بیوپسی پروستات پروسهای که برای نمونهبرداری از بافت مشکوک پروستات انجام میشود. پروستات اندامی کوچک و گردوشکل است که در مردان مسئول تولید مایعی برای تغذیه و تسهیل حرکت و انتقال اسپرمها میباشد.
غدهی پروستات زیر مثانه واقع شده و دور تا دور لولهی را که مسئول تخلیهی ادرار از مثانه است و یوترا نام دارد را میپوشاند. وظیفه اصلی پروستات تولید مایعی است که به حرکت و تغذیهی اسپرمها کمک میکند.
در حین بیوپسی، سوزنی جهت برداشتن تعدادی از سلولهای پروستات استفاده میشود.
این پروسه توسط پزشک اورولوژیست انجام میشود. پزشک شما ممکن است بر اساس نتایج تستهای پیشین، نظیر تست آنتیژن اختصاصی پروستات یا PSA، آزمایش خون و یا آزمایش دیجیتالی رکتال، که ممکن است نشانههایی از سرطان را نشان دهند، از بیوپسی پروستات جهت تشخیص قطعی استفاده کنند. این نمونهها در زیر میکروسکوپ برای تشخیص ناهنجاریهای سلولی به نشانهی سرطان بررسی میشوند. در صورت وجود سرطان، از این تست میتوان برای تشخیص میزان پیشرفت آن و انتخاب بهترین گزینهی درمانی استفاده کرد.
چرا انجام میشود؟
بیوپسی پروستات برای تشخیص سرطان استفاده میشود. پزشک شما در شرایط زیر ممکن است این تست را تجویز کند:
- نتایج تست PSA مقادیر این آنتیژن را بالاتر از حد نرمال برای سن شما نشان دهند.
- در حین معاینهی رکتال، پزشک برآمدگی یا پدیدهی غیرطبیعی دیگری را حس کند.
- در صورتی که تست بیوپسی را سابقاً انجام داده باشید اما تست PSA همچنان مقادیر بالایی را نشان دهد.
- بیوپسی سابقی که انجام دادهاید، سلولهای بافتی غیرنرمال را نشان دهند که سرطانی نیستند.
ریسکها
ریسکهایی که با تست بیوپسی پروستات مرتبط هستند، عبارتاند از:
- خونریزی از محل بیوپسی. خونریزی از ناحیهی رکتال پس از بیوپسی پروستات امری طبیعی محسوب میشود.
- وجود خون در مایع منی. مشاهدهی لکههای قرمز رنگ در مایع منی پس از بیوپسی، امری طبیعی است. این خون میتواند تا چند هفته پس از تست ادامه پیدا کند.
- وجود خون در ادرار. این خونریزی نرمال است و معمولا به میزان بسیار کم دیده میشود.
- سختی در دفع ادرار. در برخی مردان، پس از انجام تست بیوپسی ممکن است با سختی در دفع ادرار مواجه شوند. در موراد نادر، ممکن است از کاتترهایی برای تسهیل این امر استفاده شود.
- عفونت. در موارد نادر، مردانی که این تست را انجام میدهند ممکن است دچار عفونت در سیستم ادراری یا پروستات شوند که نیازمند درمان یا آنتیبیوتیک است.
آمادهسازی
برای آمادهسازیِ بیوپسیِ پروستات، اورولوژیست ممکن است:
- یک نمونهی ادرار برای آنالیز عفونتهای مجاری ادراری دهید. در صورتی که به عفونت مبتلا باشید، تست بیوپسی شما با احتمال فراوانی به تعویق خواهد افتاد تا زمانی که دورهی آنتیبیوتیکها کامل شود.
- مصرف داروهای ضدانعقاد که ریسک خونریزی را افزایش میدهند، چند روز پیش از پروسهی بیوپسی پروستات متوقف کنید، نظیر وارفارین (کومادین)، آسپرین، ایبوبورفن و انواع خاصی از مکملهای گیاهی.
- پیش از بیوپسی، در خانه یک اِنمای تمیزکننده انجام دهید.
- ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پیش از بیوپسی پروستات برای ممانعت از رشد عفونت، آنتیبیوتیک مصرف کنید.
