چربی موجود در رژیم غذایی منبع مهمی برای انرژی است و به بدن در جذب برخی از ویتامینها کمک میکند. چربی همچنین برای رشد مناسب، نمو و ثبات سلامتی مهم است. اگرجه یکی از انواع چربیها، چربی ترانس که اسیدچرب ترانس نیز نامیده میشود زیاد برای سلامتی مناسب نمیباشد؛ در واقع هیچ فائدهای از این ماده به بدن نمیرسد.
انواع چربی
چندین نوع از چربی در رژیم غذایی وجود دارد؛ برخی از آنها خوب، برخی بد، بعضی شناختهشده و برخی هنوز ماهیتشان مبهم است.
چربیهای اشباع حداکثر تعداد اتم هیدروژنی را که میتوانند، گرفتهاند. این چربیهای منشأای حیوانی دارند؛ مثل گوشت قرمز، گوشت مرغ و محصولات لبنی. این چربیها در دمای اتاق جامدند و با سطوح بالای کلسترول و خطر بیماریهای قلبیعروقی ارتباط دارند.
چربیهای غیراشباع وضعیتی برعکس دارند؛ در دمای اتاق مایع اند، منشأشان روغنهای مایع گیاهی، آووکادو، آجیل، دانهها و برخی از ماهیها میباشند. این چربیها میتوانند در کاهش میزان کلسترول بد مؤثر باشند که باعث پائین آوردن خطر بیماریهای قلبی میشود.
دو منبع
دو نوع جربی ترانس وجود دارد:
طبیعی: این نوع از چربی ترانس در احشای برخی از حیوانات علفخور میباشد؛ بنابراین مقادیر بسیار اندکی از آن در گوشت، شیر و محصولات ساختهشده از شیر یافت میشود.
مصنوعی: این نوع چربی ترانس شکلگرفته هنگام پردازش غذا هنگام اضافه کردن هیدروژن به روغنهای مایع به منظور جامدسازی آنها به وجود میآیند. در صنایع غذایی از این روش برای بهبود بافت، نگهداری و طعم استفاده میشود. روغنهای هیدروژنه منبع اصلی این نوع از چربی ترانس میباشد.
تاریخچه
روغنهای هیدروژنه در سال ۱۹۰۲ توسط دانشمند، ویلیام نورمن کشف شدند. برای سالها این تصور وجود داشت که خوردن روغن تردکنندهی شیرینی و کرهی نباتی (مارگارین) که از این روغنها ساخته شدهاند نسبت به کره ارجحیت دارد؛ چون آنها چربی اشباع ندارند. این فکر در جای خود قرار داشت تا اینکه در دههی ۱۹۸۰ محققان از خطرات سلامتی ناشی از مصرف این روغنها پرده برداشتند.
در سال ۲۰۱۵ ادارهی غذا و دارو ایالاتمتحده تشخیص داد که این نوع از روغنها در کل، در غذای انسانی بیخطر شناخته نمیشوند و قدمهایی هم برای محدود کردن آن برداشت. مطابق با محدودیتهای جدید، شرکتها باید این روغن را تا ژوئن ۲۰۱۸ از محصولات غذاییشان حذف کنند. حذف چربی ترانس میتواند از ۲۰۰۰۰ حملهی قلبی و ۷۰۰۰ مرگِ ناشی از بیماریهای قلبی که امسال در ایالاتمتحده رخ داده، جلوگیری نماید.
اطلاعات تغذیهای
توصیهها بر رساندن مصرفِ این چربیها به حداقل تأکید دارند. فهمیدن اینکه محصولی، چربی ترانس دارد یا نه مشکل است. در خود آمریکا هم ممکن است روی برچسب محصولی عدد صفر برای چربی ترانس ذکر شده ولی هنوز کمتر از ۰.۵ گرم از آن موجود باشد. بهتر است برای محاسبه به مواد تشکیلدهنده نگاهی انداخت؛ اگر محصولی حاوی روغن هیدروژنه باشد، چربی ترانس نیز دارد.
خطرات
فوائد رژیم غذایی کمچرب در کل مورد بحث و جدل میباشد. تحقیقات زیادی بر این نکته تأکید دارند که قطع مصرف همهی انواع چربیها، منفعتی برای بدن ندارد. برای مثال طی تحقیقی که به مدت ۸ سال روی ۴۹۰۰۰ زن انجام گرفت به این نقطه ختم گشت که رژیم غذایی کمچربی هیچ تأثیر مثبتی روی سرطان سینه، بیماریهای قلبی، سرطان کلورکتال یا وزن ندارد. مطالعهی دیگری که سال ۲۰۱۵ در ژورنال معروف Lancet به چاپ رسید به این نتیچه رسیده بود که رژیمهای غذایی کمچربی تأثیری روی کاهش وزن طولانیمدت ندارند.
برعکس، قطع مصرف چربی ترانس میتواند منافع زیادی به همراه داشته باشد. این چربیها میزان کلسترول بد (LDL) را افزایش میدهند که میتواند دیوارهی شریانها را سخت و نازک نماید. آنها علاوه بر این کار، سطح کلسترول خوب را نیز پائین میآورند. بیماریهای قلبی، سکتهی مغزی و دیابت نوع ۲ از جمله عوارض مصرف این نوع از چربیها میباشند.
راههای زیادی برای مصرفکنندگان به منظور کاهش مصرف چربیهای ترانس وجود دارد. اولین کار کاهش مصرف غذاهای حاضری است که به مدت زیادی میتوان آنها را نگه داشت. همچنین غذاهایی که روغنهای هیدروژنه دارند نیز این چنین میباشند. راهکار دیگر دست کشدن از مارگارینها (کرهی نباتی) میباشد. غذاهای خوشمزهی رستورانها را هم که از چربیهای ترانس برای سرخ کردن استفاده میکنند نباید از یاد برد. همچنین میتوان شیر کمچرب را جایگزین نوع پرچرب آن نمود.
آسیب وارده به وسیلهی چربی ترانس میتواند با رژیم غذایی سالم معکوس گردد. خوردن غذاهایی که چربی اشباع کمتری داشته باشند به همراه فیبرهای محلول (از حبوبات، جو و سبزیجات) و چربیهای تکاشباعنشده ( مثل روغن زیتون) به علاوهی خصوصیات آنتیاکسیدان و ضدالتهابی که دارند، اسیبهای وارده را جبران میکنند.