آزمایش انعقاد خون چیست
آزمایش انعقاد خون، میزان احتمال لخته شدگی خون و اینکه چقدر طول می‌کشد تا خون لخته بشود را اندازه گیری می‌کند. این آزمایش به پزشک این امکان را می‌دهد تا ریسک خونریزی زیاد و یا تشکیل لخته های در حال پیشرفت (ترومبوز) در رگ های خونی شما را ارزیابی کند.
لخته شدن فرآیندی است که از خونریزی بیش از حد هنگام بریده شدن قسمتی از بدن جلوگیری می‌کند. اما خونی که درون رگ های بدن حرکت می‌کند، نباید لخته بشود. اگر لخته ای در خون ایجاد شود، میتواند در جریان خون حرکت کند و به قلب، ریه یا مغز برود. این اتفاق سبب بروز سکته قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ می‌شود.
آزمایش انعقاد خون شبیه آزمایش خون است. عوارض جانبی و ریسک آن بسیار کم است. یک فرد متخصص از شما نمونه خون خواهد گرفت و آن را برای بررسی و آنالیز به آزمایشگاه خواهد فرستاد.
علت انجام آزمایش انعقاد خون
اختلالات انعقادی میتوانند سبب خونریزی یا ایجاد لخته به صورت خیلی خطرناک شوند. اگر پزشک به وجود اختلالات انعقادی در شما مشکوک شود، یک یا تعداد بیشتری آزمایش انعقاد خون برای شما تجویز خواهد کرد. این آزمایش ها مقدار پروتئین های خاص و عملکرد آن ها را اندازه گیری می‌کنند.
بیماری هایی که میتوانند سبب اختلالات انعقادی شوند شامل:
- بیماری کبدی
- ترومبوفیلی، که لخته شدن بیش از حد در آن رخ می‌دهد.
- هموفیلی، به معنای عدم توانایی در ایجاد لخته به طور طبیعی است که باعث خونریزی بیش از حد می‌شود.
آزمایش انعقاد خون برای کنترل کسانی که داروهای تاثیر گذارنده بر لخته شدن خون مصرف می‌کنند، مفید است. همچنین این آزمایش ممکن است قبل از جراحی برای بیماران انجام شود.
انواع آزمایش انعقاد خون
انواع زیادی آزمایش انعقادی وجود دارد که در ادامه به توصیف هرکدام می‌پردازیم.
شمارش کامل سلول های خون (CBC)
پزشک ممکن است آزمایش کامل خون را به عنوان بخشی از معاینه روتین برای شما تجویز کند. نتایج آزمایش میتواند پزشک را از وجود کم خونی و یا کاهش تعداد پلاکت ها که با توانایی ایجاد لخته در ارتباط است، آگاه کند.
سنجش فاکتور ۵
این تست میزان فاکتور ۵ (ماده ای که در لخته شدن خون موثر است) را اندازه می‌گیرد. مقدار پایین و غیرنرمال این ماده میتواند نشانگر بیماری کبدی، فیبرینولیز اولیه (تجزیه لخته ها) و یا DIC باشد.
سطح فیبرینوژن
فیبرینوژن پروتئینی است که در کبد ساخته می‌شود. این تست میزان فیبیرینوژن خون را اندازه می‌گیرد. نتایج غیر نرمال میتواند نشانگر خونریزی بیش از حد یا هموراژ، فیبرینولیزو یا قطع شدگی جفت ( که در آن جفت از دیواره رحم جدا می‌شود) باشد.
اسامی دیگر این تست، فاکتور یک و تست هایپوفیبرینوژنمیا است.
زمان پروترومبین (PT یا PT-INR)
پروترومبین پروتئین دیگری است که توسط کبد ساخته می‌شود. تست زمان پروترومبین، کیفیت و زمان لازم برای لخته شدن خون را اندازه گیری می‌کند. زمان نرمال این آزمایش حدود۲۵ تا ۳۰ ثانیه است. اگر شما رقیق کننده ی خون مصرف بکنید، این زمان افزایش خواهد یافت. علت های دیگر برای نتایج غیرنرمال شامل بیماری هموفیلی، بیماری کبدی و سوء جذب است. این آزمایش همچنین برای کنترل کسانی که داروهایی مثل وارفارین (کومادین) مصرف می‌کنند، بسیار مفید است.
