بسیاری از ما از کودکی فکر می‌کنیم که برای حفظ دست‌ها از میکروب‌ها باید آن‌ها را با آب داغ و صابون بشوریم. دولت آمریکا نیز بر اهمیت شستن دست با آب گرم تاکید دارد. اما آیا هیچ شاهد علمی این مسئله را تایید می‌کند؟
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) می‌گوید که آب گرم نسبت به آب سرد بر از بین بردن میکروب‌ها موثرتر است. دلیل این امر این است که آب گرم باعث کف‌کردن بیشتر صابون و خلاص شدن از شر میکروب ها می‌شود. اما آیا از لحاظ علمی نیز اثبات‌شده است؟
مطالعات قبلی بیشتر به عدم وجود شاهد قطعی مبنی بر اثرگذارتر بودن آب داغ توجه نشان داده بودند؛ اما مطالعه جدیدی که انجام شده‌است می‌گوید که آب سرد نیز می‌تواند همانند آب داغ تاثیرگذار باشد. این مطالعه توسط محققان دانشگاه Rutgers شهر New Brunswick ایالت New Jersey انجام شده است و در ژورنال Journal of Food Protection چاپ شده‌است.
تحلیل اثر آب سرد در مقابل آب داغ در هنگام شستن دست‌ها
این مطالعه جدید، اثر فاکتورهای مختلف مثل حجم صابون، دمای آب، مدت زمان کف‌کردن و اثربخشی فرمولاسیون صابون را سنجیده است. در ابتدای این مطالعه، شرکت‌کنندگان از یک میلی‌لیتر صابون بدون خاصیت ضدباکتری با مدت زمان تشکیل کف ۵ ثانیه در آب با دمای ۳۸ درجه سانتی‌گراد استفاده کرده‌اند. باکتری که سنجیده شده، باکتری ATCC11229، یعنی باکتری غیربیماری‌زای گونه اشرشیا کلای بود.
محققان تاثیر آب داغ و سرد را در ۱۰ مرد و ۱۰ زن سنجیدند. هر آزمایش طی مدت ۶ ماه، ۲۰ بار تکرار شد. در هر بار، شرکت‌کنندگان دستان خود را در آب با دماهای ۱۶ ، ۲۶ ، ۳۸ درجه سانتی‌گراد شستند.
حجم صابون مورد استفاده نیز متفاوت بود؛ شرکت‌کنندگان از ۰.۵ ، ۱ و ۲ میلی‌لیتر صابون استفاده کردند.
نتایجی که از FDA خواست تا سیاست‌ها را تغییر دهد
به صورت کلی، به نظر می‌رسد که صابن آنتی‌میکروبیال، اثر چندان بیشتری از صابون‌های معمولی ندارد. هرچند که مدت زمان کف‌کردن صابون در یکی از نتایج موجب بهبود اثربخشی شده‌بود.
و مهم‌تر اینکه دمای آب هیچ تاثیر خاصی در اثربخشی صابون ندارد؛ و در واقع از دمای ۱۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد هیچ تفاوت قابل‌توجهی در میزان اثربخشی دیده نمی‌شود.
به علاوه این مطالعه نشان داد که حتی ۱۰ ثانیه شستن دست‌ها نیز برای از بین بردن میکروب‌ها کافی است.
این یافته‌ها از آن جهت اهمیت دارند که می‌توانند با اصلاح قوانین FDA، از هدررفت انرژی جلوگیری کند. دونالد شفنر، نویسنده مسئول مطالعه، استاد برجسته و متخصص ترویج در علوم غذایی است. او می‌گوید: «افراد باید از موثربودن شستن دست‌هایشان اطمینان داشته باشند. این مطالعه نشان می‌دهد که دمای آب در اثربخشی شست‌وشو تاثیری ندارد.»
او می‌گوید:
«این مطالعه ممکن است پیامد قابل‌توجهی در مصرف انرژی داشته باشد، زیرا شستن دست با آب سرد باعث صرفه‌جویی بیشتر در انرژی نسبت به آب گرم می‌شود. باید سیاست‌ها تغییر کند. به جای نیاز به درجه حرارت، سیاست فقط باید بگوید که آب معتدل یا گرم باید تحویل داده شود. ما در حال هدر دادن انرژی برای میزانی از گرم کردن آب هستیم که نیازی به آن نداریم.»
نویسندگان اذعان می‌کنند که مطالعات بیشتری برای تعیین دقیق حجم و نوع صابون لازم برای از بین بردن باکتری‌های مضر نیاز است انجام شود.
