⇒ راهنمای بارداری: هفته‌های اول و دوم
هفتۀ سوم
در این هفته تخمک و اسپرم لقاح یافته و حاملگی رخ می‌دهد. تخمک لقاح یافته که زیگوت نامیده می‌شود در لولۀ فالوپ به سمت پایین حرکت کرده و در این حین شروع به تقسیم می‌کند. اگر زیگوت در لولۀ فالوپ لانه‌گزینی کند، حاملگی خارج رحمی رخ می‌دهد که این اتفاق نادری است. زیگوت حدود شش روز بعد از لقاح به رحم می‌رسد که به‌خاطر تقسیمات انجام شده توده‌ای حدود ۲۰۰ سلولی است که در مکان مناسبی در رحم لانه‌گزینی می‌کند. جالب است که بدانید با انجام لقاح جنسیت فرزندتان و همۀ ویژگی‌های ژنتیکی ارثی مانند رنگ چشم، مو و پوست او مشخص می‌شود.
علائم
در بارداری سه هفتگی علائم ظاهر نمی‌شوند چرا که دلیل اکثر علائم، هورمون‌های بارداری است که در این هفته مقدارشان در بدن آنچنان بالا نمی‌رود. برخی از زنان علائم حاملگی را زودتر احساس می‌کنند:
- خونریزی مربوط به لانه‌گزینی؛ در زمان لانه‌گزینی ممکن است کمی لکۀ خون مشاهده کنید.
- حالت تهوع؛ با شروع تولید هورمون بارداری hCG در بدن ممکن است احساس تهوع کنید. همچنین ممکن است در طول روز احساس کسالت داشته باشید. اگر از هفتۀ سوم دارای این علائم باشید، یا بارداری‌تان برخلاف تصورتان بیشتر از سه هفته است و یا دوقلو باردار هستید!
- تغییرات پستان؛ پستان‌ها‌یتان دردناک شده و زمانی‌که آمادۀ شیرسازی می‌شوند، نوک‌شان ممکن است تیره‌تر شود.
- خستگی؛ افزایش سطح هورمون پروژسترون و انرژی اضافی مورد نیاز برای تشکیل جنین موجب احساس خستگی می‌شود.
- افزایش دمای پایۀ بدن؛ اگر دمای بدن‌تان به مدت ۱۸ روز افزایش یافته باقی بماند، احتمالا باردار هستید.
- تنفر از غذا؛ بی‌میلی به غذا از ویار دوران بارداری شایع‌تر است.
- پریود نشدن؛ اگر چرخۀ شما به‌طور معمول کم‌تر از ۲۸ روز طول کشد، ممکن است آخر هفتۀ سوم متوجه شوید که می‌توانید باردار باشید. تنها راه اطمینان، انجام تست حاملگی است.
- مثبت شدن آزمایش خون حاملگی؛ آزمایش خون نسبت به آزمایش ادرار می‌تواند مقادیر کمی از hCG را نیز تشخیص دهد؛ بنابراین با آزمایش خون سریع‌تر می‌توانید به بارداری خود پی ببرید.
تغییرات مادر
بدن مادر در پاسخ به لانه‌گزینی جنین در رحم شروع به ساخت هورمونی به‌نام کوریونیک گنادوتروپین انسانی (hCG) می‌کند. این هورمون تخمدان‌ها را برای ادامۀ تولید پروژسترون تحریک کرده و از ریزش دیوارۀ رحم جلوگیری می‌کند. سیستم ایمنی مادر سرکوب می‌شود تا جنین را به عنوان عامل بیگانه پس نزند. ساخت پروژسترون حدود هفت روز، تا زمان تشکیل جفت، ادامه می‌یابد. پروژسترون علت اکثر علائم جانبی و نشانه‌های بارداری است. همچنین جنین را قادر می‌سازد از گلیکوژن ذخیره استفاده کند. پروژسترون مسئول چربی اضافی است که در بدن ذخیره می‌شود و به شل شدن عضلات صاف کمک کرده، بنابراین از حرکات نابه‌هنگام جلوگیری می‌کند؛ اما باعث یبوست، تهوع و سوءهاضمه می‌شود.
تغییرات جنین
تخمک لقاح یافته در لولۀ فالوپ به سمت رحم حرکت کرده، تقسیم می‌شود و به‌صورت توده‌ای ۲۰۰ سلولی به‌نام بلاستوسیت در دیوارۀ رحم قرار گرفته و به تقسیمات خود ادامه می‌دهد.
- لانه‌گزینی
- تشکیل بلاستوسیت
- تشکیل مایع آمنیوتیک
هفتۀ چهارم
در این هفته متوجه دیرکرد عادت ماهیانۀ خود شده و مشکوک به حاملگی می‌شوید. این هفته زمان مناسب انجام آزمایش بارداری است.
