تکنولوژی ویرایش ژن به طور موفقیتآمیز مرکز فرماندهی سرطان را مورد هدف قرار داده است.
تکنولوژی ویرایش ژن CRISPR تاکنون توانسته تواناییهای زیادی را برای درمان بیماریهای صعبالعلاج از خود نشان دهد و دانشمندان اکنون از این فناوری برای هدف قرار دادن مرکز فرماندهی تومورهای سرطانی استفاده کردهاند و موجب توقف رشد آنها و افزایش تعداد افراد زندهمانده در بین موشها شدهاند.
در این بررسی جدید، CRISPR مستقیماً بر روی ژنهای پیوندی اعمال شد که این ژنها هنگامی که دو ژن برای ایجاد یک موجود دورگه ترکیب میشوند، شکل میگیرند که این اتفاق به تولید پروتئینهای غیرعادی که گاهی باعث ایجاد سرطان میشوند، منجر میشود.
این ژنهای پیوندی دارای نوعی انگشت نگاری خاص DNA هستند که محققانی از دانشگاه پیتسبورگ(Pittsburgh) توانسته بودند که این ژنها را ردیابی کنند و سپس آنها را تغییر دهند. ویروسهای خاصی برای جایگزینی ژنهای پیوندی با ژنهای ضدسرطان طراحی و بر روی سلولهای سرطانزا استفاده شدند.
پژوهشگر ارشد این تحقیق جیان هووا لو(Jian-Hua Luo) می گوید:
این نخستین باری است که ویرایش ژنی برای به طور ویژه برای هدف قرار دادن ژنهای پیوندی دخیل در سرطان اسنفاده شده است. بسیار هیجانانگیز است چون میتواند بهعنوان پایهای برای روش جدید درمان سرطان باشد.
فناوری CRISPR به دانشمندان این اجازه را میدهد که DNA را به سلول منتقل کنند تا بتوانند مشکلاتی که در اثر ناهنجاریهای ژنی ایجاد میشوند، حل کنند و از این تکنیک برای تقویت سلولهای ایمنی در مبارزه با انواع خاصی از سرطانها استفاده شده است.
در این مورد محققان به سراغ یکی از عوامل رشد سلولهای سرطانی رفتهاند و راه جدیدی را برای مبارزه با این بیماری یافتهاند.
نوعی از ژنهای پیوندی که MAN2A1-FER نام دارد، مورد هدف قرار گرفت؛ این ژن قبلاً توسط همین تیم تحقیقاتی یافت شده بود و در انواع کشندهی سرطانهای پروستات، کبد، ریه و تخمدان نقش دارد.
لو شرح میدهد:
استفاده از تکنیکهای دیگر درمان سرطان مثل این است که بخواهیم سربازان پیادهی یک ارتش را هدف قرار دهیم؛ ما قصدمان این است که مرکز فرماندهی را نشانه بگیریم در نتیجه برای سربازان دشمن هیچ شانسی جهت عقبنشینی نخواهد بود.
در این بررسی یک بار ژنهای ضدسرطان که با CRISPR دستکاری شده بودند، به موشهایی که دارای سلولهای سرطانی پروستات و کبد انسانی بودند، تزریق شد. اندازهی تومورها تا ۳۰ درصد کاهش یافت و هیچ رشد ثانویهای گزارش نشد و همهی موشها تا آخر آزمایش هشت هفتهای زنده ماندند.
در مقابل، یک گروه شاهد از موشها که مورد معالجه قرار نگرفته بودند، تومورها از لحاظ اندازه ۴۰ درصد رشد داشتهاند و متاستاز(پخش شدن و گسترش) سلولهای سرطانی عموماً رخ داده بود و همهی موشها پیش از آن که مطالعه به پایان برسد مرده بودند.
قسمت خوب قضیه اینجاست که چون پدیدهی ژنهای پیوندی فقط در سلولهای سرطانی رخ میدهد، بنابراین درمان با این روش بر روی سلولهای سالم تأثیری ندارد؛ این موضوع میتواند به این شیوهی درمان برتری مهمی نسبت به شیمیدرمانی بدهد چرا که شیمیدرمانی عوارض ناخواستهی زیادی روی قسمتهای سالم بدن دارد.
کنترل ژنهای پیوندی موجب مرگ همهی سلولهای سرطانی نشد، اما این امیدواری هست که در آینده یک فرایند دقیق و عملی بتواند این امر را ممکن سازد.
تحقیقات بیشتری نیاز است که نشان دهد که آیا این روش در انسانها نیز مانند موشها ثمربخش است یا نه، ولی چون سرطانهای انسان قابل پیوند به موش یا زنوگرافت (Xenograft) هستند، امید زیادی است که این امر صورت پذیرد.
به گفتهی محققان:
درمان ژنی مزبور باید اصولاً بر روی اکثر سرطانهای انسانی که حاوی ژنهای پیوندی هستند، قابل اجرا باشد.