برای انتقال خون به فردی که به آن نیاز دارد ابتدا باید blood type او و فردی که خون می دهد مشخص شود؛ چون روی سلول های خونی آنتی ژن هایی وجود دارند که در برابر یکدیگر واکنش های متفاوت و گاه خطرناکی می دهند. سپس گلبول های قرمز فرد را جدا کرده و با saline ( سدیم کلرید ۰.۹ درصد ) مخلوط می کنند. این محلول فشار اسمزی برابر محیط داخلی بدن را دارد.
حال فرض کنید دو فرد با دو گروه خونی متفاوت با هم رابطه زیستی دارند؛ مثل مادر و جنین در رحمش! خب مشکلاتی می تواند در این باره به وجود بیاید.
درباره گروه های خونی اصلی می توان گفت که آنتی بادی ساخته شده علیه آن ها معمولا از نوع IgM است که از جفت عبور نمی کند و مشکل ساز نیست ولی آنتی بادی که علیه آنتی ژن Rh ساخته می شود از نوع IgG و با قابلیت نفوذ از جفت است.
برای آنتی ژن Rh خون سه نوع الل در محیط وجود دارد؛ C, D و E . افرادی که فنوتیپ D غالب دارند Rh+ و بقیه Rh- در نظر گرفته می شوند. بنابراین نباید تعجب کرد که گاهی بین افراد با گروه خونی مشابه Rh-نیز واکنش ایمنی دیده شود ولی این واکنش به ندرت اتفاق می افتد و خطری هم ندارد.
تفاوت اصلی بین واکنش آگلوتینه شدن گروه های خونی اصلی با Rh در این است که تکامل آنتی بادی های Rh دو تا چهار ماه در بدن طول می کشد و در افراد مختلف شدت آن متفاوت است. با تزریق های پی در پی بعدی این پاسخ می تواند شدید تر شود و به حد واکنش های آنتی ژن های A و B برسد.
Erythroblastosis Fetalis یک بیماری جنینی است که در آن مادرِ Rh- آنتی ژن های D را از جنینِ Rh+ دریافت می کند و آنتی بادی های ساخته شده در مقابل آن را از طریق جفت به گردش خون جنین منتقل می کند و باعث آگلوتینه شدن گلبول های قرمز او می شود. چون همانطور که گفته شد واکنش این آنتی ژن تدریجی است در بارداری‌های اول معمولا مشکلی پیش نمی آید ولی در بارداری های دوم و سوم از این نوع به ترتیب سه و ده درصد، این بیماری دیده می شود.
این پایان مشکل نیست و با آگلوتینه شدن خون جنین ماکروفاژها هموگلوبین را تجزیه می کنند که یکی از مواد حاصل بیلی روبین خواهد بود. این ماده رنگ اصلی در صفراست که اگر به حالت محلول در آب در نیاید موجب یرقان خواهد شد. چون کبد جنین هنوز آنقدر تکامل نیافته که همه بیلی روبین تولید شده را محلول سازد در مواردی یرقان نیز در چنین جنین هایی دیده می شود.
راه های درمان:
- تزریق خون Rh- به نوزاد به مدت ۱.۵ ساعت و خارج کردن همزمان خون خود نوزاد که پس از چند هفته ممکن است علائم بیماری از بین برود.
- ایمونوگلوبولینی به نام Anti D antigen وجود دارد که ساخت پادتن ضد Rh را در پلاسما سل های مادر مختل می کند. همچنین با چسبیدن به آنتی ژن‌های روی گلبول قرمز جنین که احتمال عبور از جفت را دارند از پاسخ ایمنی مادر جلوگیری می کنند.