علائم
هورمون‌های بارداری که باعث مثبت شدن آزمایش حاملگی می‌شود، می‌توانند علائمی را موجب شوند:
- باد کردن؛ هورمون پروژسترون ممکن است باعث اندکی پف کردن شود.
- درد شکم خفیف؛ درد شکم ممکن است شما را نگران کند، اما در واقع نشانۀ لانه‌گزینی تخم در دیوارۀ رحم است. هرگونه درد شدید در هفتۀ چهارم را باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- مشاهدۀ لکه؛ خونریزی اندک ممکن است در طول هفتۀ چهارم مشاهده شود؛ نگران نشوید، کاملا طبیعی است. در صورت مشاهدۀ خون زیاد شبیه دورۀ پریود که بیش از دو روز طول کشد، به پزشک مراجعه کنید.
- نوسانات خلقی؛ تغییرات خلقی عمدتا به‌دلیل نوسانات هورمونی است. این نوسانات در طول ۱۲ هفتۀ اول بارداری شدید است، پس از آن میزان هورمون‌ها اندکی کاهش می‌یابند.
- کسالت صبحگاهی؛ ۵۰ الی ۹۰ درصد زنان باردار دچار کسالت‌های صبحگاهی می‌شوند که معمولا در طول ۹ هفته بدتر شده سپس با مرور زمان بهتر می‌شود و به‌طور معمول در سه ماهۀ دوم از بین می‌رود.
- خستگی؛ یکی از شایع‌ترین علائم چهار هفتگی خستگی کامل است، زیرا بدن برای تبدیل تودۀ سلولی به جنین سخت کار می‌کند.
- درد پستان؛ هورمون‌ها باعث آماده‌سازی مجراهای شیر شده، در نتیجه سینه‌ها دردناک می‌شوند.
تغییرات مادر
در حاملگی چهار هفتگی ممکن است شکم مادر اندکی باد کند، اما بارداری مشخص نمی‌شود.
تغییرات جنین
در هفتۀ چهارم تودۀ سلولی در رحم تبدیل به رویان می‌شود که یک میلی‌متر طول دارد. سلول‌ها به ناحیه‌ای شناخته شده به عنوان ناحیۀ اولیه مهاجرت کرده و سه لایه تشکیل می‌دهند که بعدها ارگان‌ها و بافت‌های نوزاد را ایجاد می‌کنند:
- اکتودرم؛ ساختاری توخالی به‌نام لولۀ عصبی تشکیل می‌شود که مغز، ستون فقرات، نخاع و اعصاب از این ساختار رشد پیدا می‌کنند. پوست، مو و ناخن نیز از این لولۀ عصبی توسعه می‌یابند.
- مزودرم؛ لایه‌ای که اسکلت، عضلات، سیستم قلبی و گردش خون از آن شکل می‌گیرند.
- اندودرم؛ رشد ریه‌ها، دستگاه گوارش و سیستم ادراری از این لایه آغاز می‌شوند.
رویان توسط کیسۀ آمنیوتیک احاطه و از مایعی پر شده است که موجب ضربه‌گیری و حفاظت می‌شود. جفت در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد و در حدود‌های هفتۀ دهم کامل شده و اکسیژن و مواد لازم را برای جنین تامین می‌کند. همچنین جفت هورمون‌های استروژن، پروژسترون و hCG را می‌سازد. تا زمان تشکیل جفت، جسم زرد نیازهای رویان را فراهم می‌کند.
- رویان بسیار کوچک است.
- کیسه آمنیوتیک
- سلول‌های جفتی
رژیم غذایی و مکمل‌های لازم
پزشکان افزایش میزان مصرف کالری روزانه را تا ۱۴ هفتگی توصیه نمی‌کنند، بنابراین در این مرحله از بارداری فقط لازم است روزانه ویتامین‌های لازم و حداقل ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید دریافت کنید. مواد غذایی حاوی فولات و فولیک اسید مانند سبزیجات دارای برگ‌های سبز تیره، میوه، تخم‌مرغ، آجیل‌ها، گوشت و غلات که برای رشد و تکامل جنین ضروری است، مصرف کنید.
فعالیت‌های مفید و مضر
سیگار مصرف نکرده و از افراد سیگاری دوری کنید. از نگهداری گربۀ خانگی خودداری کنید، زیرا انگل‌های موجود در بعضی گربه‌ها موجب توکسوپلاسموزیس و مشکلات سلامتی جدی در نوزاد می‌شوند.
راهنمای بارداری: هفته‌های پنجم و ششم ⇐
منابع:
Parents
Thebump
Babycenter
Bellybelly
Babycentre
Whattoexpect
