كمتر از ٢ سال پيش، تحقيقي به مديريت دكتر آتول چوپرا، در دانشگاه پزشكي بِيلور، به كشف هورمون جديدی به نام آسپروسين، تنظيم كننده قند خون، انجاميد. تحقيقات جديد نشان مي دهد كه آسپروسين روی مغز هم تأثير گذاشته و با تحریک مركز گرسنگی در هيپوتالاموس، کنترل اشتها و وزن بدن را بر عهده دارد. به اين ترتيب زمينه ايجاد راهكارهای درمانی جديد برای قشر چاق، كه هيچ درمان مؤثري ندارند، فراهم ميشود. اين مطالعات در مجله Nature Medicine منتشر شده است.
چوپرا مي گويد آسپروسين را در حين مطالعه روی افراد مبتلا به بيماري عجيب سندروم پروجرويد كشف كرده‌اند. طبق يافته هاي محققان در بيماران مبتلا به اين سندروم، جهشي در ژن FBN1 رخ داده كه منجر به فقدان قسمت كوچكي از پروتئين فيبريلين-١ شده است. در افراد فاقد اين جهش، اين تكه كوچک به نام آسپروسين از انتهاي پروتئين بريده شده و به گردش درمي آيد.
يكي از مشخصه‌های اصلي اين سندروم لاغری مفرط و وزن بسيار كم بدن است. چوپرا و همكارانش براي يافتن علت آن، الگوي غذاهای مصرفی و ميزان متابوليسم بيماران را مورد ارزيابی قرار دادند.
تغييرات انرژی بيماران را به وسيله كالريمتر غير مستقيم سنجیده شد. اين كار باعث شد محققان بتوانند نسبت ميزان غذاي خورده به كالری مصرفي روزانه را اندازه‌گيری كنند. نتيجه اين آزمايش واضح بود؛ در مقايسه با افراد نرمال وزن، مبتلايان به سندروم پروجرويد به طور غير طبيعي اشتهای كمي داشتند. از آنجايي كه اين افراد آسپروسين خونشان پايين بود (بنا به جهش ذكر شده)، جای سؤال بود كه آيا وجود اين هورمون تأثيري در حفظ اشتهاي طبيعي دارد یا خیر
نقش آسپروسين چيست؟
جهت بررسي نحوه اثر جهش بر اشتهاي بيمار، محققان با استفاده از روش هاي مهندسي ژنتيك در موشها همان جهش را ايجاد كردند. نتيجتاً موشها دقيقاً همان علائم انساني را نشان دادند؛ ميزان آسپروسين پايين خون، اشتهای كم و بسيار لاغر.
در اين مدلسازی با موشها، توانستيم به سادگي با تزريق آسپروسين اشتهاي كمشان را برطرف كنيم.
جهت فهم چگونگي كنترل اشتها توسط آسپروسين، پژوهشگران به همكارانشان در مركز تحقيقات تغذيه كودكان (USDA/ARS) كه در مطالعه مدار هاي مغزی كنترل كننده ي اشتها تخصص دارند، رچوع كردند.
با همكاری آزمايشگاهی دكتر يونگ ژو، به اين نتيجه رسيديم كه آسپرويسن با نورون‌های موجود در مركز اشتها هيپوتالاموس برهم كنش دارد.
دو نوع نورون كنترل كننده اشتها وجود دارد. نوع اول، نورونهاي AgRP، تحريك‌كننده اشتها، در حالی كه ديگري، نورون‌های POMC، به عنوان مهاركننده عمل می‌كنند. آسپروسين روي هر دو نورون ثأثير دارد اما اين تأثيرات عكس هم اند، به طوری كه، تحريک كننده اشتها (نورون AgRP) را فعال و مهاركننده (POMC) را غير فعال ميكند.
از آنجايي كه تأثيری از اين هورمون روی ساير نورون‌های تنظيم كننده اشتها مشاهده نشد، آسپروسين روی نورون‌های AgRP و POMC ظاهراً اثرات ويژه‌ای دارد، آسپروسين در مغز در نهايت منجر به افزايش اشتها شده، عملكردی كه در انسان و موش‌های مبتلا به سندروم پروجرويد وجود ندارد.
با اينكه می‌دانيم سيگنالهاي درون سلولي، من جمله cAMP، به عنوان واسطه ي آسپروسين جهت اثر بر روي نورون AgRP عمل ميكنند، رسپتورهای هورمون هنوز بايد يافت شود و روي اين مسئله بايد كار شود.
آسپروسين و چاقی
علاوه بر انجام مطالعه روي افراد مبتلا به سندروم پروجرويد كه آسپروسین كمي داشتند، روي افراد چاق نيز بررسی‌های انجام شد كه مشاهده كردند، اين افراد آسپروسين خونشان بالا است.
با وجود اينكه از مكانيسمي كه منجر به اين افزايش شده اطلاعی نداريم، اين احتمال وجود دارد كه بتوانيم افراد چاق را با تنظيم ميزان آسپروسين خون مداوا كنيم. ما آنتي‌بادی توليد كرديم كه می‌تواند عملكردش را به طور كامل خنثی كند. اين آنتی‌بادی را روی موش‌های چاق آزمايش كرديم و نتيجه اين شد كه موشها كمتر غذا خورده و وزنشان كاهش پيدا كرد. همچنان در اين زمينه بايد مطالعات بيشتری انجام شود؛ با اين نتايج شيوه هاي كاملاً جديدی برای درمان چاقی ايجاد شده است.
در كارهاي قبلي ديديم كه در درمان موش‌های چاق با آنتي بادي ضد-آسپروسين ميزان قند خونشان كاهش يافته، به اين ترتيب ميتوان به طور بالقوه از اين روش براي درمان ديابت نيز استفاده كرد.
