ما به سرعت متوجه طرز تفکر دیگران نسبت به خود می‌شویم و ناخودآگاه در صدد برآورده کردن انتظارات آن‌ها تلاش می‌کنیم.
یک تمرین ساده برای آشنا شدن با خودتان این است که فکر کنید دیگران در مورد شما چه طرز فکری دارند؟ خانواده شما، همکاران، دوستان و شریک شما در مورد شما چه فکری می‌کنند؟ و ممکن است چه انتظاراتی از شما داشته باشند؟ حالا یک سوال: شما تا چه حد تلاش می‌کنید که این انتظارات را برآورده کنید؟
این فرضیه که طرز فکر دیگران در مورد ما به طور مستقیم در رفتار ما تأثیر می‌گذارد، در یکی از مطالعات کلاسیک روانشناسی اجتماعی به سرپرستی دکتر Mark Snyder از دانشگاه Minnesota و همکاران او مورد بررسی قرار گرفت. فرضیه‌ای که مد نظر آن‌ها بود، این بود که انسان به صورت خود‌به‌خود دیدگاه دیگران در مورد خود را احساس می‌کند و بلافاصله شروع به بروز دادن رفتار‌های مورد انتظار می‌کند.
حس کردن جذابیت
محققان به منظور بررسی این فرضیه در زمینه روابط بین‌فردی، تعدادی دانش‌آموز مذکر را دعوت کردند که با تعدادی دانش‌آموز مؤنث، که از قبل نمی‌شناختند، و فقط از طریق میکروفون و هدست (به طریق صوتی) به مکالمه بپردازند. یکی از سریع‌ترین راه‌هایی که انسان‌ها بلافاصله پس از ملاقات همدیگر، با استفاده آن در مورد یکدیگر قضاوت می‌کنند و برای طرف مقابل استریوتایپ (Stereotype) تعیین می‌کنند، ظاهر آن‌ها است. منظور از استریوتایپ یا تفکر قالبی، طرز تفکری عمومی (و شاید اشتباه) است که در مورد یک تیپ شخصیتی به‌خصوص وجود دارد. یکی از استریوتایپ‌های مشهور، استریوتایپ افراد جذاب است، یعنی خیلی از آدم‌ها فکر می‌کنند افرادی که از نظر ظاهری جذاب‌تر هستند، از لحاظ اخلاقی نیز خوش‌اخلاق‌تر، اجتماعی‌تر و با‌هوش‌تر خواهند بود. به منظور استفاده از این طرز تفکر استریوتیپیک برای دستکاری رفتار‌ها، به همراه اطلاعات بیوگرافیک فردی که قرار بود با او به مکالمه بپردازند، به مردان یک عکس هم نشان داده شد و گفته شد عکس فرد مقابل است. به نصف مردان عکس زنانی نشان داده شد که از نظر زیبایی در مقیاس ۱ تا ۱۰ امتیاز ۸ کسب کرده بودند و به نصف دیگر مردان عکس زنانی نشان داده شد که امتیاز ۲ از ۱۰ کسب کرده بودند.
سپس، مردان به مکالمه با زنان پرداختند ولی چون این مکالمه فقط صوتی بود، مردان نمی‌دانستند که طرف مقالب آن‌ها، واقعاً آن کسی نیست که عکسش به آن‌ها داده شده بود. پس نصف مردان فکر می‌کردند که با زنانی جذاب، و نصف دیگر فکر می‌کردند که با زنانی غیر‌جذاب صحبت می‌کنند. سوالی که مطرح بود این بود که آیا زنان متوجه این طرز فکر مردان شده و به صورت ناخودآگاه خود را بخشی از استریوتایپی فرض می‌کردند که به صورت اتفاقی برایشان در نظر گرفته شده بود؟ (گروه اول مردان که در نظر خود با زنان جذاب صحبت می‌کردند را گروه A و گروه دیگر مردان را گروه B در نظر بگیرید، منظور سوال این است که آیا زنانی که با گروه A به مکالمه می‌پرداختند، صرف نظر از حقیقت، خود را جذاب می‌پنداشتند؟ و زنانی که با مردان گروه B صحبت می‌کردند، خود را غیر‌جذاب می‌پنداشتند؟) انجام این آزمایش به طریقی که توضیح داده شد، باعث می‌شد اثر تفاوت‌های شخصیتی افراد از بین برود و تمرکز اصلی بر روی انتظارات قرار بگیرد.
زمانی که از افراد یک گروه شاهد خواسته شد به نوار مکالمات گوش دهند، متوجه شدند که زنانی که با مردانی صحبت می‌کردند که آن‌ها را جذاب می‌پنداشتند (همان گروه A)، رفتار‌هایی را نشان می‌دادند که بیشتر به استریوتایپ زنان جذاب نسبت داده می‌شود، مثلاً با هیجان بیشتری صحبت می‌کردند و به نظر می‌رسید از مکالمه بیشتر لذت می‌برند. اتفاقی که در این آزمایش می‌افتاد، این بود که زنان با استریوتایپی که از طرف مردان به آن‌ها القا می‌شد، تطابق می‌یافتند. پس انسان‌ها واقعاً این توانایی را دارند که از طرز فکر دیگران نسبت به خود آگاه شوند و خود را با انتظارات آن‌ها تطبیق دهند.
استریوتایپی که برای این آزمایش انتخاب شده و مورد دستکاری قرار گرفت، مربوط به جذابیت بود، ولی می‌توان نتایج این آزمایش را به تمامی نواحی زندگی روزمره تعمیم داد. تمام استریوتایپ‌هایی که در مورد کلاس اجتماعی، نژاد، ملیت و… وجود دارد را در نظر بگیرید، هر‌کدام از آن‌ها انتظارات مختلفی را در ذهن دیگران ایجاد می‌کنند، انتظاراتی که ما نیز بلافاصله سعی می‌کنیم برآورده کنیم.دانستن این نکته که انتظارات دیگران چگونه بلافاصله و به طور مستقیم در رفتار‌های ما اثر می‌گذارد، یکی از کلید‌های اصلی فهم این واقعیت است که چگونه بسته به موقعیت‌های اجتماعی متفاوت، ما نیز به انسان‌هایی متفاوت تبدیل می‌شویم.
تغییر رفتار دیگران
نکته‌ٔ پایانی اینکه همان‌طوری که ما همواره به دنبال برآورده کردن انتظارات دیگران هستیم، دیگران نیز در پاسخ به انتظارات ما رفتار می‌کنند، پس می‌توانیم با تغییر دادن انتظارات خود نسبت دیگران، عملاً رفتار‌های آن‌ها را در جهت بد‌تر شدن، یا با انتخاب خود، در جهت بهتر شدن تغییر دهیم. شاید این تأثیر خیلی ناچیز باشد، ولی فوق‌العاده مهم است که بدانیم بخشی از رفتار‌های دیگران با طرز فکر ما نسبت به آن‌ها گره خورده، همان‌طور که بخشی از رفتار‌های ما مستقیماً به طرز تفکر دیگران نسبت به ما برمی‌گردد.
