در دنیای تجهیزات آزمایشگاهی، هات پلیت استیرر (Hotplate Stirrer) یا همان همزن مغناطیسی حرارتی، حکم “اسب کاری” را دارد. شاید روزانه ۱۰ ساعت روشن باشد و حساسترین واکنشهای شیمیایی، انحلال دارویی یا کشتهای میکروبی روی دوش آن باشد.
اما اشتباه بزرگ اکثر خریداران اینجاست: نگاه کردن به هیتر استیرر به عنوان یک “اجاق گاز” ساده.
اگر فکر میکنید تفاوت یک دستگاه ۳ میلیونی با ۳۰ میلیونی فقط در “برند” است، سخت در اشتباهید. یک دستگاه بیکیفیت صرفاً هدر دادن بودجه خرید نیست؛ بلکه ریسک نابودی مواد شیمیایی گرانقیمت، هدر رفتن هفتهها زمان برای تکرار آزمایش و گزارشدهی غلط در مقالات علمی است. نوسان دمایی ۵ درجهای یا ایستادن موتور در ویسکوزیته بالا، فاجعهای است که کاتالوگها به شما نمیگویند.
در این راهنمای خرید تخصصی، ما بازاریابی را کنار میگذاریم و مستقیماً سراغ مهندسی میرویم. اینجا یاد میگیرید چطور پولتان را خرج کنید تا دستگاهی بخرید که یک عمر کار کند.
همچنین در سایت nl.rs-online در خصوص هات پلیت چنین گفته شده است:
Hot plates are pieces of equipment used to heat glassware and/or its contents in scientific applications. Most hot plates are available with a ceramic or metal surface that is chemical and acid resistant.
هاتپلیتها قطعاتی از تجهیزات هستند که برای گرم کردن ظروف شیشهای و/یا محتویات آنها در کاربردهای علمی استفاده میشوند.اکثر هاتپلیتها با سطوح سرامیکی یا فلزی موجود هستند که در برابر مواد شیمیایی و اسید مقاوماند.
۱. جنس صفحه: سرامیک ضداسید بخریم یا آلومینیوم نشکن؟
- سرامیک شیشهای (Glass Ceramic) -> برای اسیدهای قوی: اگر با اسیدهای قوی (سولفوریک، نیتریک، تیزاب سلطانی) کار میکنید، این تنها گزینه شماست.
- مزیت: در برابر پاشش اسید و حلال کاملاً مقاوم است (رویینتن).
- عیب: در برابر ضربه مکانیکی شکننده است. اگر چکش یا بشر سنگین روی آن بیفتد، میشکند.
- آلیاژ آلومینیوم (Aluminum Alloy) -> برای انتقال حرارت عالی: اگر کار عمومی دارید و “یکنواختی دما” (Temperature Uniformity) برایتان حیاتی است.
- مزیت: فلز گرما را بهتر پخش میکند و “نقاط سرد” (Cold spots) ندارد. نشکن است.
- عیب: دشمن خونی اسید است. یک قطره اسید اگر سریع پاک نشود، باعث خوردگی و سوراخ شدن صفحه میشود.
- سرامیک-کوتد (Ceramic Coated) -> گزینه میانه: آلومینیوم با روکش سرامیک. تا زمانی خوب هستند که روکش خش برندارد. به محض ایجاد خراش، بخارات اسیدی به زیر روکش نفوذ کرده و روکش را “پوسته پوسته” میکنند.
۲. موتور دستگاه: چرا مگنت در محلول غلیظ “ریپ” میزند؟
موتور فقط برای چرخاندن آب نیست. وقتی محلول غلیظ (ویسکوز) میشود، موتور ضعیف کم میآورد و مگنت از کنترل خارج میشود (پدیده Decoupling).
- تکنولوژی براشلس (Brushless DC) بخرید: حتماً در مشخصات فنی دنبال کلمه BLDC باشید. این موتورها جاروبک (ذغال) ندارند، جرقه نمیزنند (حیاتی برای محیطهای اشتعالزا)، بیصدا هستند و عمری ابدی دارند.
- تست لرزش در دور پایین: دستگاههای ارزان در دور کم (مثلاً ۱۰۰ دور در دقیقه) لرزش دارند و ضربه میزنند. دستگاه خوب باید بتواند حتی با ۵۰ دور در دقیقه، نرم و پیوسته بچرخد.
۳. کنترل دما: آنالوگ چشمی برای “گرم کردن” یا دیجیتال برای “آزمایش دقیق”؟
- آنالوگ (ولومی): ارزان و جانسخت. اما شما نمیدانید دما دقیقاً ۱۴۰ درجه است یا ۱۵۰ درجه. برای گرم کردنهای ساده مناسب است.
- دیجیتال (LCD/LED) با PID: برای کارهای حساس ضروری است. سیستم PID در مدلهای دیجیتال، نزدیک شدن به دمای هدف را پیشبینی میکند و توان را کم میکند تا دما از حد مجاز بالاتر نرود (Overshoot نشود).
۴. سنسور PT1000: تنها راه برای اینکه دمای نمایشگر به شما “دروغ” نگوید
این حیاتیترین نکته فنی است که فروشندهها معمولاً سانسور میکنند.
- واقعیت تلخ: عددی که روی نمایشگر دستگاه میبینید، دمای صفحه داغ است، نه دمای محلول شما! همیشه دمای محلول به خاطر اتلاف انرژی شیشه و هوا، ۱۰ تا ۳۰ درجه کمتر از صفحه است.
