تست‌ها، نمونه‌ای از خون یا پوست (نمونه برداری) برای بررسی بیشتر در آزمایشگاه گرفته می‌شود.
درمان حساسیت به نور خورشید
درمان حساسیت به نور آفتاب به نوع آلرژی بستگی دارد. در موارد خفیف، اجتناب از آفتاب برای چند روز ممکن است برای رفع علائم و نشانه‌ها کافی باشد.
داروها
کرم‌های حاوی کورتیکواستروئیدها بدون نسخه در دسترس هستند. برای واکنش حساسیت پوستی شدید، پزشک ممکن است یک دوره کوتاه قرص کورتیکواستروئید مانند پردنیزون را تجویز کند.
داروی مالاریا هیدروکسی کلروکین (Plaquenil) ممکن است برخی از علائم انواع حساسیت به نور خورشید را کاهش دهد.
تراپی
در موارد حساسیت شدید به آفتاب ممکن است پزشک پیشنهاد کند که هر بهار به تدریج پوست به نور خورشید عادت دهید. در فتوتراپی، از یک لامپ مخصوص برای تاباندن نور ماوراءبنفش به مناطقی از بدن که اغلب در معرض آفتاب هستند استفاده می‌شود. این عمل چند بار در هفته و طی چند هفته انجام می‌شود.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
این مراحل ممکن است در تسکین علائم حساسیت به نور خورشید کمک کننده باشند:
- خودداری از قرار گرفتن در معرض آفتاب. اگر پوست آسیب‌دیده در معرض آفتاب قرار نگیرد، در کمتر از یک یا دو روز بیشتر علائم آلرژی بهبود می‌یابند.
- اجتناب از داروهایی که باعث حساسیت به آفتاب می‌شوند. اگر به دلیل سایر بیماری‌ها دارو مصرف می‌کنید و این داروها باعث حساسیت بیشتر پوست می‌شوند، می‌توانید با پزشک خود در باره امکان قطع مصرف دارو مشورت کنید.
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوست. لوسیون‌های مرطوبکننده پوست می‌توانند باعث تسکین تحریک ناشی از خشکی و پوسته‌پوسته شدن شوند.
- استفاده از داروهای تسکین‌دهنده پوست. برای کاهش علایم از لوسیون کالامین یا لوسیون‌های حاوی آلوئه‌ورا استفاده کنید.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
در قدم اول ممکن است به پزشک مراقبت‌های اولیه خود مراجعه کنید. همچنین ممک است هنگامی که برای تنظیم قرار ملاقات تماس می‌گیرید، به پزشک متخصص پوست ارجاع داده شوید.
در زمان تعیین وقت، حتماً سوال کنید که آیا لازم است کاری از قبل انجام دهید یا خیر. به عنوان مثال ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف برخی از داروها را متوقف کنید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات، می‌توانید پاسخ سوالات زیر را لیست کنید:
- چه مدت پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب علائم شروع می‌شود؟
- چه نوع علائمی را تجربه کردید؟
- آیا علایم بدتر یا بهتر شده است؟
- آیا قبلاً هم این نوع علائم را داشته‌اید؟
- چه داروها و مکمل‌هایی را به طور منظم مصرف می‌کنید؟
چه انتظاری از پزشک داشته باشیم
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می‌پرسد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چه قسمت‌هایی از بدن شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد؟
- پوست آسیب‌دیده دقیقاً چگونه است؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- واکنش پوستی چه مدت طول می‌کشد؟
- آیا خارش یا درد هم دارید؟
- آیا پوست شما تنها بهتابش نور مستقیم واکنش می‌دهد یا در برابر تابش نور از طریق شیشه نیز حساس است؟
- آیا شخص دیگری در خانواده شما واکنش پوستی به نور خورشید یا حساسیت‌های آلرژیک پوستی دارد؟
- از چه محصولی برای پوست خود استفاده می‌کنید؟
