نبرد حیوانات (۲): کوسۀ گرین‌لند در برابر اکیدنه

نبرد حیوانات چیست؟

حیوانات خیلی خوبند! ولی کدام یک قهرمان بلامنازع است؟ طی ۷ هفتۀ آتی، شگفت‌انگیزترین موجودات این عالم را در مقابل هم‌دیگر قرار خواهیم داد. هر هفته ۲ جانور، تن به تن، در نبردی نفس‌گیر. و شما برندۀ این مبارزه را انتخاب خواهید کرد.

توجه: این مطلب، اختصاصی WIRED بوده و ما صرفاً آن را برای‌تان فارسی کرده‌ایم! با این حال می‌توانید در بخش نظرات رأی خود را اعلام کنید. جهت شرکت در رأی‌گیری اصلی WIRED می‌توانید از این لینک استفاده کنید. فقط ۵ روز فرصت باقی‌ست.

خب، دروغ چرا؟ این مبارزه آن‌قدرها هم مبارزه نیست! آخر شما چگونه می‌توانید نتیجۀ نبرد تخیلی تاردی‌گرید (همان خرس آبی که بود …) و بی‌فک‌ماهی را تعیین کنید؟ ما فقط از شما می‌خواهیم به حیوانی که فکر می‌کنید شگفت‌انگیزترین، سرسخت‌ترین، جذاب‌ترین، زشت‌ترین، مرگ‌بارترین، عجیب‌ترین و … گزینۀ ممکن است، رأی دهید! این نبرد به مدت ۷ هفته ادامه خواهد داشت. و در پایان، شما قهرمان مسابقات را انتخاب خواهید نمود.

کوسۀ گرین‌لند

• ویژگی اصلی: قادر است تا ۴۰۰ سال به زندگی خود ادامه دهد – بالاترین طول عمر بین تمام مهره‌داران
• توانایی منحصربه‌فرد: گوشت زهرآلود
• محل زندگی: آب‌های منجمد اقیانوس‌های آرام شمالی و قطب شمال

کوسۀ گرین‌لند به آرامی رشد کرده و در سنین بالایی می‌میرد. تخمین زده می‌شود انواعی که امروزه زنده هستند چیزی در حدود ۲۷۲ سال سن داشته باشند. با این حال، از نظر محققان این کوسه قادر است تا ۴۰۰ سال هم نیز زنده بماند. حال چرا این‌قدر مسن؟ به دلیل این که این کوسه تا سن ۱۵۰ سالگی به بلوغ جنسی نمی‌رسد. بسیار محتمل است که تعدادی از همین کوسه‌هایی که هم‌اکنون در آب‌های شمالی شنا می‌کنند، دوران شکسپیر را به چشم دیده باشند! ولی خب چیزی هم از تماشای نمایش‌های شکسپیر هم عایدشان نمی‌شد.

بعضی از جمعیت‌های این کوسه گرفتار نوعی انگل از خانواده خرچنگ‌ها می‌شوند. این انگل در کرۀ چشم کوسۀ گرین‌لند ساکن شده و برای همیشه در همان جا باقی می‌ماند؛ که ممکن است در ادامه کوسۀ نگون‌بخت را تماماً نابینا کند. این کوسه علی‌رغم سرعت کم، ۰/۷۶ مایل بر ساعت (۱/۲۲ کیلومتر بر ساعت)، هم‌چنان قادر است از شیر دریایی تغذیه کند. و احتمالاً این کار را با غافلگیر نمودن شیرهای در حال خواب انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد کوسۀ گرین‌لند مرده‌خواری فرصت‌طلب نیز هست؛ چرا که از اجساد اسب و گوزن‌های شمالی – که از روی یخ به آب سقوط می‌کنند – هم تغذیه می‌کند.

