عفونت کلیه چیست؟
عفونت‌های کلیوی اغلب ناشی از عفونت موجود در مجاری ادراری شما می‌باشد که به یک یا هر دو کلیه گسترش پیدا کرده‌است. عفونت کلیه می‌تواند به‌صورت ناگهانی یا مزمن ظهور پیدا کند. این نوع عفونت اغلب دردناک است و اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند یک عامل تهدید کننده زندگی باشد. اصطلاح پزشکی که برای عفونت کلیه به‌کار می‌رود، پیلونفریت (pyelonephritis) است.
علائم پیلونفریت
علائم عفونت کلیه معمولاً دو روز پس از عفونت ظاهر می‌شود. علائم این بیماری بسته به سن شما ممکن است متفاوت باشد. علائم شایع عبارتند از:
- درد شکم، کمر، کشاله ران یا کناره بدن
- حالت تهوع یا استفراغ
- تکرر ادرار یا احساس دفع ادرار
- سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- وجود چرک یا خون در ادرار
- بدبو یا کدر بودن ادرار
- لرز
- تب
كودكان زير ۲ سال مبتلا به عفونت كليه ممكن است فقط دارای تب بالا باشند. افراد بالای ۶۵ سال نیز ممکن است فقط مشکلاتی مانند سردرگ‌می‌ذهنی و گفتار ناموزون داشته باشند.
اگر عفونت کلیه به موقع درمان نشود، علائم بیماری می‌تواند بدتر شود و منجر به ایجاد سپسیس (sepsis) شود که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. علائم بیماری سپسیس شامل موارد زیر است:
- تب
- لرز
- تنفس و ضربان قلب سریع
- راش
- گیجی
علل عفونت کلیه
شما در هر دو سمت قسمت بالایی شکم خود دو کلیه به‌اندازه یک مشت خود دارید. کلیه‌ها مواد زاید را از خون شما جدا و فیلتر کرده و از طریق ادرار دفع می‌کنند. آن‌ها همچنین آب و الکترولیت‌های موجود در خون شما را تنظیم می‌کنند. عملکرد کلیه برای سلامتی بسیار ضروری است.
بیش تر عفونت‌های کلیوی در اثر باکتری‌ها یا ویروس‌هایی که از مجاری ادراری وارد کلیه‌ها می‌شوند، ایجاد می‌شود. یک علت شایع باکتریایی این عفونت‌ها باکتری اشرشیاکلی (E. coli) است. این باکتری در روده نیز یافت می‌شود و می‌تواند از طریق میزراه وارد مجاری ادراری شود.
میزراه لوله ای است که ادرار را از بدن شما خارج می‌کند. این باکتری‌ها می‌توانند از میزراه به مثانه و کلیه‌ها گسترش و تکثیر یابند.
از دیگر علل عفونت‌های کلیوی که کمتر رخ می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:
- باکتری‌های ناشی از عفونت در جایی دیگر از بدن، مانند مفصل مصنوعی، که از طریق جریان خون شما به کلیه‌ها منتشر می‌شوند.
- جراحی مثانه یا کلیه
- چیزی که مانع جریان ادرار می‌شود، مانند سنگ کلیه یا تومور در مجاری ادراری، بزرگ شدن پروستات در مردان یا وجود اشکال و اختلالات مربوط به شکل مجاری ادراری
عوامل خطر
هر کسی ممکن است به عفونت کلیه مبتلا شود، اما وجود این عوامل می‌تواند این احتمال را بیشتر کنند:
عفونت ادراری (UTI) حدودا یک نفر از هر ۳۰ نفر مبتلا به UTI، منجر به عفونت کلیه می‌شود.
این عفونت در خانم‌ها شایع تر است. زنان از نظر ابتلا به عفونت‌های کلیوی بیشتر از مردان در معرض خطر هستند، زیرا میزراه در زنان از مردان کوتاه تر است. این امر دسترسی باکتری‌ها به مجاری ادراری را آسان تر می‌کند. همچنین، میزراه در زنان به واژن و مقعد نزدیک‌تر است و همین امر سبب می‌شود تا باکتری‌ها راحت تر در مجاری ادراری پخش شوند.
بارداری، مجاری ادراری در دوران بارداری تغییر می‌کند و ممکن است رسیدن باکتری به کلیه‌ها را آسان تر کند.
سیستم ایمنی ضعیف، افراد مبتلا به دیابت، HIV یا ایدز و افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند.
آسیب به نخاع یا آسیب عصبی به مثانه. افرادی که دچار این اختلال می‌باشند ممکن است متوجه علائم UTI که ممکن است منجر به عفونت کلیه شود، نشوند.
اختلال در تخلیه کامل مثانه. به این اختلال احتباس ادرار گفته می‌شود. این بیماری همچنین در افرادی که دارای اسپینا بیفیدا(مهره شکاف دار) یا مولتیپل اسکلروزیس هستند، رخ می‌دهد.
استفاده از سوند برای تخلیه ادرار.
برگشت ادرار. زمانی که ادرار به جای خروج طبیعی یک طرفه، به یک یا هر دو کلیه برگشت می‌کند. به آن ریفلاکس ادراری(vesicoureteral reflux) نیز گفته می‌شود و بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود.
وجود مشکل در شکل دستگاه ادراری.
بررسی مثانه با ابزاری به نام سیستوسکوپ.
