آیا می‌دانستید که کمبود آهن در کودکان می‌تواند در رشد آنها اختلال ایجاد کند و منجربه کم‌خونی می‌شود؟ والدین باید بدانند که فرزندان آنها چه مقدار آهن نیاز دارند وکمبود آهن چه علائم و عوارضی می‌تواند داشته‌باشد. در این مقاله سعی داریم به این مطالب بپردازیم که کودکان به چه مقدار آهن نیاز دارند و بهترین منابع آهن کدام منابع هستند.
چرا آهن برای کودکان اهمیت دارد؟
آهن یک ماده غذایی است که برای رشد و تکامل کودک لازم است. این ماده به ذخیره و مصرف اکسیژن در ماهیچه و همچنین حرکت اکسیژن از ریه به سایر اندام‌ها کمک می‌کند. اگر کودک شما دچار کمبود آهن در رژیم غذایی بشود، ممکن است با گذشت زمان و عدم اصلاح رژیم غذایی، کودک دچارفقر آهن بشود.
کمبود آهن در کودکان ممکن است درهرسطحی از جمله خالی شدن بدن از ذخایر آهن، کم خونی (شرایطی که در آن خون فاقد سلول های خونی سالم و کافی باشد) رخ دهد. اگر این کمبود آهن در کودکان درمان نشود، می‌تواند بر رشد و تکامل بچه اثر بگذارد.
کودکان به چه مقدار آهن نیاز دارند؟
نوزادان با ذخیره‌ی آهن در بدنشان به دنیا می‌آیند اما مقدار ثابتی از آهن اضافی نیزنیاز است تا رشد و تکامل کودک را تحریک کند. در جدول پایین مقدار نیاز روزانه‌ی کودکان در سنین مختلف نشان داده شده‌است:
|
سن کودکان |
مقدار نیاز روزانه آهن برحسب گرم |
| ۱۲-۷ ماهه | ۱۱ |
| ۳-۱ ساله | ۷ |
| ۸-۴ ساله | ۱۰ |
| ۱۳-۹ ساله | ۸ |
| ۱۴-۱۸ ساله دختر | ۱۵ |
| ۱۴-۱۸ ساله پسر |
۱۱ |
چه عواملی باعث کمبود آهن در کودکان می‌شود؟
نوزادان و کودکانی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند که:
- کودکانی که به صورت نابالغ و نارس به دنیا بیایند. (منظور کودکانی که سه هفته قبل از وقت مقرر به دنیا بیایند یا وزن تولد آنها کمتر باشد.)
- کودکانی که تا قبل از سن ۱ سالگی شیرگاو یا بز بخورند.
- عدم مصرف غذاهای کمکی غنی از آهن بعد از ۶ ماهگی در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند.
- مصرف شیرخشک بدون آهن
- کودکان ۵-۱ سالهای که بیشتر از ۷۱۰ میلی لیتر در روز از شیرگاو یا بز یا سویا استفاده می‌کنند.
- کودکانی که مشکل جسمانی مانند عفونت دارند یا رژیم غذایی محدودی دارند.
- کودکان ۵-۱ سالهای که با سرب برخورد داشته‌اند.
نوجوانان دختر بیشتر از پسران در خطر فقرآهن هستند چراکه بدن آنها در طول قاعدگی آهن خود را از دست می‌دهد.
علائم و نشانه‌های کمبود آهن در کودکان
کمبود شدید آهن می‌تواند برروی عملکرد کودک اثر بگذارد. با این حال بیشتر علائم و نشانه‌های کمبود آهن تا زمانیکه کم‌خونی و آنمی شدید ایجاد نشود، خود را بروز نمی‌دهند. اگر شما احتمال می‌دهید که شاید کودک شما دچار کمبود آهن است، با پزشک کودک خود در این رابطه صحبت کنید. علائم و نشانه‌های کمبود آهن در کودکان شامل موارد زیر است:
- پوست رنگ پریده
- تهوع
- تکامل و رشد کند کودک
- اشتهای کم کودک
- تنفس تند و سریع غیرنرمال کودک
- مشکلات رفتاری کودک
- عفونت‌های مکرر
- علاقه‌ی بی‌مورد به مواد غیرغذایی مانند یخ، خاک، نشاسته، رنگ
چگونه کمبود آهن در کودکان قابل پیشگیری است؟
اگر رژیم غذایی فرزند شما دارای آهن می‌باشد احتمالا او مقدار توصیه شده‌ی آهن را دریافت می‌کند. اما اگر کودک شما از شیر شما تغذیه می‌کند، به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- کودکانی که در زمان خود بدنیا آمده‌اند: مکمل‌های آهن در این کودکان از ۴ ماهگی شروع می‌شود و تا زمانیکه کودک روزانه دو یا چند وعده‌ی غذایی غنی از آهن مانند غلات غنی شده با آهن یا گوشت پوره شده مصرف کند. اما اگر کودک شما از شیر مادر تغذیه می‌کند و رژیم غذایی غنی شده از آهن را نیز دریافت می‌کند، از دادن مکمل خودداری کنید.
- کودکانی که زودتر از موعد مقرر به دنیا آمده‌اند:مکمل‌های آهن در این افراد از ۲ هفتگی شروع می‌شود و تا زمان یک سالگی ادامه می‌یابد. اما اگر کودک شما از شیر مادر تغذیه می‌کند و رژیم غذایی غنی شده از آهن را نیز دریافت می‌کند، از دادن مکمل خودداری کنید.
اقدامات دیگری که می‌توانید برای جلوگیری از کمبود آهن انجام دهید شامل موارد زیر می‌باشد:
- مصرف رژیم غنی از آهن: هنگامیکه کودک شما شروع به استفاده از موادغذایی می‌کند که بطور معمول این اتفاق بین ۴ تا ۶ ماهگی است، از موادغذایی زیر بدلیل داشتن مقدار زیادی آهن استفاده کنید: غلات غنی شده از آهن، گوشت و لوبیای پوره شده. برای کودکان بزرگتر بهترین منابع آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا و سبزیجات دارای برگ‌های سبز تیره
- عدم مصرف زیاد شیر: در سنین بین ۱ تا ۵ سالگی به کودکان خود اجازه‌ی مصرف شیر بیشتر از ۷۱۰ میلی‌لیتر در روز را ندهید.
- استفاده از موادغذایی که جذب آهن را افزایش می‌دهند: ویتامین C به جذب آهن کمک می‌کند. والدین می‌توانند با اضافه کردن موادغذایی حاوی ویتامین C مانند مرکبات، طالبی، توت‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، گوجه‌فرنگی و سبزیجات سبز تیره به جذب آهن کمک کنند.
آیا باید غربالگری کودکان از نظر کمبود آهن انجام شود؟
کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود. آکادمی اطفال آمریکا پیشنهاد می‌کند که تمام کودکان در سنین بین ۱۲-۹ ماهگی برای کم‌خونی آهن غربالگری شوند و اگر فاکتور‌های خطری در کودک وجود دارد در سالهای بعد نیز غربالگری بشود. بسته به نتایج آزمایشات، پزشک کودک شما ممکن است به کودک مکمل آهن یا مولتی ویتامین روزانه تجویز کند یا حتی ممکن است آزمایشات بیشتر نیز درخواست کند.
کمبود آهن قابل پیشگیری است. برای پیشرفت رشد وتکامل فرزندتان غذاهای غنی شده از آهن را در وعده‌های غذایی و میان وعده‌های غذایی استفاده کنید و در مورد نیاز به غربالگری و مکمل‌های آهن با پزشک کودک خود صحبت کنید.
