نگاه کلی
عفونت کرم نواری (tapeworm) به دلیل خوردن غذا یا آب آلوده به تخم یا لارو کرم نواری ایجاد می‌شود. اگر شما تخم این کرم‌ها را بخورید، آن‌ها می‌توانند به بیرون از روده شما مهاجرت کنند و کیست‌های لاروی را در بافت‌ها و ارگان‌های بدنتان ایجاد کنند (عفونت تهاجمی). اگر شما لارو کرم نواری را بخورید، آن‌ها می‌توانند در درون روده شما به کرم نواری بالغ تبدیل شوند (عفونت روده‌ای).
یک کرم نواری بالغ یک سر، گردن و رشته‌ای از قطعات به نام پروگلوتید است. زمانی که شما دچار یک عفونت روده‌ای کرم نواری می‌شوید، سر کرم به دیواره روده می‌چسبد و پروگلوتیدها رشد می‌کنند و تخم تولید می‌کنند. کرم نواری بالغ می‌تواند تا ۳۰ سال در بدن میزبانش زندگی کند.
عفونت‌های روده‌ای با تنها یک یا دو کرم نواری بالغ معمولا خفیف‌اند اما در عفونت‌های تهاجمی لاروها می‌تواند باعث عوارض جدی شود.
علائم
بسیاری از افراد مبتلا به عفونت روده‌ای این کرم علائمی ندارند. اگر فرد دچار عفونت شود علائم عفونتش به نوع کرم نواری و جایگاهش بستگی دارد. علائم عفونت تهاجمی کرم نواری به شدت به جایی که لاروها مهاجرت کرده‌اند بستگی دارد.
عفونت روده‌ای
علائم و نشانه‌های عفونت روده‌ای کرم نواری شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع
- خستگی
- بی‌اشتهایی
- درد شکمی
- اسهال
- گیجی
- میل شدید به نمک
- کاهش وزن و جذب ناکافی مواد مغذی موجود در غذا
عفونت تهاجمی
اگر لارو کرم نواری به خارج از روده مهاجرت کند و در سایر بافت‌ها تشکیل کیست دهد، در نهایت می‌تواند منجر به تخریب و آسیب بافتی شود. علائم این نوع عفونت:
- سردرد
- غده یا توده‌های کیستی
- واکنش‌های آلرژیک به لاروها
- علائم و نشانه‌های عصبی مانند سرگیجه
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما هر کدام از علائم و نشانه‌های عفونت کرم نواری را در خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
علل
عفونت بعد خوردن تخم یا لارو کرم نواری شروع می‌شود.
- خوردن تخم: اگر فرد آب یا غذای آلوده به مدفوع انسان یا حیوان مبتلا به کرم نواری را بخورد، تخم‌های میکروسکوپی کرم وارد بدنش می‌شود. برای مثال خوک مبتلا به عفونت ناشی از کرم نواری تخم‌های این کرم را وارد مدفوعش می‌کند و از این طریق کرم‌ها به خاک وارد می‌شوند. اگر این خاک با منابع آب یا غذایی تماس داشته باشد، آلوده می‌شوند و سپس افراد با مصرف این مواد آلوده دچار عفونت می‌شود. بعد از آن این تخم‌ها در داخل روده انسان به لارو تبدیل می‌شوند. در این مرحله لاروها متحرک می‌شوند. اگر به خارج از روده مهاجرت کنند باعث تشکیل کیست‌هایی در سایر بافت‌ها مانند پاها، سیستم عصبی مرکزی یا کبد می‌شوند.
- خوردن کیست‌های لاروی موجود در گوشت یا بافت ماهیچه: زمانی که یک حیوان دچار عفونت کرم نواری است، در داخل بافت‌های ماهیچه‌ای بدنش لارو این کرم‌ها را دارد. اگر گوشت خام یا نیم‌پخت یک حیوان مبتلا را بخورید، در واقع لارو را خورده‌اید که می‌تواند در روده‌تان تبدیل به کرم بالغ شود.
