از سرطان مغز (Brain cancer) به عنوان سرطانی یاد میشود که در مغز کار خود را آغاز میکند. سرطانی که در نقطهی دیگری از بدن منشأ گرفته و به مغز انتقال یابد تومور متاستاتیک مغزی نامیده میشود. با ما همراه باشید.
سرطان مغز میتواند رفتار فردی را تغییر دهد و به آرامی او را به کام مرگ بکشاند اما خوشبختانه بسیاری از افراد با این بیماری درگیر نمیشوند. مطابق با چیزی که جامعهی سرطان آمریکا گزارش داده، احتمال گسترش توموری بدخیم در مغز یا نخاع کمتر از ۱% است.
دلایل
سرطان مغز هم مانند سایر سرطانها از رشد غیرطبیعی سلولها به وجود میآید ولی این بار در بافت مغزی. Anaplastic astrocytomas و glioblastomas یک سوم کل سرطانهای مغز را در بزرگسالان تشکیل میدهد و astrocytomas شایعترین نوع سرطان سیستم عصبی در کودکان است. هر سه نوع مذکور از رشد سلولهایی به نام آستروسیتها در مغز حاصل میشود که اطراف سلولهای عصبی از آنها محافظت میکنند. انواع این سرطان با درجهی رشد سلولها مشخص میشود. درجهبندیها بر اساس این است که سلولها تا چه اندازهای نرمال یا غیر معمول اند و بر این اساس به آنها درجهای از ۱ تا ۴ داده میشود.
علائم
چون مغز اتاق کنترل بدن است هر اتفاقی که در آن بیافتد بر کل بدن تأثیر میگذارد. شایعترین نشانههای این سرطان سردرد، حملات ناگهانی، ضعف، بیحسی و تغییر رفتار میباشد
لیستی از علائم نیز در Mayo Clinic آمده که به شرح زیر است:
- مشکلات گفتاری و شنوایی
- تغییر در طرح کلی سردردها
- حالت تهوع و استفراغهای بدون دلیل
- مشکلات بینایی؛ مثل دید تار، دوبینی یا از دست دادن دید محیطی
- کاهش تدریجی حس یا حرکت در اندامهای فوقانی و تحتانی
- مشکلات تعادلی
- سردرگمی در کارهای روزانه
سردردها این معنا را میدهند که تومور به مغز نرمال فشار وارد میکند و فشار درونجمجمهای را افزایش میدهد؛ بنابراین سردردها در اکثر کیسها خود را نمایان میسازند، اگر تومور به حد کافی بزرگ باشد. همچنین محل قرارگیری تومور هم بسیار مهم است؛ بسته به این که تومور در کجای مغز تشکیل شده است دامنهی علائم میتواند متفاوت باشد.
نشانههایی وجود دارند که بسیاری از افراد شاید تجربه کنند ولی ربطی به تومورها نداشته باشد. توموری در ناحیهی پریتال راست (بالا و پشت گوش راست) میتواند موجب حالتی شود که dressing apraxia نام دارد. افرادی با این عارضه شاید همهی کارهای خود را به صورت معمول انجام دهند ولی در پوشیدن لباس به شکلی شایسته، مشکل داشته باشند؛ مثلاً فردی شلوارش را از سرش بپوشد
تشخیص
اگر پزشکی فردی را مشکوک به داشتن سرطان مغز تشخیص دهد او را به متخصص ارجاع میدهد. آنگاه متخصص شنوایی، بینایی، هماهنگی، تعادل، قدرت و واکنشهای بیمار را میسنجد تا اگر چیزی غیرمعمول دید آن را بررسی کند. مراحل بعدی تشخیص به ترتیب عبارتند از MRI و CT و PET اسکن.
اگر توموری مشخص شود مرحله بعدی نمونهبرداری (بیوپسی) میباشد. از نمونهها برای تعیین خوشخیم یا سرطانی بودن تومور استفاده میشود.
درمان
راهها زیادی برای درمان تومورهای مغزی وجود دارد ولی استفاده از هر کدام از این روشها وابسته به این است که تومور در کجای مغز قرار دارد و از کدام نوع است. برخی گزینههای شامل جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی، رادیوجراحی و دارودرمانی میشود. آمار بیمارانی که از این سرطان جان سالم به در بردهاند وابسته به نوع سرطان، پیشرفت آن و چندین عامل دیگر، متفاوت میباشد.
در بسیاری از فیلمها و نمایشهای تلویزیونی طوری نشان داده میشود که روش جراحی خاصی برای تومورهای مغزی وجود ندارد ولی تقریباً بدون استثنا حداقل ممکن است، نمونهبرداری برای همهی کسانی که تومور مغزی دارند انجام شود.
در آینده شاید ممکن باشد تصویربرداریهای پیشرفتهی پزشکی جایگزین بیوپسیها شوند و جراحیهای با مقیاس میکروسکوپی به وسیلهی تجهیزات بهتر بتوانند هر نوع توموری را برطرف نمایند. برای مثال تومورهای بدخیم عمیق در جسم پینهای (گلیومای پروانهای) قبلاً غیرقابل جراحی در نظر گرفته میشدند ولی جراحانی که اکنون از LITT استفاده میکنند، قابلیت درمان آن را بدست آوردهاند.