اغلب ما یکبار هم که شده آنتی بیوتیک مصرف کرده‌ایم، اما اگر دفعه بعد که آنتی بیوتیک مصرف میکنیم، آنتی بیوتیک موثر نباشد چکار باید کرد؟ احتمالا زندگی‌مان در خطر خواهد بود.
باکتریها یکی از اجزای داخلی اکوسیستم بدن ما هستند و ما بدن خود را با بسیاری از این موجودات ریز به اشتراک گذاشته‌ایم. با این‌حال آنها میتوانند ریشه برخی از مشکلات جدی سلامت ما باشند.
در بدن‌مان تقریبا به تعداد سلول‌های بدن باکتری وجود دارد. این مسافران میکروسکوپی هزینه سکونتشان در بدن ما را با کمک به سیستم ایمنی و مشارکت در متابولیسم بدن ما می‌پردازند!
ولی باکتریها هم مانند ما انسان‌ها به اشکال و ظواهر گوناگونی ظاهر می‌شوند، برخی میتوانند در شرایط خاص پیمان دوستی را شکسته و تبدیل به دشمن شوند و برخی از همان ابتدا به دنبال فرصتی هستند تا ما را بیمار کنند. و برخی نیز بی آزارند.
از زمان کشف باکتریها در دهه ۱۹۲۰ و راهیابیشان به حوزه درمان بیماری‌ها بعد از جنگ جهانی دوم، ما از آنتی بیوتیک ها برای مقابله با باکتری‌های بیماری زا و دور نگه داشتن آنها استفاده میکنیم.
اما مقاومت آنتی بیوتیکی در حال افزایش است. طبق گزارشات مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا ، هر سال حداقل ۲ میلیون و چهل و نه هزار مورد بیماری بدلیل مقاومت به داروهایی که برای درمان عفونت‌های باکتریایی و قارچی تجویز می‌شود بوجود می‌آید.
مقاله مرتبط: مقاومت به آنتی‌بیوتیک
جهش یک پدیده طبیعی
دی ان ای باکتریها مستعد جهش است. این قسمتی از تکامل طبیعی آنهاست و به آنها اجازه میدهد که مدام محتوای ژنتیکی خود را در راستای تطابق بیشتر با محیط تغییر دهند. وقتی یک باکتری بخاطر این جهش‌ها نسبت به یک آنتی بیوتیک مقاوم می‌شود بقیه باکتریها می‌میرند و این باکتری زنده می‌ماند و شروع به تکثیر می‌کند.
چقدر طول می‌کشد تا باکتری که زنده مانده است تکثیر شود؟ متاسفانه باید گفت به احتمال زیاد این باکتری تکثیر پیدا کرده و این مقاومت را به نوادگان خود نیز منتقل خواهد کرد. سپس این باکتریها در آن محیط غالب خواهند شد.
همچنین باکتریها قادرند ژنهای خود را به سایر باکتریها هم منتقل کنند(علاوه بر زاده‌های خودشان) که انتقال افقی ژن نام دارد. با این که این اتفاق بسیار نادر است، باکتریها جانداران پرتحرکی هستند و فرصت کافی برای تماس با سایر ارگانیسم‌ها و انتقال ژنهای جهش یافته خودشان را در اختیار دارند.
مبارزه با آنتی بیوتیکها
مطالعه‌ای که نتایجش اخیرا در Nature Communications منتشر شده است نشان میدهد که باکتری اشرشیا کولی و سایر باکتری‌های خانواده انتروباکتریا با آنتی‌بیوتیک‌های متداولی که استفاده می‌شوند، مقابله می‌کنند.
ژنی که mar نامیده می‌شود در اکثرگونه‌های خانواده انتروباکتریا مشترک است. برخی از پروتئین‌هایی که توسط این ژن کد می‌شوند میتوانند باعث بیان ژنهای دیگری شوند که در نهایت منجر به مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌شوند!
باکتریها از دو مکانیسم برای مقابله با آنتی بیوتیکها استفاده می‌کنند یکی حفاظت DNA شان از اثر آنتی بیوتیکهای فلوروکینولون و دیگری جلوگیری از وارد شدن داکسی‌سایکلین به داخل سلول باکتریایی.
مکانیسم‌های کشف شده در بسیاری از گونه‌های باکتریایی مشاهده می‌شوند. بنابراین میتوان امیدوار بود این تحقیقات منجر به تولید داروهای جدیدی برای درمان عفونت‌های باکتریایی شوند.
امروزه سازمان بهداشت جهانی (WHO) از مقاومت آنتی بیوتیکی به عنوان یکی از بزرگترین تهدیدات سلامت جهانی، امنیت غذایی و توسعه پایدار نام می‌برد. و از همه کشورها می‌خواهد نسبت به این موضوع حساسیت ویژه‌ای به خرج دهند.
استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیکها
این هفته، هفته جهانی آگاهی نسبت به آنتی بیوتیکهاست. سازمان بهداشت جهانی در نظر دارد به مردم نسبت به استفاده نامناسب از آنتی بیوتیکها هشدار دهد.
سازمان جهانی بهداشت به همه مردم دنیا توصیه می‌کند که قبل از مصرف آنتی بیوتیکها حتما با پزشکشان مشورت کنند و از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها بپرهیزند.