چه چیزی انتظار میرود؟
انواع مختلف بیوپسی پروستات
نمونههای بیوپسی موردنیاز میتوانند با روشهای گوناگونی جمعآوری شوند؛ از جمله:
- عبور سوزن بیوپسی از دیوارهی رکتوم (بیوپسی ترانسرکتال): رایجترین نوع بیوپسی است.
- عبور سوزن از ناحیهی پوست بین اینوس و اسکروتوم (بیوپسی ترانسپرینئال): برش کوچکی در پوست بین سوراخ مقعد و کیسهی بیضهها به وجود میآید. سپس سوزن بیوپسی از این سوراخ وارد شده و نمونهای پروستات برمیدارد. این روش معمولا همراه با MRI یا CTscan جهت راهنمایی و هدایت انجام میشود.
در حین بیوپسی ترانسرکتال، یک سوزن بیوپسی سریع به درون ناحیهی مشکوکِ پروستات، جهت نمونهبرداری وارد میشود و برای آنالیز استفاده میشود.
در روش ترانسرکتال باید انتظار چه چیزی را داشته باشید؟
از شما درخواست میشود که روی یک تخت دراز بکشید و زانوهای خود را تا سطح سینه بالا بیاورید یا ممکن است از شما درخواست شود که روی شکم دراز بکشید. پس از تمیز کردن ناحیه و اعمال ژل مخصوص، پزشک یک پروب اولتراساوند را درون رکتوم شما وارد میکند.
اولتراسونوگرافیِ ترانسرکتال از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از پروستات استفاده میکند. سپس پزشک از این تصاویر برای شناسایی ناحیهای که نیاز است برای انجام بیوپسی بیحس شود، استفاده میکند. تصاویر سونوگرافی به تصویرسازی مسیری که سوزن باید داخل شود نیز کمک میکنند.
پس از بیحس شدن محل، پزشک یک قسمت کوچک و استوانهمانند از بافت را به وسیلهی سوزن مخصوص برداشته میشود.در هر بار استفاده از سوزن بیوپسی، با وجود بیحسی، حس ناخوشآیندی در محل ایجاد میشود.
پزشک ممکن ست تنها یک محل مشکوک را هنگام سونوگرافی شناسایی کرده باشد و یا از چند نقطهی مختلف نمونهبرداری انجام شود. معمولا ۱۰ تا ۱۲ نمونه برداشته میشود.
کل پروسه تقریبا ۱۰ دقیقه به طول میانجامد.
پس از پروسه
پزشک معمولا توصیه میکند ۲۴-۴۸ ساعت از انجام دادن فعالیتهای سنگین خودداری کنید و تا چند روز به مصرف آنتیبیوتیک ادامه دهید. به علاوه ممکن است:
- در ناحیه رکتوم اندکی احساس درد و خونریزیهای خفیفی را تجربه کنید.
- در ادرار یا مدفوع خود، خون مشاهده کنید.
- تودههای خون با رنگ سرخ تیره را در مایع منی مشاهده کنید که نشاندهنده وجود خون هستند و ممکن است تا چند هفته مشاهده شوند.
در صورت مشاهدهی موارد زیر، با پزشک خود تماس حاصل کنید:
- تب
- سختی در دفع ادرار
- خونریزی طولانیمدت و شدید
- دردی که تسکین نمییابد و بدتر میشود
نتایج
پاتولوژیست، پزشکی که در تشخیص سرطان و سایر پدیدههای غیرطبیعی در سلولها متخصص است، نمونههای بیوپسی پروستات را بررسی خواهد کرد و میتواند سرطانی بودن یا نبودن آن را تعیین کند. در صورتی که سرطان وجود داشته باشد، میزان پیشرفت آن را تعیین خواهد کرد. نتایج را پزشکتان با شما در میان میگذارد.
درجهبندی سرطان: در صورتی که پاتولوژیست سرطان را تشخیص دهد، درجهای از ۲ تا ۱۰ را به آن نسبت میدهد که درجهی گلیسون (Gleason score) نام دارد. سرطانهایی با امتیاز گلیسونِ بالا، بسیار غیرطبیعی محسوب میشوند و با احتمال فراوانی، رشد سریعی دارند.
تشخیص پاتولوژی: این قسمت از گزارش، لیستی از تشخیصهای پاتولوژیست را مشخص میکند. ممکن است شامل نظراتی مانند سایر آزمایشهای احتمالیِ موردنیاز باشد.