به لطف نوعی مادۀ ضدانجماد طبیعی، آن‌ها می‌توانند دمای نزدیک به صفر اقیانوس را تحمل کنند. وجود همین ماده، گوشت این کوسه را برای انسان زهرآلود می‌سازد. مصرف مقدار زیاد از گوشت کوسۀ گرین‌لند علائمی مشابه اختلال مشاعیر (مستی) در فرد ایجاد می‌کند و در مواردی می‌تواند کشنده باشد. آیسلندی‌ها یاد گرفته‌اند که با روش‌هایی این سمیت را دور بزنند. آن‌ها گوشت زهرآگین کوسه را برای چند ماه زیر خاک نگه داشته و سپس آن را خشک نموده و قطعه‌قطعه می‌کنند. این میان‌وعدۀ آیسلندی، با نام هاکارل (Hákarl) بویی شبیه به شوینده‌های صنعتی دارد. این بو به دلیل غلظت بالای آمونیاک است. چه خوشمره!

اکیدنه

• ویژگی اصلی: زائدۀ کوچک زهرآگینی دارند … که اصلاً زهری در خود ندارد!
• توانایی منحصربه‌فرد: کانال دفع ادرار، مدفوع و جفت‌گیری در آن مشترک است.
• محل زندگی: استرالیا و گینۀ نو

فکر می‌کنید خیلی از اکیدنه می‌دانید؟ اکیدنه به همراه پلاتی‌پوس، تنها بازماندۀ خانوادۀ تخم‌گذار تاکی‌‌گلوسیده (Tachyglossidae) است. ممکن است در نگاه اول شبیه مورچه‌خوار تیغ‌دار به نظر بیاید، ولی … کمی عجیب‌تر است. بیایید با جفت‌گیری این جانور شروع کنیم. پیش از آغاز جفت‌گیری، گروهی نظام‌مند از نرها مدت زمانی را – تا سقف یک ماه – در انتظار ماده‌ای صرف می‌کنند تا آمادۀ جفت‌گیری شود. در ادامه، نرها دور تا دور این ماده گودالی حفر کرده و سپس با یک‌دیگر می‌جنگند. آخرین نری که از این مبارزه جان سالم به در ببرد، با مادۀ مذکور جفت‌گیری می‌نماید.

اکنون بهتر است کمی هم راجع به آلت تناسلی جنس نر بدانید. اکیدنۀ نر آلتی عجیب و چهارسر دارد. ولی نحوۀ کار این اندام نیز در جای خود بسیار شگفت‌انگیز است. در حین جفت‌گیری، دو تا از این سرها کار خاصی انجام نمی‌دهند، ولی دوتای دیگر به آلت تناسلی دوشاخۀ ماده دخول می‌کنند. این که کدام دو سر در طول جفت‌گیری استفاده شود، متغیر بوده و بین جفت‌گیری‌ها عوض می‌شود. ۲۲ روز پس از انجام جفت‌گیری، ماده تخمی کوچک با پوسته‌ای نرم گذاشته و آن را داخل کیسۀ خود نگهداری می‌کند. نوزاد پس از تولد (خروج از تخم) به غذا نیاز خواهد داشت. عجیب است که پستان جنس ماده فاقد نوک است. در عوض، شیر از دو ناحیۀ مخصوص در داخل کیسۀ مادر به درون کسیه ترشح شده و نوزاد از آن تغذیه می‌کند.

دوباره بر می‌گردیم سراغ اعضای تناسلی: هر دو جنس نر و ماده کانالی تحت عنوان “کلوآکا” (Cloaca) دارند که خروجی مشترک دفع ادرار، مدفوع و جفت‌گیری است.

اکیدنه ممکن است در دفاع از خود اندکی ناتوان باشد (چرا که زائده به اصطلاح سمی جانور هیچ‌گونه زهری در خود ندارد) ولی با این حال، یکی از شگفت‌انگیزترین حیوانات روی زمین است. نوزاد اکیدنه “پاگل” (Puggle) نامیده می‌شود که خیلی هم دوست‌داشتنی است.