یکی از سؤالات دادگاهی کالبدشکافی که تا سه دهه‌ی پیش به خوبی به آن پاسخ کاملاً درستی داده نشده، چگونگی تعیین دقیق مدت زمان گذشته از مرگ بود. برای پاسخ به این سؤال با ما همراه باشید.
برای جواب‌دادن به این سوال از تغییرات پارامتر‌های بیوشیمیایی مایعات مختلف بدن (خون، مایع مغزی نخاعی، زجاجیه‌ی چشم و …) استفاده می‌شود که در بین این مایعات زجاجیه از ارزش بیشتری برخوردار است. به دلایل:
- کافی بودن حجم آن
- برداشت آسان آن از چشم
- پایدار بودن آن در برابر فساد و آلودگی نسبت به دیگر مایعات بدن (خون و مایع مغزی نخاعی)
که آن را برای تجزیه و تحلیل های پس از مرگ مناسب می کند .
پیش‌بینی مدت زمان دقیق پس از مرگ، یافته‌ای بسیار مهم در تحقیق و بررسی‌های پزشکی قانونی و جرائم جدی است که کارشناسان ادعا کرده‌اند (با تخمین حدود ۲ ساعت) توسط اندازه گیری سطح پتاسیم در مایع زجاجیه می‌توانند آن را تخمین بزنند.
از پیشگامان این آزمایش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Naumann، کسی که برای اولین بار میزان مواد مختلف زجاجیه را به این منظور ارزیابی کرد.
- Jaffe، کسی که اولین بار متوجه افزایش میزان پتاسیم زجاجیه بعد از مرگ شد.
در این مطالعه‌ها ارتباط بین سطوح پتاسیم زجاجیه و مدت زمان گذشته از مرگ بررسی می‌گردد. به این منظور از ۲۰۰ مورد اجساد ارجاعی به سردخانه کالج پزشکی پاتیالا برای بررسی مایع زجاجیه مطالعه به عمل آمد. اطلاعات مربوط به زمان مرگ از پرونده‌های پلیس، گزارش‌های بیمارستانی، شاهدان عینی و اقوام و دوستان گردآوری گردید. مواردی که زمان دقیق فوت مشخص نبود شامل این مطالعه نمی‌شوند.
دو نمونه از جسد گرفته شد:
- نمونه اول از چشم راست و به محض ورود جسد به سرد خانه
- نمونه دوم از چشم چپ درست هنگام کالبدگشایی برداشته شد.
حداکثر میزان زجاجیه از داخل کره چشم آسپیره شد به دلیل اینکه مایع زجاجیه نزدیک شبکیه چشم غلظت متفاوتی با نواحی مرکزی کره‌ی چشم را دارا است.
پس از تعیین غلظت پتاسیم تجزیه و تحلیل‌های آماری افزایشی را در سطح پتاسیم ویتره همزمان با افزایش مدت زمان گذشته از مرگ نشان دادند که در هر دو گروه از یک الگوی خطی تبعیت می‌کرد.
همچنین مشاهده گردید که پارامتر هایی نظیر: سن، جنس، دما و رطوبت تأثیری بر روی سطح پتاسیم زجاجیه ندارند؛ پس عامل مؤثر در تغییرات میزان پتاسیم زجاجیه مدت زمان گذشته از مرگ است.
زمانی که نمونه از هر دو چشم به صورت هم زمان اخذ و به صورت مجزا آنالیز گردید تفاوت قابل ملاحظه‌ای مشاهده نگردید. افزایش سطح پتاسیم تا ۱۰۴ ساعت پس از مرگ در حال افزایش است. دانشمندان به منظور نشان دادن این ارتباط خطی ضریب همبستگی بین مدت زمان گذشته از مرگ و مقدار پتاسیم زجاجیه‌ی چشم را محاسبه کردند (۹۸۵=r) که حاکی از وجود یک ارتباطی مستقیم می‌باشد.
پس با در دست داشتن مقدار پتاسیم موجود در زجاجیه‌ی چشم می‌توان زمان دقیق مرگ را مشخص کرد. سرعت افزایش پتاسیم زجاجیه بعد از مرگ ۰.۵۲ meq/lit/hour با درصد خطای +۲.۲۶ می‌باشد. این روش به طور قابل توجهی ساده و دقیق نسبت به دیگر روش‌ها برای تخمین زمان دقیق مرگ می‌باشد!
