آیا روزه گرفتن می تواند توانایی مغز شما را زیادتر کند؟ به نظر می رسد یکی از هورمون های معده که اشتها را تحریک می کند می تواند رشد سلول های جدید مغزی را بهبود بخشیده و از اثرگذاری افزایش سن بر آنها جلوگیری کند؛ این، شاید بتواند توضیح دهد که چرا برخی افراد حس می کنند هنگام روزه گرفتن مغزشان بهتر و سریعتر کار می کند!
زمانی که گرلین(ghrelin) برای اولین بار کشف شد، از آن به عنوان هورمون گرسنگی یاد می شد. این هورمون، زمان خالی بودن معده از آن ترشح می شود و هروقت که فرد به مدت چند ساعت غذا نخورد میزان این هورمون در خون وی بالاتر خواهد رفت.
شواهدی نیز وجود دارند که نشان می دهند گرلین می تواند قدرت شناخت (cognition) را هم بهتر کند. حیواناتی که از رژیم غذایی کم کالری تری استفاده می کردند، توانایی مغزی بهتری داشتند که گرلین می تواند بخشی از دلیل این موضوع باشد. تزریق هورمون به موش ها باعث عملکرد بهتر آنها در یادگیری و تست های حافظه می شود و به نظر می رسد تعداد ارتباطات نورونی در مغز آنها افزایش می یابد.
در حال حاضر جِفری دِیویس( Jeffrey Davies ) از دانشگاه سوآنسِی( Swansea University ) و گروهش شواهدی بیشتری پیدا کرده اند که گرلین می تواند سلولهای مغزی را تحریک کند تا تقسیم شده و چند برابر شوند، پروسه ای که نوروژنز( Neurogenesis ) نامیده می شود. آنها این هورمون را به سلول های مغزی موش که در ظرف آزمایش کشت یافته بودند اضافه کردند، که در نتیجه ی آن ژن شناخته شده به عنوان شروع کننده نوروژنز یا فاکتور رشد فیبروبلاستی( Fibroblast growth factor ) فعال شد.
خاطرات جدید
دِیویس می گوید:
“تاثیر مشابه گرلین روی حیوانات، می تواند پاسخ به این سوال باشد که گرلین چگونه تاثیرش را روی حافظه اعمال می کند.”
نتایج کارهای دیویس در کنفرانس اتحادیه علوم عصبی بریتانیا ( British neuroscience association conference ) در این ماه منتشر شده است.
سلول های مغزی جوان یاد می گیرند تا توانایی تشکیل خاطرات جدید را بهبود بخشند؛ به این دلیل که تحریک پذیر ترند و احتمال اینکه محیط جدید فعالشان کند بیشتر می شود.
دیویس می گوید:
“این نورون های جدید راحت تر از نورون های قدیمی تحریک شده و خاطرات جدیدی را ایجاد می کنند.”
این فعالیت ها ممکن است برای درمان بیماری های تخریب اعصاب (neurodegenerative) نظیر پارکینسون – که به علت فقدان نوع خاصی از سلول های مغزی ایجاد می شود – هم، راه حل هایی ارائه دهند. تحقیقات قبلی(شامل بخشی از کارهای دیویس و همکارانش) کشف کرده اند که گرلین می تواند از حیوانات در برابر نوعی از بیماری پارکینسون محافظت کند.
در آزمایشات بیشتر، دیویس و همکارانش کشف کردند که گرلین می تواند از سلول های مغزی کشت یافته، که در معرض ابتلا به بیماری پارکینسون هستند، در برابر مرگ حفاظت کند.
همکار آقای دیویس به نام آماندا هورنسبای(Amanda Hornsby ) با آزمایش روی ۲۸ داوطلب مبتلا به زوال عقل (ناتوانی تشخیص ایجاد شده توسط پارکینسون) کشف کرد که این افراد نسبت به افراد سالم غلظت گرلین پایین تری در خونشان داشتند.
به گفته هورنسبای، بر اساس این نتایج، گرلین یا هر ماده ی دیگر با اثری مشابه می تواند برای درمان زوال عقل مربوط به پارکینسون به کار رود.
روزه گرفتن متناوب
افرادی که به طور پایدار از رژیم غذایی روزانه با ۲۵% کالری کمتر از میزان پیشنهادی استفاده می کنند در چند مورد وضعیت سلامتی بهتری دارند، مثل کنترل بهتر قند خون. با وجود اینکه بیان این مسأله كمي بحث برانگیز است اما افرادی که از این رژیم کم کالری تر استفاده می کنند بیان کرده اند که حتی توانایی تشخیصشان هم بهتر می شود( در برخی مطالعات بیان شده است که روزه گرفتن سبب تحلیل توانایی های مغزی می شود).
در مطالعه ای که با هدف مشخص کردن سودمندی های یک رژیم غذایی با کالری محدود شده انجام گرفت، افراد به طور متناوب شروع به روزه گرفتن کردند. به این شکل که مثلا از متد ۲ به ۵ استفاده می کردند، یعنی در طول هفته ۵ روز را به صورت معمولی تغذیه می کردند، در حالی که طی ۲ روز باقیمانده از حدود ۵۰۰ کالری استفاده می کردند تا سطح گرلین خونشان بالا برود.
اما نیکولاس کونات( Nicholas Kunath ) از دانشگاه تکنیکال مونیخ در آلمان، بیان می کند که سلول های مغزی جدید، به چند روز تا چند هفته زمان برای آغاز فعالیت نیاز دارند، بنابراین افراد نمی توانند انتظار داشته باشند که روزه گرفتن بلافاصله توانایی مغزشان را بهتر کند!
