آیا خوش‌بینی در انسان ذاتی است؟

برای مدت ها تصور غالب در میان روانشناسان این بود که انسان ها احتمال وقوع اتفاقی بد را کمتر از حد واقعی و احتمال اتفاقات مثبت را بیش تر در نظر می‌گیرند. در حال حاضر مطالعات جدید نشان می‌دهد که این دیدگاه چندان دقیق نیست.

بر اساس مطالعات پیشین محققان ادعا می‌کردند، افرادی که ذاتا تمایل به خوش‌بینی دارند دارای نقصی در روش‌های شناختی خود هستند که «خطای خوش‌بینی» نامیده می شود.

برای  مثال خطای خوش‌بینی در افرادی دیده می‌شود  که از وقوع تجربه ای ناخوشایند در زندگی مانند ابتلا به سرطان مطلع شده بودند این افراد به علت خوش‌بینی بیش از حد، ابدا خود را مستعد ابتلا به سرطان نمی‌دانستند.

اما تحقیقات جدید نتایج قبلی را زیر سوال برده اند. مطالعات پیشین که از متد هایی ناقص استفاده می‌کردند و به این ادعا منتج شده بودند که انسان‌ها در تمام شرایط خوش‌بین هستند و این خطای شناختی کاملا طبیعی است؛ اکنون در تردیدی جدی قرار گرفته‌اند.

آدام هریس، روانشناس در دانشگاه کالج لندن، ادام هریس عقیده دارد که ما به روش‌های جدیدی نیاز داریم تا بتوانیم خطای خوش‌بینی را مطالعه کنیم و دریابیم که آیا این موضوع یک ویژگی جهانی و خطایی در قوه‌ی شناخت انسان است یا خیر.
نتایج جدید حاکی از آن است که مطالعات گذشته تنها سبب ایجاد الگو‌هایی نادرست در زمنیه خوش‌بینی ذاتی انسان شده است.

در این مرحله مدرک قابل استنادی وجود ندارد که خطای خوش‌بینی را در انسان ثابت کند؛ و نیز نیز هیچ مدرک محکمی دال بر این که انسان‌ها تمایل دارند که از اطلاعات مطلوب خودشان استفاده کنند و به اطلاعات نا‌مطلوب بی‌اعتنایی کنند، وجود ندارد.

با این حال برخی از کارشناسان که در این بررسی شرکت نداشتند ادعا کردند که این یافته‌ها نمی‌توانند، خطای خوش‌بینی را در میان روانشناسان کاملا بی اعتبار کند.

تالی شاروت، عصب شناس در دانشگاه کالج لندن، که روی خطای خوش‌بینی مطالعه می کرد اظهار کرد که کاملا با این نظر که هیچ مدرکی دال بر خطای خوش‌بینی وجود ندارد مخالف است. و اضافه کرد که این نتیجه‌گیری کاملا اشتباه است و تعدادی از تحقیقات پیشین که این خطا را تایید می‌کردند در تصدیق گفته‌ی خود نام برد.

جان پتروکلی، روانشناس در دانشگاه ویک فارست وینستون کارولینای شمالی، که در این تحقیق شرکت نداشت، اعلام کرد که او نیز در مورد نتایج تحقیقات جدید تردید دارد؛ و با این نظر که خطای خوش‌بینی وجود ندارد مخالف است. او اضافه کرد؛ روانشناسی اجتماعی مملو از انسان‌هایی است که بیش هر حد خوش‌بین هستند. او در تایید حرف خود قماربازانی را مثال زد که علی‌رغم باخت های پیاپی به امید برد در دور بعدی باز هم، بازی می‌کنند.

در آزمایش جدیدی که روی ۱۳ داوطلب انجام شد از آن ها خواستند برای ۸۰ واقعه که در زندگی روزمره وقوع آن ها امکان‌پذیر است، مانند داشتن فرزند سالم یا پیدا کردن پول در خیابان، احتمالی تعیین کنند. همچنین محققان شبیه سازهای کامپیوتری ایجاد کردند که طراحی شده بودند، تا به اطلاعات مثبت و منفی که به آن ها داده می‌شد کاملا بی‌طرفانه پاسخ دهند. از آنجایی که این شبیه ساز‌ها مصنوعی و ساخته‌ی دست بشر بودند بنابراین خوش‌بینی در آن ها بی‌معنی بوده و خطای خوش‌بینی در آن‌ها اتفاق نمی‌افتاد. با این حال محققان دریافتند شبیه ساز‌های کامپیوتری الگو‌هایی را از داده‌ها ایجاد کردند که در واقع نشان‌دهنده‌ی خطای خوش‌بینی بود. این یافته نشان می‌دهد تصور دانشمندان از این خطا، صرفا از فرایند‌های آماری که بر واکنش‌های واقعی انسان مبتنی نیست به وجود می‌آیند.

دست‌اندر‌کاران این مطالعه‌ی جدید ادعا کردند برخی افراد ممکن است در شرایط خاص خوش‌بین باشند؛ برای مثال طرفداران فوتبال ممکن است، در مورد برد تیم محبوب خود خوش‌بین باشند. با این وجود نتایج ثابت نمی‌کند که گونه‌ی انسان ذاتا خوش‌بین است، یا خوش‌بینی یکی از ویژگی‌های شناختی انسان است.

منبع: LiveScience