مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین یا SSRIها با آن که متداول‌ترین گروه از داروهای ضدافسردگی به حساب می‌آیند، ولی تأثیر قابل توجهی بر روی یک‌سوم از بیماران مبتلا به افسردگی ندارند.
مطالعۀ جدیدی که در همین باره انجام شده است، دلیلی برای عدم اثربخشی SSRIها بر روی دسته‌ای از بیماران مبتلا به اختلال افسردگی، مطرح ساخته است: سلول‌های عصبی بافت مغز در بعضی از این بیماران هنگامی که در معرض داروهای خانوادۀ SSRI قرار می‌گیرند، دچار بیش‌فعالی می‌شوند.
دست‌یابی به علت اولیۀ ناکارآمد بودن داروهای ضدافسردگی قدم بزرگی در درک مقاومت بیماران به این داروها بوده و به ما کمک می‌کند تا بتوانیم این داروها را به گونه‌ای تغییر دهیم که بیماران بیش‌تری از آثار درمانی آن بهره‌مند گردند.
افسردگی در حدود ۳۰۰ میلیون نفر را در سراسر دنیا گرفتار ساخته است. سالانه ۶ درصد از جمعیت ایالات متحده حداقل یک مورد حملۀ اختلال افسردگی اساسی را از سر می‌گذراند. اختلال افسردگی اساسی (major depressive disorder) با عدم تعادل در عملکرد طبیعی سروتونین ارتباط دارد؛ ولی علت اصلی بروز آن هنوز مشخص نشده است.
مقاله مرتبط: آیا من افسرده هستم: اختلال افسردگی اساسی چیست؟
زمانی که سلول‌های عصبی با استفاده از سروتونین به یک‌دیگر پیام می‌فرستند، این ماده در قالب یک انتقال‌دهندۀ عصبی از سلول پیشین آزاد شده و به گیرنده‌های موجود بر غشای سلول پسین اتصال پیدا می‌کند. سروتونین پس از تغییر دادن گیرندۀ خود بر روی این سلول – که سلول پس‌سیناپسی نام دارد –به کمک گیرندۀ ویژه‌ای به داخل سلول ترشح‌کنندۀ خود – سلول پیش‌سیناپسی – بازجذب می‌شود. داروهای خانوادۀ SSRI با مهارسازی گیرندۀ مسئول بازجذب سروتونین، باعث تداوم حضور این ماده در فضای سیناپسی می‌گردند.
مقاله مرتبط: سروتونین چیست و چه کاری انجام می دهد؟
پژوهشگران انستیتوی مطالعات زیستی سالک (Salk Institute) با همکاری کلینیک مایو به بررسی طیفی از پاسخ‌ها به دریافت داروهای ضدافسردگی از نوع SSRI در ۸۰۳ بیمار مبتلا به اختلال افسردگی اساسی پرداختند. آن‌ها از این گروه بزرگ، ۳ بیمار انتخاب کردند که پاسخ بسیار خوبی به درمان داده بودند، و در مقابل، ۳ بیمار دیگر هم انتخاب کردند که هیچ پاسخی به درمان نداده بودند و علائم بیماری‌شان تغییری نکرده بود. تمام بیماران به مدت ۸ هفته با داروهای گروه SSRI تحت درمان قرار گرفته بودند.
محققان در ادامه از ۶ بیمار انتخاب شده و ۳ شاهد سالم، نمونه‌های بافت پوستی استخراج کردند. آن‌ها به کمک تکنیک‌های دست‌ورزی سلول بنیادی، سلول‌های پوستی استخراج شده را به سلول‌های بنیادی چندتوان القایی (iPSC) مبدل ساختند. این iPSCها در ادامۀ مطالعه به سلول‌های عصبی تمایز داده شدند.
محققان سپس پاسخ این سلول‌های عصبی را نسبت به سطوح افزایش یافتۀ سروتونین ارزیابی نمودند. افزایش دستی سطح سروتونین در محیط خارج سلولی نورون‌ها اثر SSRI را تقلید می‌کند. مشاهده شد که نورون‌های تمایز پیدا کرده از سلول‌هایی که از بیماران مقاوم به SSRI استخراج شده بود، سطح فعالیت بسیار بیش‌تری نسبت به سلول‌های شاهد در حضور سروتونین داشتند.
انجام آزمایش‌های بیشتر، گروه تحقیقاتی را به سوی دو نوع ویژه از گیرنده‌های سروتونین هدایت کرد که جزو یک خانوادۀ ۷ عضوی از گیرنده‌های سروتونین در مغز انسان به شمار می‌روند: ۵-HT2A و ۵-HT7. هنگامی که این گیرنده‌ها به واسطۀ یک ترکیب شیمیایی مهار می‌شدند، نورون‌های بیماران مقاوم به SSRI در حضور سروتونین دیگر آن بیش‌فعالی سابق را بروز نمی‌دادند. یافته‌ها حاکی از آن است که داروهای مهارکنندۀ این دو گیرندۀ ویژه، ممکن است اثربخشی بهتری روی بیماران مقاوم به SSRIهای معمول داشته باشد.
نتایج این مطالعه در ژورنال Molecular Psychiatry منتشر شده است.
