تعریف صورت فلکی، منطقه‌ای از آسمان با مرزهای تعیین شده است، که هر ستاره یا شی دیگری در آن مرز، بخشی از صورت فلکی است. از منظر تاریخی و به شکل متداول نیز، ستارگانی که الگوی خاصی را در آسمان تشکیل می‌دهند به عنوان صور فلکی شناخته می‌شوند. در زبان علمی مدرن، ستارگانی که الگوی خاصی را تشکیل می‌دهند، دسته‌ی ستارهای گویند. دسته‌های ستارهای معمولا در یک صورت فلکی قرار می‌گیرند و نام مشابه آن دارند اما می‌توانند بخشی از چند صورت فلکی هم باشند.
صورت فلکی معروف جبار، سه ستاره مرکزی به عنوان کمربند جبار شناخته می‌شوند.
- ۸۸ صورت فلکی رسمی توسط اتحادیه بین المللی نجوم شناخته شده است.
- برخی از صورت فلکی‌ها تنها در نیمکره شمالی قابل مشاهده‌اند و برخی نیز در نیم کره جنوبی.
- چند صورت فلکی وجود دارد که در تمام طول سال قابل مشاهده است. اما اکثرا فصلی‌اند و فقط در زمان‌های مشخصی قابل مشاهده‌اند.
- کهکشان‌های دور و سحابی‌ها نیز بخشی از صورت‌های فلکی‌اند.
- خورشید تنها ستاره شناخته شده در کهکشان ماست که بخشی از یک صورت فلکی نیست.
- برخي از صور فلكي كه از هر دو نيمكره قابل مشاهده هستند، ممكن است در نيمكره جنوبي به صورت وارونه نمایان شوند.
تاریخچه صورت‌های فلکی
تاریخچه صورت‌های فلکیبه نظر می‌آید از زمانی که انسان بر روی زمین قرار گرفته است، همیشه الگوهای شکل گرفته توسط ستارگان در آسمان دیده شده‌است. در برخی از نقاشی‌های موجود در دیواره غارهای اروپایی که به ۱۰,۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد، نشانه‌هایی از ستارگان وجود دارد که همین امروز هم برای ما آشناست. نخستین ثبت رسمی صور فلکی به بیش از ۳۰۰۰ سال قبل توسط بابلیان ،یک تمدن باستانی در مکان عراق امروزی، برمی‌گردد. دوازده نشانه زودیاک‌ها متعلق به مشاهدات آن‌ها و پیشینیانشان است.
در قرن چهارم پیش از میلاد، زودیاک‌ها و دیگر صورت‌های فلکی که توسط بابلی‌ها ثبت شده بود، توسط منجم یونان باستان Eudoxus از Cnidus برمبنای فرهنگ آن روزهای یونان معرفی شد. حدود پانصد سال بعد Claudius Ptolemy دانشمند یونانی-رمی، ۴۸ صورت فلکی را در کتاب Almagest خود لیست کرد. این صور فلکی و نام‌هایی که این دانشمند بر روی آن‌ها قرار داده تا همین امروز هم پابرجاست و پایه‌ی ۸۸ صورت فلکی رسمی اتحادیه بین المللی نجوم است.
درک نمودار ستارگان
برای پیدا کردن صور فلکی شما نیاز به یک نمودار ستارهای دارید. این به شما یک تصویر آنی از تصویر آسمان در آن زمان و مکان می‌دهد. نمودار ستارهای بالا آسمان شب در ساعت هشت بعداز ظهر اواخر ژانویه را در ایالات متحده نشان می‌دهد. این نقشه‌ها ممکن است در نگاه اول بی‌نتیجه و گیج کننده به نظر برسد اما استفاده از آن‌ها بسیار آسان است. برای تسهیل موارد، نمودار بالا فقط نشانگر صورت‌های فلکی است. اما معمولا ستارگان، کهکشان‌تا، سحابی‌ها و سیارات برجسته را نیز نشان می‌دهند.
احتمالا اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد، اشتباه در تعیین شرق و غرب است، اما طرز استفاده از آن قرار دادن بالای سرتان است، که در این صورت شرق و غرب نیز درست خواهد بود. به بیرونی نمودار نشانگر افق است، بنابراین هر ستارهای که از لبه دورتر باشد، در ارتفاع بیشتری از آسمان قرار گرفته است. مرکز نمودار ستارگانی را نشان می‌دهد که دقیقا بالای سرمان قرار گرفته‌اند. پس در نقشه بالا، صورت فلکی‌های Taurus, Auriga و Polaris دقیقا بالای سرتان است.
برای جهت‌یابی، یافتن ستاره قطبی که همیشه به سمت شمال است، مفید خواهد بود. ابتدا مراق را پیدا کنید که جزئی از صورت فلکی دب‌اکبر است و تمام طول سال در نیمکره شمالی قابل مشاهده است. پس یک خط فرضی از وسط دو ستاره خارجی کاسه دب اکبر *رسم کنید که به ستاره قطبی می‌رسد که درخشانترین ستاره‌ی دب اصغر است. در نیمکره جنوبی باید صلیب جنوبی را بیابید که همیشه جنوب را نشان می‌دهد. اینکار با کشیدن خطی از ستاره‌هاس درخشان آلفا و بتا قنطورس صورت می‌گیرد.
مقالات مرتبط: تصویر مهیج زمین که همه‌چیز در چشم انداز آن قرار دارد!
زمانیکه جهت‌ها را پیدا کردید، می‌توانید دنبال صورت‌های فلکی و عناصر آن بگردید. از نمودار بالا استفاده کنید، اگر به جنوب نگاه کنید جبار خواهید یافت که احتمالا قابل تشخیص‌ترین صورت فلکی است. علاوه بر سحابی جبار، این صورت فلکی ستارگان درخشان Betelgeuse و Rigel نیز قابل مشاهده‌اند. برفراز سر و به سمت غرب صورت فلکی آندرومدا دیده می‌شود که شامل کهکشان آندرومدا (دورترین شی‌ای که با چشم غیر مسلح دیده می‌شود) است. عناصر جالب زیادی برای نگاه کردن وجود دارد و یک نمودار ستاره‌ی برای هدایت شما در آسمان شب ضروری است.
ستاره‌ها در آسمان شب ثابت نمی‌مانند و با چرخش زمین موقعیتشان تغییر می‌کند، در نتیجه آسمان نیمه شب با چند ساعت قبل و بعد آن متفاوت خواهد بود. اکثر صورت‌های فلکی نیز فصلی‌اند، به این معنا که وقتی در زمستان دیده شوند، در تابستان نخواهند بود و برعکس،بنابراین نمودارهای ستارگان فصلی‌اند. همچنین ممکن است صور فلکی در نمودارهای متفاوت فرق کنند، همچنین نمودارهای جداگانه برای نیمکره شمالی و جنوبی مسل
