به بهانۀ روز جهانی گربه؛ هرآنچه باید از آیلوروفوبیا (گربه‌هراسی) بدانید

۲۲.۲ درصد ساکنان ایالات متحده به هراس از حیوانات دچارند. یکی از رایج‌ترین، و شاید معروف‌ترین، این فوبیاها، فوبیای گربه است که با نام‌های مختلفی، از جمله Ailurophobia (از ریشۀ یونانی Ailouros به معنای گربه، به همراه Phobos در مفهوم تهدید یا ترس)، Gatophobia (از ریشۀ اسپانیایی Gato، گربه) و Galeophobia (از ریشۀ یونانی Galemacr به معنای گربه) شناخته می‌شود. هراس از حیوانات، به‌خصوص گربه که موضوع موردبحث در این مقاله است، می‌تواند تا حدی بر زندگی روزمرۀ افراد تاثیر منفی بگذارد.

علل گربه‌هراسی

گربه‌هراسی می‌تواند چندین علل گوناگونی داشته‌باشد که از میان مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یکی از علل رایج گربه‌هراسی، مشاهدۀ واکنش‌های ناشی از ترس سایر افراد از گربه‌هاست؛ مثلاٌ این ترس می‌تواند در یک کودک با مشاهدۀ رفتار پدر و مادر یا مراقب او (یا حتی شخصیت‌های کارتونی) در وی ایجاد شده و رشد کند.
• این ترس در خانم‌ها با تماشای نمایش‌های تلویزیونی یا فیلم‌هایی که به‌طور معمول ترس شخصیت‌های مونث یا فرار آن‌ها از گربه‌ها را به تصویر می‌کشند، ایجاد و تقویت می‌شود. این باور زمانی پررنگ‌‌تر می‌شود که در نمایش، شخصیت مردی نشان داده می‌شود به محافظت از وی در برابر حیوانات می‌پردازد.
• گربه‌ها ذاتی درنده دارند و اغلب آن‌ها با مرتبط با جادوگری، افسانه‌های قومی و شرارت می‌دانند. حتی گربه‌های اهلی‌شده نیز ممکن است چنگ بیندازند یا گاز بگیرند. مشاهدۀ این‌گونه رفتارها در گربه‌ها یا تجربۀ آن‌ها در کودکی (یا حتی در بزرگسالی) به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌تواند منجر به گربه‌هراسی شود.
• کشتن یا آسیب رساندن به گربه‌ها در بسیاری از فرهنگ‌ها، به‌ویژه در میان مصریان باستان که حتی گاهاً گربه‌ها مومیایی نیز می‌شوند، جرمی قابل‌مجازات به حساب می‌آید. این عقاید مذهبی می‌توانند به هراس از گربه‌ها، به‌خصوص در ذهن افرادی طبع نگران یا مضطربی دارند یا در بحران به سر می‌برند، بینجامند.

علائم گربه‌هراسی

افراد مبتلا به گربه‌هراسی در رویارویی با گربه‌ها حملات پانیک از خود نشان می‌دهند. اجتناب از گربه‌ها از دیگر علائم این فوبیاست. به‌طور کلی، این رفتارها در این دسته افراد قابل‌مشاهده هستند:

• پاسخ “ستیز یا گریز” (Fight or Flight) در مواجهه با گربه، معمولاً در قالب فرار یا تلاش برای دفاع از خود.
• ظهور حداقل چهار مورد از علائم زیر:
  • تپش قلب
  • لرزش
  • درد قفسۀ سینه
  • تهوع
  • سرگیجه یا سبکی سر
  • بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن
  • افکار منتهی به مرگ
  • احساس خفگی
• فرد سعی می‌کند هر کاری را برای اجتناب از گربه انجام دهد، حتی اگر این امر مستلزم قرار گرفتن در خطر باشد؛ مثلاً به‌سرعت از طریق خیابان عبور می‌کند یا از مسیر حرکت گربه می‌پرد. هم‌چنین ممکن است از حضور در طبیعت یا تماشای برخی کانال‌های تلویزیونی، با هراس مشاهدۀ گربه، اجتناب کنند یا دعوت دوستانی که در خانۀ خود گربه مگه می‌داذند را رد کنند.
• جیغ کشیدن در هنگام رویارویی با گربه، یا افزایش تنش در هنگام مواجهه با افرادی که گربه به‌همراه دارند.
• سایر واکنش‌های اجتنابی در گربه‌هراسی جزئی و ظریف هستند: مانند به همراه داشتن غذای گربه برای یا بستن چشم‌ها در طول صحنه‌ای از فیلم یا حمل اسپری فلفل و کمک خواستن از اعضا خانواده برای کسب اطمینان از خالی بودن محله از گربه، هنگام خروج از خانه

مراجعه به پزشک

با توجه به به این که نگهداری گربه در خانه در میان افراد علاقه‌مند به نگهداری حیوانات خانگی بسیار رایج است، اگر علائم ذکرشده، بیش از شش ماه در فردی مشاهده شوند، بهتر است مراجعه به پزشک در برنامۀ شخص قرار گیرد.

درمان

• مواجهه با آرامش. Exposure Therapy می‌تواند روان‌درمانی موثری در مسیر غلبه بر آیلوروفوبیا باشد.
• رفتاردرمانی شناختی. این روش درمانی، معروف به CBT یا Cognitive Behavioral Therapy بر اصلاح افکار منفی و رفتار فرد تمرکز دارد.
• دارودرمانی. از برخی داروها می‌توان در کنترل موارد حاد حملات پانیک استفاده کرد. داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی در مهار فرد در موقعیت‌های فوبیک کاربرد دارند.

غلبه بر فوبیای گربه

خوشبختانه، گربه‌هراسی، مانند بسیاری از فوبیاهای حیوانات، به‌راحتی قابل درمان است. بیشتر موارد نه‌چندان حاد آیلوروفوبیا را می‌توان با چند جلسۀ درمانی حل کرد.

• قرار گرفتن طولانی‌مدت و به‌تدریج در کنار گربه‌ها، برای غلبه بر گربه‌هراسی مهم است. این امر می‌تواند در ابتدا با مشاهدۀ گربه از دور آغاز شده، و با نگاه کردن به تصاویر گربه و تکرار نام آن و روش‌های مشابه ادامه یابد. این حالت‌های محدود تماس با گربه‌ها بسیار کربردی بوده و باعث رفع گربه‌هراسی می‌شوند.
• برای افرایش تاثیر در کاهش تدریجی حساسیت، بسیار مهم است که شحص مبتلا در موقعیت فوبیا قرار گرفته و چندین بار آن را تجربه کند. انجام این کار می‌تواند در اصلاح اجتناب‌های بی‌جا از گربه ثمربخش باشد.
• درخواست کمک از خانواده و دوستان بسیار مهم است و می‌تواند نقش موثری در غلبه بر این فوبیا داشته‌باشد.
• هم‌چنین تغییر دیدگاه و نگرش در مورد گربه‌ها بسیار ضروری است. روش‌های زیادی برای انجام این کار وجود دارد؛ باید افکار.، عقاید و پیش‌بینی‌های منجر به اضطراب را شناسایی کرده و آن‌ها را با موارد واقع‌بینانه‌تر جایگزین کرد. این استراتژی‌ها می‌توانند همراه با درمان موثر، در غلبه بر گربه‌هراسی مورد استفاده قرار گیرند.