اگر همسر شما سیگاری است، آیا ممکن است در رابطهتان هم ریسک کند؟ آیا احتمال دارد، حسابدارتان که تعطیلات خود را با بانجی جامپینگ میگذراند، ریسک بیشتری با پولهای شما کند، تا کسی که گلف بازی میکند؟
به نظر میرسد پاسخ هر دو سوال مثبت است. جامعترین تحقیقی که دربارۀ چگونگی پاسخگویی افراد به ریسک صورت گرفته، نشان میدهد همۀ ریسکها منشا مشترکی دارند.
این که ما چقدر مشتاقیم که در فعالیتهای مخاطرهآمیز شرکت کنیم، به عنوان الویت ریسکمان شناخته میشود. روانشناسان این موضوع را یکی از مولفههای اصلی رفتار انسان میدانند. زیرا تاثیر بهسزایی در تصمیمگیریهای ما دارد و برخی موارد دراماتیک جنبههای زندگی ما را در بر میگیرد.
علیرغم اهمیت آن، هنوز بر سر این که آیا ریسکپذیری بسته به موقعیت آن است یا نه، اختلاف نظر وجود دارد. برای کشف این مسئله رناتو فری (Renato Frey) از دانشگاه بازل سوئیس و همکارانش از ۱۵۰۰ بزرگسال خواستند ۳۹ تست رایج ارزیابی ریسکپذیری در سناریوهای مختلف را انجام دهند.
با کنترل سن و جنس آنها دریافتند؛ ۶۱ درصد تغییرات امتیاز ریسک در افراد با یک دلیل توضیح داده میشود. در حالی که ۳۹ درصد بقیه، دلایل متفاوتی دارند.
مقالۀ مرتبط: چگونه از مشکل درست کردن برای خودمان دست برداریم؟
این مشابه درک ما از هوش است. افرادی که در یک آزمون شناختی برتر باشند، تمایل دارند آن را در تمام کارها حفظ کنند. روانشناسان بعضا از یک فاکتور کلی هوش به نام G حرف میزنند. اگر شما نمره G بالایی داشته باشید، احتمالا در همۀ تستهای شناختی عملکرد خوبی دارید. اما این که چقدر خوب عمل کنید به عوامل دیگری مثل؛ تواناییهای خاص مفید آن تست بستگی دارد.
نتایج فری و همکارانش نشان میدهد؛ امتیاز اولویت ریسک افراد، میتواند به وسیله مولفههای عمومی آنها (که R نامیده میشود) و هفت عنصر خاص مرتبط با انواع مختلف ریسک توضیح داده شود. مولفههای عمومی میتواند به وسیلهی مکانیسمهایی مانند؛ استنباط فرد از ریسک، موقعیت ژنتیکی آنها و سطح درکشان از ریسک، بدست بیاید. عوامل مشترک بدون در نظر گرفتن وضعیت، عمل میکنند.
مولفههای خاص مثل ریسک پذیری تفریحی فرد، میتواند با عواملی مانند تمایل او به تجربیات هیجانی، و یا مشکلات تخریبی مثل رفتارهای بهداشتی خطرناک از جمله مصرف سیگار یا نوشیدنیهای الکلی بیش از حد، توضیح داده شود.
فری میگوید:
وجود مولفههای عمومی، به علاوهی یافتههایی در بازآزمایی شرکتکنندگان بعد شش ماه، امتیاز R آنها را ثابت نشان داد، نشان داد که اولویت ریسک باید یک ویژگی روانشناختی پایدار مانند هوش باشد.
متئو گالیتزی (Metteo Galizzi) از دانشکده اقتصاد لندن:
به نظر میرسد اولویت ریسک، دارای یک هسته و مولفهی پایدار مانند دیگر ویژگیهای شخصیتی است. این طور نیست که کاملا در لحظه به عنوان عملکرد محرک خارجی یا محیطی ایجاد شود.
همۀ اینها به این معنی است که ما میتوانیم بنیادهای بیولوژیکی رفتارهای ریسکی را کشف کنیم و از آن برای کمک به مردم استفاده میکنیم. فری میگوید:
اگر بتوانیم بنیادهای ژنی یا آناتومیکی اعصاب را در سن بلوغ یا بعد از آن شناسایی کنیم، میتوانیم این فرد را از آسیبهای خطرناک و خطرات بالقوه مطلع سازیم.