پراکندگی وقوع پیلونفریت
آمار کمی‌در مورد شیوع عفونت کلیه وجود دارد. یک مطالعه در سال ۲۰۰۷ نشان داد که در زنان، ۱۲-۱۳ مورد سرپایی و ۳-۴ مورد بستری در هر ۱۰،۰۰۰ زن وجود داشته است. این تعداد در مردان با ۲-۳ مورد سرپایی و ۱-۲ مورد بستری در هر ۱۰،۰۰۰ مورد بود. بیشترین شیوع در بین زنان جوان و در مرحله بعد نوزادان و سالمندان مشاهده شده‌است.
به پزشک مراجعه کنید
اگر ادرار خونین دارید یا به گمان می‌کنید که به عفونت کلیه مبتلا هستید، به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین اگر UTI دارید و علائم شما با درمان در حال بهبود نیست، باید به پزشک خود مراجعه کنید.
تشخیص عفونت کلیوی
پزشک در مورد تاریخچه و علائم پزشکی از شما سؤال خواهد کرد. آن‌ها همچنین در مورد احتمال داشتن هرکدام از فاکتور خطرها سؤال می‌کنند و معاینه جس‌می‌نیز انجام می‌دهند.
برخی از آزمایشاتی که پزشک ممکن است دستور بدهد، شامل موارد زیر است:
- معاینه رکتوم(انتهای روده بزرگ) برای مردان. ممکن است این کار برای بررسی بزرگ شدن پروستات و انسداد گردن مثانه انجام شود.
- آزمایش ادرار. نمونه ادرار در زیر میکروسکوپ از لحاظ وجود باکتری‌ها و همچنین گلبول‌های سفید خون، که بدن شما برای مقابله با عفونت تولید می‌کند، بررسی می‌شود.
- کشت ادرار. برای تعیین نوع باکتری‌های خاصی که باعث عفونت شده، یک نمونه ادرار در آزمایشگاه کشت داده می‌شود.
- آزمایش سی تی اسکن(CT-Scan) ، ام آر آی(MRI) یا تست سونوگرافی. این تست‌ها تصاویری از کلیه‌های را به پزشک ارائه می‌دهند.
درمان عفونت کلیه
درمان شما به میزان و شدت عفونت کلیه بستگی دارد.
اگر عفونت خفیف باشد، آنتی بیوتیک خوراکی اولین خط درمان است. پزشک شما قرص‌های آنتی بیوتیک را برای مصرف در خانه تجویز می‌کند. هنگا‌می‌که نتایج آزمایشات ادرار به چیزی خاص تر برای عفونت باکتریایی شما می‌رسد نوع آنتی بیوتیک ممکن است تغییر کند.
معمولاً باید برای دو یا چند هفته به مصرف آنتی بیوتیک ادامه دهید. پزشک ممکن است بعد از دوره درمان، کشت ادرار را برای اطمینان از، پاکسازی کامل عفونت، دستور بدهد. در صورت لزوم، ممکن است نیاز باشد تا یک دوره دیگر آنتی بیوتیک مصرف شود.
برای عفونت‌های جدی تر، پزشک ممکن است شما را در بیمارستان بستری کند تا آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی و مایعات داخل وریدی دریافت کنید.
در برخی موارد ممکن است عمل جراحی برای اصلاح انسداد یا اختلال در شکل مجاری ادراری لازم باشد. این عمل به جلوگیری از بروز عفونت‌های کلیوی جدید کمک می‌کند.
بهبود عفونت کلیه
شما باید طی چند روز بعد از مصرف آنتی بیوتیک احساس بهتری داشته باشید. حتما تمام دوره آنتی بیوتیکی را که پزشک تجویز کرده است را، به پایان برسانید تا عفونت شما برنگردد. دوره مصرف معمول آنتی بیوتیک‌ها، معمولا دو هفته است.
وجود سابقه UTI ممکن است شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های کلیوی در آینده قرار دهد.
برای رفع مشکلات و درد ناشی از عفونت:
از یک پد گرمکن (یا کیسه آب گرم) روی معده یا پشت خود برای کاهش درد کمک بگیرید.
داروهای کاهنده دردبدون نسخه(OTC) مانند استامینوفن (تایلنول) مصرف کنید. اگر داروهای OTC به بهبود علائم شما كمك نكند، پزشك ممكن است داروهای ضد درد دیگری را تجویز كند.
روزی ۶-۸ لیوان آب هشت اونسی بنوشید. این به بیرون راندن باکتری‌های دستگاه ادراری از طریق ادرار کمک می‌کند. قهوه و الکل نیز می‌تواند است ادرار را افزایش دهند.
عوارض پیلونفریت
اگر عفونت شما درمان نشود یا به صورت کامل درمان نشود، عوارض جدی وجود دارد، شامل:
ممکن است به طور دائ‌می‌به کلیه‌های شما آسیب برساند و منجر به بیماری مزمن کلیه یا به ندرت نارسایی کلیوی شود.
باکتری‌های موجود در کلیه‌های شما می‌توانند به جریان خون را یابند و باعث ایجاد بیماری سپسیس شود.
ممکن است دچار زخم کلیوی یا فشار خون بالا شوید، اما این مسئله بسیار نادر است.
اگر باردار هستید و مبتلا به عفونت کلیه هستید، خطر وزن کم کودک شما به هنگام تولد، افزایش می‌دهد.
چشم‌انداز
اگر در سلامتی کامل به‌سر می‌برید، نباید از بعد از بهبود عفونت، عوارضی را مشاهده کنید. مهم است که در بدو بروز علائم به پزشک مراجعه کنید تا درمان سریعاً شروع شود. مراجعه زودهنگام می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عوارض کمک کند.
