گروه‌های خونی

دو گروه خاص از آنتی‌ژن‌ها بیشتر از بقیه گروه‌ها در انتقال خون سبب واکنش‌های شدید می‌گردند که عبارتند از سیستم آنتی‌ژنی A-B-O و سیستم Rh.

دو آنتی‌ژن A و B روی سطح غشای گلبول‌های قرمز خون محیطی افراد وجود دارند. به این آنتی‌ژن‌ها، آگلوتینوژن هم گفته می‌شود. افراد براساس داشتن یا نداشتن این آنتی‌ژن‌ها به ۴ گروه اصلی A، B، O و AB تقسیم می‌شوند.

وقتی هیچ‌یک از آگلوتینوژن‌های A و B وجود نداشته باشند، گروه خونی فرد O است. وقتی که تنها آگلوتینوژن A یا B بر سطح گلبول‌های قرمز وجود داشته باشند، گروه خونی فرد به ترتیب A یا B خواهد بود و اگر هر دو آگلوتینوژن وجود داشته باشند، گروه خونی فرد AB می‌باشد.

شیوع گروه‌های خونی در جوامع گوناگون متفاوت است، ولی به‌طور میانگین می‌توان به ترتیب زیر در نظر گرفت:

اگر آگلوتینوژن A برروی گلبول‌های قرمز فردی وجود نداشته باشد، آنتی‌بادی‌هایی معروف به آگلوتینین ضدA در پلاسمای فرد تشکیل می‌شود. هم‌چنین اگر آگلوتینوژن ‏B‏ برروی گلبول‌های قرمز فردی وجود نداشته باشد، آنتی‌بادی‌هایی به نام آگلوتینین ضدB‏ در پلاسمای وی ‏تشکیل خواهدشد.‏

بلافاصله پس از تولد، مقدار آگلوتینین در پلاسما تقریباً صفر است. پس از ۲ تا ۸ ماه بعد از تولد، کم‌کم آگلوتینین‌ها تشکیل می‌شوند و در سن ۸ تا ۱۰ سالگی به حداکثر میزان خود می‌رسند.سپس تا پایان عمر به‌تدریج افت پیدا می‌کنند.

گروه خونی دیگری که در انتقال خون مهم می‌باشد، گروه خونی Rh است.فرق سیستم O-A-B و سیستم Rh در این است که در سیستم Rh، آگلوتینین به خودی خود ساخنه نمی‌شود و فرد باید ابتدا به‌صورت وسیع با آنتی‌ژن Rh مواجه شود، مثلاً با انتقال خون حاوی آنتی‌ژن Rh، شش نوع آنتی‌ژن Rh وجود دارد که به‌صورت C، D، E، c، d، و e نشان داده می‌شوند. فردی که آنتی‌ژن C دارد، فاقد آنتی‌ژن c است و فردی که آنتی‌ژن C ندارد، حتماً آنتی‌ژن c دارد. این مورد برای آنتی‌ژن‌های D-d و E-e نیز صادق است. آنتی‌ژن D در بین مردم بیشتر شایع است و هرکس که این آنتی‌ژن را داشته باشد، آن را Rh مثبت و هرکس فاقد آن باشد، Rh منفی نامیده می‌شود.

۸۵ درصد افراد سفیدپوست Rh مثبت (Rh⁺) هستند و ۱۵ درصد بقیه Rh منفی (Rh^–) می‌باشند. اگر فردی که حاوی گروه خونی Rh منفی است، در مواجهه با خون Rh مثبت قرار گیرد، یک واکنش انتقال خون تاخیری در وی رخ می‌دهد که بسیار خفیف است. ولی در دومین انتقال خون، شدت واکنش همانند شدت واکنش سیستم O-A-B خواهدبود.