ناباروری یک فرآیند ایجاد شده توسط دستگاه تولیدمثل است که فرد قادر به انجام آن نیست.درواقع شرایطی به وجود می‌آید که مانع از انجام لقاح شده یا خانوم باردار نميتواند مدت زمان بارداری را با موفقیت به پایان برساند. فرآیند لقاح در اثر آمیزش تخمک جنس مؤنث با اسپرم جنس مذکر به وجود می‌آید.اگر تخمک و اسپرم از نظر سلامتی یا تعداد و شرایط دیگر مساعد نباشند، لقاح صورت نخواهدگرفت.
علل ناباروري در زنان:
- آزاد نشدن تخمک از تخمدان و درنتیجه در دسترس نبودن آن
- وجود آسیب یا مشکل در لوله‌ی فالوپ(لوله‌ای که تخمک را از تخمدان به سمت رحم حمل میکند)
- وجود مشکل در گردن رحم
- وجود پولیپ‌ها در رحم
علل ناباروری در مردان:
- اختلال در انتقال اسپرم
- مقدار کم اسپرم
- وجود ورم در وریدهای اسکروتومی
- اختلال در نعوظ
- انزال زودرس
غذاهایی که به باروری کمک میکنند:
طبیعت برای انواع بیماری‌ها، دارویی دارد همچنین برای ناباروری غذاهایی مانند:ماهی، مغزها(گردو، بادام،…)، دانه‌های حاوی زینک، آنتی‌اکسیدان‌ها(در میوه‌ها و سبزیجات بسیارند.) و آهن موجود هستند.
۱.مصرف غذاهای حاوی آهن:
تحقیقات نشان داده است که زنانی که غذاهای حاوی آهن را زیاد مصرف میکنند، کمتر درمعرض ابتلا به ناباروری هستند.آهن سلامت تخمک تشکیل‌دهنده‌ی بچه را افزایش میدهد و قدرت باروری را بهبود می‌بخشد.آهن برای ساخت هورمون‌های جنسی از جمله استروژن و پروژسترون لازم است. تابه‌کنون مصرف آهن برای زنان دارای آهن کافی اثبات نشده‌است.بهتر است غذاهای حاوی آهن را با غذاهای حاوی ویتامین C باهم مصرف کنید تا جذب آهن افزایش یابد.آهن در غذاهایی مانند گوشت، غذاهای دریایی، اسفناج، دانه‌ی کنجد، دانه‌ی کدو، لوبیا یافت می‌شود که بهتر است برای کاهش ریسک ابتلا به ناباروری مصرف شود.
۲.مصرف غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان:
غذاهای حاوی ماده ى اکسیداتیو سلامتی اسپرم و تخمک را تحت تاثیر قرار میدهد و همچنین می‌تواند منجربه ناباروری شود بنابراین بهتر است از غذاهای حاوی ماده ى آنتی‌اکسیدان استفاده شود تا جلوی عوارض مواد اکسیداتیو را بگیرد.تحقیقات نشان داده است که کمبود آنتی‌اکسیدان و ویتامین E در رشد جنین مشکل ایجاد میکند که ممکن است منجر به سقط جنین شود در حالی که مصرف آنتی‌اکسیدان برای سلامتی اسپرم مفید است.غذاهایی که حاوی آنتی‌اکسیدان هستند شامل چای‌سبز، شکلات تلخ، توت،مغزها هستند.
۳.مصرف امگا۳:
امگا۳ علاوه بر اینکه برای سلامتی قلب مفید است در باروری نیز نقش قابل توجهی دارد.امگا۳ در غذاهایی مانند انواع ماهی‌ها، بذر کتان و بذر چیا، گردو و سویا وجود دارد.امگا۳ از طریق روش‌های زیر نقش مهمی در سلامت دستگاه تولید مثلی ایفا میکند:
- وجود DHA در امگا۳ که برای حرکت اسپرم و موفقیت آمیز بودن لقاح ضروری است.
- امگا۳ تعداد تولیدی اسپرم را افزایش میدهد.
- امگا۳ باعث بهبود کیفیت اسپرم می‌شود.
- امگا۳ موجود در ماهی یا روغن ماهی تاثیر مثبتی بر ترشح هورمون تستوسترون دارد.
۴.افزایش مصرف پروتئین:
جایگزین کردن مصرف پروتئین به جای کربوهیدرات‌ها نقش بسیار مؤثری در باروری دارد.مصرف زیاد پروتئین سویا باعث بهبود کیفیت تخمک می‌شود. هرچه مصرف پروتئین افزایش یابد میزان مصرف کربوهیدرات به همان میزان کاهش می‌یابد که این فرآیند منجربه کاهش وزن در زنان چاق و درنتیجه به وجود آمدن دستگاه تولید مثلي سالم تر و باروری مطمئن تر را در پی خواهد داشت.غذاهای حاوی پروتئین شامل:لوبیا، شیر، پنیر، مغزها، گوشت، سویا، غذاهای دریایی و تخم مرغ هستند.
۵.مصرف ویتامین D:
کاهش میزان ویتامین D موجب کاهش احتمال بارداری خواهد شد. تحقیقات نشان داده است که کاهش ویتامین D با فیبروئیدهای موجود در رحم ارتباط دارد که عامل مهمی در بارداری است.
