دوده و مه‌دود تأثیری بیشتر از کاهش میدان دید و تیره کردن افق دارند. بر اساس چندین مطالعه، آلودگی هوا به اندازه‌ای شدت یافته‌است که خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل را افزایش می‌دهد.
خطراتی که تنفس آلاینده‌ها بر سیستم تنفسی دارند به خوبی مشخص شده‌اند. ارتباط آسم، سرطان ریه و حتی بیماری‌های قلبی و مواجهه با این آلاینده‌ها اثبات شده‌است. حال شواهد روزافزونی وجود دارند که آن‌چه در هوا پنهان شده‌است، می‌تواند به مغز ما آسیب رساند و سبب ایجاد بیماری‌های شناختی و عصبی شود.
تحقیق فعلی بر اثرات ذرات آلاینده‌ی بسیار ریز (Ultrafine pollutant particles) در هوا، موسوم به PM2.5، متمرکز شده‌است. هر اندازه این ذرات کوچک‌تر باشند، آسیب آن‌ها بر DNA و سایر ساختارهای سلولی بیشتر می‌شود.
بر اساس مطالعه‌ای ۱۱ ساله -که توسط پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیای جنوبی (USC) انجام گرفته‌است- مواجهه با مقادیر بیشتر از حد مجاز آلاینده‌ها می‌تواند خظر زوال عقل را دو برابر کند. اگر نتایج این بررسی در ابعاد جهانی تعمیم یابند می‌توان گفت آلاینده‌ها با ۲۱ درصد از موارد زوال عقل در جهان در ارتباط هستند.
در تأیید یافته‌های USC، محققان دانشگاه تورنتو نیز گزارش داده‌اند، افرادی که در محدوده‌ی ۵۰ متری راه‌ها و خیابان‌های اصلی سکونت داشتند، احتمال ابتلا به زوال عقل در آن‌ها ۱۲ درصد بیشتر بود که علت این امر مواجهه‌ی بیشتر آن‌ها با آلاینده‌های ریز بود.
یکی از اولین مشاهدات در مورد اثرات آلودگی هوا بر مغز بر اساس مطالعه‌ای در مکزیکو سیتی بر روی سگ‌های مسن بود. به عقیده‌ی Lilian Calderon Garciduenas، عصب‌شناس، سگ‌هایی که در مناطق آلوده‌ی شهر زندگی می‌کردند، توانایی درک موقعیت را از دست می‌دادند و نمی‌توانستند صاحبان خود را تشخیص دهند. زمانی که سگ‌ها می‌مردند، محققان متوجه می‌شدند میزان پلاک (plaque) در آن‌ها افزایش یافته‌است. این پلاک‌ها مشخصه‌ی بیماری آلزایمر هستند.
در مطالعه‌ای جداگانه، محققان موش‌ها را در معرض هوای با ذرات معلق قرار می‌دادند. یافته‌ها حاکی از افزایش علائم ابتلا به آلزایمر و فراموشی در کنار سایر نشانه‌های آسیب مغزی بودند.
با وجود اهمیت زیاد این یافته‌ها، کارشناسان تأکید می‌کنند که پژوهش‌ها در این زمینه هنوز جوان هستند و ارتباط بین آلودگی و بیماری‌های نورودژنراتیو (neurodegenerative) نیاز به مطالعات بیشتری دارد.