نتایج آزمایش به صورت زمان لازم برای لخته شدن خون ارائه می‌شود. گاهی اوقات تست PT برای مقایسه نتایج آزمایشگاهی مختلف از محاسبه ای به نام INR استفاده می‌کند. پزشک معمولا تست PT را همراه تست دیگری به نام aPTT تجویز می‌کند.
شمارش پلاکت
پلاکت ها سلول های خونی هستند که به لخته شدن خون کمک می‌کنند. اگر شما در حال شیمی درمانی باشید، داروهای خاصی مصرف بکنید یا انتقال خون سنگین داشته باشید، به احتمال زیاد تعداد پلاکت خون شما پایین می‌آید. علت های دیگر پلاکت پایین شامل بیماری سلیاک، کمبود ویتامین K و لوسمی است.
آنمی، ترومبوسیتمی اولیه و CML میتوانند سبب ایجاد مقدار زیاد پلاکت به صورت غیر طبیعی شود.
زمان ترومبین
تست زمان ترومبین چگونگی عملکرد فیبرینوژن را اندازه می‌گیرد. نتایج غیر طبیعی ممکن است با اختلالات ارثی فیبرینوژن، بیماری کبدی، بعضی سرطان ها و داروهای موثر بر لخته شدن خون مرتبط باشد.
تست BT
این تست، سرعت بسته شدن رگ های خونی کوچک در پوست و توقف خونریزی را اندازه گیری می‌کند. این تست نسبت به آزمایش های دیگر خونی به صورت متفاوتی انجام می‌شود.
یک کاف فشار خون روی بازوی شما قرار گرفته و باد می‌شود. تکنسین مخصوص، دو برش کوچک در قسمت تحتانی بازوی شما ایجاد می‌کند. بریدگی ها به هیچ وجه عمیق نیستند و شبیه دو خراش کوچک خواهند بود. سپس هنگامی که باد کاف تخلیه شد، به سرعت جدا می‌شود و پزشک سریعا کاغذ بلات را روی بریدگی ها به مدت هر ۳۰ ثانیه قرار می‌دهد و این کار را تا زمانی که خونریزی قطع شود، تکرار می‌کند.
خونریزی معمولا حدود ۱ تا ۹ دقیقه طول می‌کشد. این تست ایمن است و عوارض جانبی یا ریسک خیلی کمی دارد.
آزمایش انعقاد خون چگونه انجام می‌شود
تست های انعقادی معمولا به شیوه همان آزمایش خون روتین انجام می‌شوند. شما نیاز دارید که قبل از انجام آزمایش، مصرف داروهای خاصی را قطع کنید. آمادگی دیگری نیاز نیست.
پرستار یک نقطه از پشت دست شما یا داخل آرنج را استریل می‌کند و یک سوزن را وارد ورید می‌کند. سپس خون شما جمع آوری شده و در محل خونگیری یک چسب یا بانداژ قرار داده می‌شود.
عوارض جانبی آزمایش انعقاد خون بسیار کم است. شما ممکن است درد خفیف یا کبودی در محل خونگیری داشته باشید. عوارض دیگر شامل سبکی سر، درد و عفونت است.
اگر شما خونریزی سنگین داشته باشید، این روش به دقت مدیریت می‌شود. نمونه خون برای آزمایش و آنالیز به یک آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
نتیجه گیری
نتایج آزمایش شما از آزمایشگاه به پزشک فرستاده می‌شود. مقادیر ممکن است از یک آزمایشگاه به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد. بنابراین از پزشک بخواهید نتایج را برای شما توضیح دهد. اگر پزشک تشخیص دهد که شما مبتلا به اختلال انعقادی هستید، درمان مخصوص را برای شما شروع خواهد کرد.