- راه حل اجباری: دستگاهی بخرید که سوکت اتصال سنسور خارجی (External Probe / PT1000) داشته باشد. این میله فلزی داخل بشر میرود و به دستگاه دستور میدهد آنقدر حرارت دهد تا محلول به دمای هدف برسد. بدون این سنسور، کار دقیق شیمیایی غیرممکن است.
۵. ایمنی: آپشنهایی که مانع آتش گرفتن آزمایشگاه میشوند
هیتر استیرر یک منبع حرارتی قدرتمند است که ممکن است ساعتها بدون نظارت روشن بماند.
- مدار قطعکن مستقل: اگر پردازنده اصلی هنگ کرد و دما بالا رفت، یک مدار جداگانه باید برق را قطع کند (مثلاً در ۳۵۰ درجه).
- هشدار سطح داغ (Hot Surface Warning): حتی وقتی دستگاه را از دکمه خاموش میکنید، اگر صفحه داغ باشد باید چراغ قرمز چشمک بزند.
- طراحی ضد نفوذ (IP Rating): ورودی هوای خنککننده نباید طوری باشد که بخارات اسیدی را مستقیماً به داخل مدارات الکترونیکی بمکد.
۶. انتخاب مگنت (Stir Bar): چرا شکل مگنت مهمتر از سایز آن است؟
شما بهترین دستگاه را خریدهاید، اما مگنت نامناسب کل پروسه را خراب میکند.
- برای ظروف ته گرد (بالن): فقط مگنت بیضی. مگنت صاف در بالن گرد گیر میکند و میلغزد.
- برای ظروف کف تخت (بشر): مگنت استوانهای. بیشترین سطح تماس و بهترین گرداب.
- برای محلولهای خیلی غلیظ: مگنت صلیبی. پایداری بالا در سرعت زیاد.
- برای حل کردن رسوبات: مگنت مثلثی. مثل کاردک عمل میکند و کف ظرف را میتراشد.
۷. نکات نگهداری و تعمیر: ۵ قانون طلایی برای اینکه دستگاه ۱۰ سال کار کند
- فاجعه “شکر سوخته”: اگر محلولهای قندی روی صفحه سرامیکی بریزند و بسوزند (کاراملی شوند)، موقع خشک شدن به سرامیک جوش میخورند. اگر تلاش کنید آنها را بتراشید، تکهای از سرامیک کنده میشود! قانون: لکههای قندی را تا وقتی صفحه هنوز گرم است با دستمال مرطوب (با احتیاط) پاک کنید.
- خطر مکش اسید: فن دستگاه معمولاً زیر یا پشت آن است. اگر دستگاه را در انتهای هود (جایی که بخارات اسید تجمع کردهاند) بگذارید، اسید به داخل موتور کشیده میشود. دستگاه را جایی بگذارید که هوای تمیز بمکد.
- سنسورِ سرگردان: هرگز سنسور PT1000 را به دستگاه وصل نکنید و آن را در هوا رها کنید. دستگاه فکر میکند دمای محلول پایین است (دمای اتاق) و المنت را با تمام قدرت روشن نگه میدارد -> نتیجه: آتشسوزی یا سوختن المنت.
- کابل برق: شایعترین حادثه، چسبیدن کابل برق به بدنه داغ هیتر و ذوب شدن آن است. همیشه کابل را از پشت با فاصله رد کنید.
- خش روی مگنت: مگنت یک قطعه مصرفی است. اگر روکش تفلون آن خش برداشت، آن را دور بیندازید. مگنت خشدار منبع آلودگی است و باکتریها را از آزمایشی به آزمایش دیگر میبرد.
چرا DLAB (دراگون لب) برنده بازار است؟
بیایید با واقعیتهای بازار ایران روبرو شویم. خرید برندهای لوکس آلمانی مثل IKA یا Heidolph با توجه به قیمتهای نجومی، برای بسیاری توجیه اقتصادی ندارد. از طرفی، برندهای بینامونشان چینی کیفیت لازم را ندارند.
در این میان، یک برند در “نقطه طلایی” (Sweet Spot) قرار دارد: DLAB (که قبلاً DragonLab نام داشت).
چرا پیشنهاد نهایی ما برای ۹۰٪ کاربردها DLAB است؟ به این ۳ دلیل فنی:
- مهندسی معکوسِ موفق از آلمان: شما همان تکنولوژی موتور براشلس (BLDC) و همان صفحات سرامیکی ضد اسید را دریافت میکنید، اما با یکسوم قیمت.
- آپشن سنسور PT1000 رایگان: در برندهای اروپایی، سنسور دما را باید جداگانه و گران بخرید. اما DLAB معمولاً سنسور را داخل جعبه ارائه میدهد. این یعنی کنترل دقیق دما از روز اول، بدون هزینه اضافه.
- مدل پیشنهادی ویژه: MS7-H550-Pro: اگر نمیدانید کدام مدل را انتخاب کنید، این مدل “آچار فرانسه” آزمایشگاه است:
- صفحه سرامیک شیشهای (ضد اسید قوی).
- دمای تا ۵۵۰ درجه سانتیگراد.
- نمایشگر LCD برای دیدن همزمان دمای ستشده و دمای واقعی.
