سلول‌های خاصی در روده، اثرات کلم و استرس بر روده را القا می‌کنند.
آیا شما تاکنون هنگام داشتن استرس و یا بعد از مصرف یک وعده‌ی غذایی تند و پر‌ادویه، احساس کرده‌اید که حتما باید به دستشویی بروید؟ این اتفاق احتمالا به این خاطر است که جوانه‌های چشایی روده‌تان می‌توانند مواد شیمیایی التهاب‌زا را حس کرده و به مغزتان هشدار دهند تا اتفاقات را به عقب بازگرداند.
ما درباره‌ی این جوانه‌های چشایی، که با نام سلول‌های انتروکرومافین شناخته می‌شوند، اطلاعات کمی داریم. اولین باری که این سلول‌ها کنجکاوی ما را برانگیختند زمانی بود که معلوم شد این سلول‌ها ۹۰ درصد سروتونین بدن را تولید می‌کنند؛ سروتونین یک ماده ی شیمیایی است که بیشتر به خاطر تنظیم احساسات، اشتها و خواب در مغز شناخته می‌شود.
برای فهمیدن اینکه چرا سلول‌های روده این حجم زیاد از یک ماده ی شیمیایی مغزی را آزاد می‌کنند، دیوید جولیوس (David Julius) از دانشگاه کالیفرنیای سانفرانسیسکو و همکارانش، مدتی است این سلول‌های روده‌ی کوچک را که از کشت سلول‌های موش در آزمایشگاه به دست آمده‌اند مطالعه می‌کنند.
آن‌ها کشف کرده‌اند که سلول‌های انتروکرومافینی برای تشخیص محرک‌های غذایی، هورمون‌های استرس و فرآورده‌های جنبی باکتری‌ها دارای گیرنده هستند. زمانی‌که سلول‌ها در معرض این مواد قرار می‌گیرند، در پاسخ، مولکول‌های سروتونین ترشح می‌کنند، این مولکول‌ها نیز پایانه‌های عصبی روده را که به مغز برمی‌گردند فعال می‌نمایند. مغز نیز در پاسخ به این پیام‌ها، فعالیت روده را افزایش می‌دهد؛ و یا اگر وضعیت خیلی وخیم باشد، اسهال یا استفراغ را القا می‌کند. جولیوس می‌گوید:
پاسخ مغز حتی ممکن است به یک احساس ناراحتی و بدحالی بیانجامد که به شما این امکان را می‌دهد که بفهمید در داخل بدنتان التهابی در حال رخ دادن است.
واسابی هم اثر می‌گذارد!
تیم مطالعاتی همچنین کشف کردند ماده‌ی غذایی محرکی که باعث این نوع پاسخ از سلول‌ها می‌شود، به احتمال قوی ماده‌ی allyl isothiocyanate است، یک ترکیب حاوی سولفور که در واسابی (نوعی ادویه ی ژاپنی)، کلم، ریشه‌ی خردل و بروکلی یافت می‌شود. این غذاها به اثر گذاشتن روی حرکات روده‌ها و ایجاد صداهای شکمی هنگام مصرف زیاد شناخته می‌شوند.
هورمون‌های استرس، شامل آدرنالین و نورآدرنالین، نیز اثر فعال‌کننده داشتند. سطح این مواد شیمیایی در روده در پاسخ به التهاب‌های موضعی در آن‌جا افزایش می‌یابد ؛ اما جولیوس می‌گوید این افزایش می‌تواند در پاسخ به استرس عمومی نیز باشد. به گفته‌ی وی، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است اما این موضوع می‌تواند دلیل دیگری مبنی بر ارتباط استرس و ناراحتی‌های گوارشی باشد.
یکی دیگر از فعال‌کننده‌های مهم این سلول‌ها، فرآورده‌ی جانبی باکتریایی‌ای به نام ایزووالِرات (Isovalerate) است. این ماده به عنوان یکی از نشانه‌های به هم خوردن تعادل باکتریایی روده در نظر گرفته می‌شود و با درد شکمی ارتباط داده شده است.
روده‌های تحریک‌پذیر
همه‌ی موادی که سلول‌های انتروکرومافین را تحریک می‌کنند، در سندرم روده ی تحریک‌پذیر (Irritable bowel syndrome=IBS) دخیل اند؛ وضعیتی که شامل دوره‌های متناوب یبوست و اسهال است. اکنون محققان به دنبال آن هستند که بفهمند آیا در افراد دارای IBS، حساسیت سلول‌های انتروکرومافین بیش از حد افزایش یافته است یا خیر.
والیول کان از دانشگاه McMaster آنتاریو در کانادا می‌گوید:
پیش از این شواهدی وجود داشت مبنی بر اینکه داروهای ضدافسردگی که سطح سروتونین را افزایش می‌دهند – مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs)- می‌توانند به بهبود یبوست در برخی افراد مبتلا به IBS کمک کنند. این اتفاق با افزایش سطح سروتونین که باعث افزایش فعالیت و حرکت روده می‌شود، امکان‌پذیر است.
به گفته‌ی جولیوس، داروهایی که سطح سروتونین را کاهش می‌دهند، مثل داروهای ضد حالت تهوع مانند Ondansetron، گاهی اوقات برای کاهش فعالیت روده و مقابله با اسهال در افراد مبتلا به IBS استفاده می‌شوند. وی می‌افزاید: اما این داروها بر تمام گیرنده‌های سروتونین در سراسر بدن اثر می‌گذارند، بنابراین خیلی دقیق و هدفمند نیستند. جولیوس معتقد است یافته‌های حاصل از فعالیت‌های وی و همکارانش می‌تواند به پیدا کردن روش‌هایی دقیق‌تر و هدفمند‌تر برای IBS و سایر ناهنجاری‌های معدوی-رودوی (Gastrointestinal) بیانجامد.