اثرات کاهش ویتامین D در مردان:
- کاهش تعداد اسپرم‌ها
- کاهش سرعت حرکت اسپرم‌ها
- کاهش میزان کیفیت اسپرم‌ها
در زنان دارای PCOS، ویتامین D منجربه کاهش پایداری انسولین و ترشح هورمون‌های مردانه شده بنابراین سلامت تخمدان و درنهایت موفقیت آمیز بودن باروری را افزایش میدهد.علاوه بر نور خورشید که ویتامین D را تامین میکند،مواد غذایی مانندگوشت، زرده‌ی تخم‌مرغ، ماهی‌هایی مثل سالمون نیز حاوی ویتامین D هستند.
۶.مصرف موادغذایی حاوی زینک:
برای کارکرد طبیعی دستگاه تولیدمثلی مردانه و افزایش قدرت حرکت اسپرم، وجود زینک مهم است.اگر زینک به میزان کافی مصرف نشود کیفیت اسپرم‌های تولیدی کاهش خواهد یافت و درنتیجه در قدرت باروری مرد تاثیر خواهد گذاشت.زمانی که میزان زینک کم است، رادیکال‌های آزاد به اسپرم‌ها حمله کرده و به آن‌ها آسیب وارد میکنند اما اگر زینک در محیط وجود داشته باشد از این اتفاق جلوگیری میکند.غذاهای حاوی زینک شامل موادغذایی دریایی، مغزها، اسفناج، قارچ و مرغ است.
۷.مصرف كربوهيدرات‌های سالم:
کیفیت و کمیت کربوهیدرات‌ها بر سلامت دستگاه تولیدمثلی اثر می‌گذارد.میزان انسولین زیاد باعث افزایش تولید هورمون جنسی مردانه در زنان می‌شود بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات زیاد ،مضر است چراکه باعث افزایش قند و درنتیجه آسیب به باروری می‌شود.مصرف فیبرهای دارای کربوهیدرات باعث ایجاد تعادل بین هورمون‌های انسولین و گلوکاگون شده و میزان قند خون در حد نرمال باقی می‌ماند.منابع دارای کربوهیدرات سالم شامل گندم، برنج قرمز یا قهوه‌ای، لوبیا، تمام میوه‌ها و سبزیجات است.
مقاله‌ی مرتبط: تغذیه‌ی مناسب در هنگام بارداری
مواد غذایی مصرف شده بر باروری تاثیر دارند. ممکن است منجر به بهبودی کیفیت تخمک و اسپرم شوند یا باعث بهبود عملکرد تخمدان‌ها شوند بنابراین رژیم غذایی درست بسیار مهم است.در ادامه به چند مورد اشاره می‌شود:
۱.ممانعت از مصرف چربی ترانس:
این گروه از چربی ها برای بدن مضر بوده و منجر به ترشح انسولین و التهاب می‌شوند که این موارد خود جزو ریسک فاکتورهای ناباروری هستند. خانوم‌‌های باردار بهتر است به جای مصرف این گروه از چربی‌ها از چربی‌های سالم‌تر استفاده کنند. موادغذایی حاوی چربی ترانس شامل کیک، بیسکوییت و شیرنیجات، روغن مارگارین و دونات است.
۲. کسب وزن ایده‌آل:
تحقیقات نشان داده است که زنانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند کمتر از زنان سالم دچار بارداری می‌شوند.محققان می‌گویند کاهش ۵% وزن به صورت تدریجی برای سلامت دستگاه تولیدمثلی مهم است.کاهش وزن اثرات زیر را به دنبال دارد:
- کاهش تولید هورمون جنسی مردانه در زنان
- کاهش ترشح انسولین
- افزایش تعداد دفعات تخمك گذاری
رعایت رژیم توصیه شده و ورزش مداوم باعث افزایش احتمال بارداری خواهد شد.
۳.کاهش مصرف کافئین:
تحقیقات نشان داده است که مصرف بیش از حد کافئین منجربه ایجاد تاخیر در بارداری می‌شود. زنانی که قصد باردار شدن را دارند بهتر است میزان کافئین مصرفی خود را کنترل کنند. مواد دارای کافئین شامل قهوه، چای، کولا و نوشابه‌های انرژی‌زا هستند.
۴.ممانعت از کشیدن سیگار:
مطالعات بسیاری اثر مخرب سیگار را برروی مردان تایید کرده‌اند. سیگار میزان مواد اکسیداتیو را افزایش داده و بنابراین برای سلامتی اسپرم‌ها و عملکرد آن‌ها خطرناک است.اثرات مخرب سیگار در زنان نیز مشاهده شده است. زنانی که بسیار سیگار می‌کشند شانس کمتری نسبت به زنان دیگر در باردار شدن دارند.
باردار نشدن زنان و نداشتن بچه به یکی از مهم‌ترین مشکلات جهان تبدیل شده‌است که می‌تواند بر روی رابطه‌ی میان زوجین تاثیر بگذارد و درنهایت منجر به افسردگی طرفین شود اما خبر خوب این است که می‌توان با مصرف مواد غذایی درست شانس باروری را افزایش داد و به اين مشكل خاتمه داد.
