پنی سیلین دارویی است که برای مبارزه با عفونت باکتریایی استفاده می شود. کشف اتفاقی آن عصر جدیدی را در علم پزشکی آغاز کرد و به عنوان دارویی جادویی که می توانست بیماری های غفونی را ریشه کن کند، مورد ستایش قرار می گرفت. امروزه انواع مختلف طبیعی و ساختگی از پنی سیلین وجود دارد که برای درمان محدوده گسترده ای از بیماری ها به کار می روند. با این وجود، برخی باکتری ها در طی سال ها نسبت به پنی سیلین مقاوم شده اند و درمان بعضی از بیماری های عفونی را سخت تر کرده اند.
کشف
به راستی مشخص نیست که چه کسی برای نخستین بار فهمید که کپک ها دارای خاصیت دارویی هستند ولی این موضوع تأیید شده است که مصریان باستان نان کپک زده را به عنوان مرهم روی زخم ها می گذاشته اند.
کشف پنی سیلین را به پروفسور باکتری شناسی به نام الکساندر فلمینگ (Alexander Fleming) در سال ۱۹۲۸ نسبت می دهند. هنگامی که از تغطیلاتش بازگشت، شروع به مرتب کردن آزمایشگاه به هم ریخته اش کرد و متوجه شد که بعضی از طرف های پتری که حاوی باکتری استافیلوکوکوس بودند و به کپک Penicillium notatum آغشته شده بودند که از رشد باکتری ها جلوگیری می کرد. فلمینگ مایعی را که از کپک ها ترشح شده بود، مورد بررسی قرار داد و معلوم شد که این مایع موجب مرگ بسیاری از باکتری ها شده است. سپس تیم او بر روی جداسازی پنی سیلین خالص از مایع ذکرشده کار کردند.
فلمینگ در خاطرات خود می گوید:
هنگامی که در روز ۲۸ سپتامبر ۱۹۲۸ کمی بعد از طلوع آفتاب از خواب بیدار شدم، یقیناً برای انقلاب در دنیای پزشکی با کشف یک آنتی بیوتیک یا باکتری کُش برنامه ریزی نکرده بودم؛ ولی فکر می کنم این دقیقاً همان کاری بود که انجام دادم.
فلمینگ منابع مالی لازم را برای گسترش و توسعه ی کشف خود نداشت. سایر باکتری شناسان برای خالص کردن پنی سیلین تلاش کردند اما موفق نشدند؛ تا این که در سال ۱۹۳۹ پاتولوژیستی از دانشگاه آکسفورد به نام هاوارد فلوری (Howard Florey)، یادداشت های فلمینگ را مطالعه کرد و به همراه همکارانش روی این موضوع کار کردند و موفق به تولید پنی سیلین خالص و قابل استفاده شدند.
پس از استخراج حدوداً ۵۰۰ لیتر مایع در هفته از تصفیه کردن مایع حاصل از کپک ها، آن ها بالاخره توانستند داروی جدیدی را بر روی انسان آزمایش کنند. در ۱۲ فوریه ۱۹۴۱، آلبرت الکساندر (Albert Alexander) نخستین دوز پنی سیلین را دریافت کرد و در طی چند روز التیام عفونت خطرناک وی آغاز شد. متأسفانه ذخیره دارویی گروه پژوهشی دانشگاه آکسفورد پیش از آن که الکساندر به طور کامل درمان شود، به اتمام رسید و او از دنیا رفت.
نخستین معالجه موفق یک سال بعد در ۱۹۴۲ رخ داد. این درمان برای شخصی به نام Ann Miller که از سقط جنین رنج می برد و این موضوع باعث عفونت خونی وی شده بود، موفقیت آمیز بود.
در جریان جنگ جهانی دوم، پنی سیلین به تولید انبوه رسید و برای مقابله با عفونت در میان سربازان به کار رفت. در طول تاریخ، عفونت ها بیشتر از جراحات جنگی موجب مرگ سربازان شده اند. دکتر Howard Markel می گوید:
در جنگ جهانی اول، مرگ در اثر باکتری ذات الریه ۱۸ درصد بود ولی در جنگ جهانی دوم به کمتر از ۱ درصد رسید.
در سال ۱۹۴۵، فلمینگ، فلوری و یکی از همکاران فلوری به نام ارنست چین (Ernest Chain)، جایزه نوبل پزشکی را برای کشف پنی سیلین دریافت کردند.
فواید
پنی سیلین برای بیمارانی که عفونت باکتریایی دارند تجویز می شود و به عنوان یک آنتی بیوتیک، از رشد باکتری ها جلوگیری کرده یا باعث مرگ آن ها می شود و این عمل را با جلوگیری از عملکرد آنزیم های باکتریایی برای ساخت دیواره سلولی انجام می دهد. همچنین آنزیم هایی را فعال می کند که باعث تخریب دیواره سلولی باکتری ها می شوند.
بعضی اوقات پنی سیلین به افرادی که مشکلشان عفونت باکتریایی نباشد نیز تجویز می شود؛ مانند مبتلایان به Leptospirosis،chlamydia در زنان باردار، زخم های معده، قانقاریا، بیماری Lyme و تب تیفوئیدی.
هم چنین انواع مختلفی از پنی سیلین برای عفونت های مختلف استفاده می شود؛ بعضی از انواع پنی سیلین ها عبارتند از: آموکسی سیلین، آمپی سیلین، پنی سیلین G و پنی سیلین V.
هشدار
گرچه پنی سیلین زندگی بسیاری از افراد را نجات داده ولی برای همه افراد مفید نبوده است؛ بعضی از مردم به پنی سیلین حساسیت دارند و استفاده این اشخاص از پنی سیلین می تواند موجب کهیر، آکنه، خارش، آنافیلاکسی و سایر علایم و نشانه های حساسیت شود. علاوه بر حساسیت ها، پنی سیلین کارایی خود را به مرور زمان از دست می دهد. حداقل ۲ میلیون تن در ایالات متحده آمریکا به باکتری هایی آلوده شده اند که طی سال های متمادی نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم شده اند و نتیجه آن مرگ سالانه حداقل ۲۳ هزار نفر است.
به بیانی دیگر استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند باعث ایجاد مقاومت در باکتری ها شود. وقتی آنتی بیوتیک ها باکتری های بیماری زا را نابود می کنند، باعث نابودی باکتری های مفید که از بدن در برابر آلودگی محافظت می کنند نیز می شوند. باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک رشد کرده و جانشین باکتری های مفید می شوند و برخی باکتری ها مقاومت دارویی خود را به باکتری های دیگر منتقل میکنند و باکتری های مقاوم ایجاد شده به وسیله تماس با سطوح غیربهداشتی به افراد دیگری منتقل می شوند.
به همین دلیل، آنتی بیوتیک ها باید برای درمان عفونت ها تجویز شوند نه برای مقابله با ویروس ها؛ به گفته دکتر Saul R. Hymes، هنوز هم برای بسیاری از گلودردها و عفونت های تنفسی فوقانی که به وسیله ویروس ها ایجاد می شوند، آنتی بیوتیک تجویز می شود زیرا راهی سریع و مطمئن است؛ وی در ادامه افزود:
مشکل اصلی، تجویز نامناسب آنتی بیوتیک ها در آمریکاست. بررسی ها نشان داده اند که در سال ۲۰۱۶ در هر نقطه ای از آمریکا، ۳۰ الی ۵۰ درصد از تجویزهای آنتی بیوتیک برای بیمارانی که مشکلاتی معمول مانند عفونت گوش، گلودرد و عفونت های تنفسی فوقانی داشته اند، بی جا بوده است.