کرم بالغ می‌تواند طولی بیش از ۸۰ فوت (۲۵ متر) داشته باشد و تا ۳۰ سال در بدن میزبانش زنده بماند. بعضی از کرم‌های نواری خودشان را به دیواره‌ی روده می‌چسبانند و در آن ناحیه باعث تحریک و التهاب خفیف می‌شوند در حالی که ممکن است بقیه‌اشان از روده عبور کنند و با مدفوع از بدن خارج شوند.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است شما را در معرض خطر‌های بزرگ عفونت‌های کرم نواری قرار دهد شامل موارد زیر است:
- بهداشت ضعیف: شست‌وشو و استحمام مکرر خطر انتقال تصادفی مواد آلوده به دهان را کاهش می‌دهد.
- قرار گرفتن در معرض حیوانات: این مورد به طور به خصوص در مکان‌هایی که مدفوع حیوان و انسان به درستی منتقل نمی‌شود، مشکل‌ساز است.
- سفر به کشورهای در حال توسعه: عفونت به میزان بیشتری در جاهایی که سیستم آب و فاضلاب ضعیفی دارد رخ می‌دهد.
- خوردن گوشت خام یا نیم‌پخت: پخت نامناسب ممکن است در کشتن تخم و لاروهای موجود در گوشت خوک یا گاو آلوده ناکام باشد.
- زندگی در نواحی اندمیک: در نواحی خاصی از دنیا قرار گرفتن در معرض تخم‌های کرم نواری بیشتر محتمل است. برای مثال، خطر تماس با تخم‌های کرم نواری خوک (تنیا سولیوم) در آمریکای لاتین، کشورهایی از آفریقا که در پایین صاحارا هستند و آسیای شرقی که نواحی آزاد خوک‌ها هستند احتمالا بیشتر است.
عوارض
عفونت روده‌ای با این کرم معمولا منجر به عوارض نمی‌شود. اگر باعث عوارض شود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- انسداد دستگاه گوارش: اگر کرم نواری به اندازه کافی بزرگ شود می‌تواند منجر به انسداد در آپاندیس (و عفونت در آن = آپاندیسیت) یا مجاری صفراوی (که صفرا را از کبد و کیسه صفرا به روده می‌آورند) یا مجاری پانکراسی (که حامل مایعات گوارشی از پانکراس به روده هستند) شود.
- مشکل در مغز و سیستم عصبی مرکزی: این مورد نوروسیستیسرکوزیس نامیده می‌شود. این عارضه خطرناک در عفونت‌های تهاجمی کرم نواری خوک می‌تواند منجر به سردرد، مشکل بینایی و همچنین سرگیچه، مننژیت، هیدروسفالی و زوال عقل شود. در موارد شدید مرگ نیز می‌تواند رخ دهد.
- اختلال در کارکرد ارگان‌ها: زمانی که لارو به کبد، ریه یا سایر ارگان‌ها مهاجرت کند ایجاد کیست می‌کند. با گذشت زمان این کیست‌ها رشد می‌کنند و گاها آنقدری بزرگ می‌شوند که به بخش‌های عملکردی ارگان فشار وارد آورند یا خونرسانی آن را کاهش دهند. کیست‌های کرم‌های نواری گاها پاره می‌شوند و لاروهای بیشتری خارج می‌شوند که می‌توانند به سایر ارگان‌ها بروند و ایجاد کیست‌های دیگری کنند.
یک کیست پاره شده یا دارای نشت می‌تواند باعث واکنش‌هایی شبیه به آلرژی شود و خارش، کهیر، تورم و سختی تنفس را به همراه داشته باشد. در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی یا پیوند عضو باشد.
پیشگیری
برای پیشگیری از عفونت کرم نواری:
- بعد از توالت و قبل از دست زدن به غذا یا غذا خوردن دست‌هایتان را با آب و صابون بشورید.
- موقع سفر به مناطقی که در آن‌ها کرم‌های نواری رایج‌ترند، همه‌ی میوه‌ها و سبزیجات را قبل از خوردن با آبی مطمئن بشورید و بپزید. اگر در مورد بی‌خطر بودن آب مطمئن نیستید آن را برای حداقل یک دقیقه بجوشانید و بعد اجازه دهید خنک شود و استفاده کنید.
- با انتقال مناسب مدفوع حیوان و انسان مانع قرار گرفتن حیوانات در معرض تخم‌های کرم نواری شوید.
- گوشت را به طور کامل در دمای حداقل ۱۴۵ فارنهایت (معادل ۶۳ سانتی‌گراد) بپزید تا تخم یا لارو کرم نواری کشته شود.
- گوشت را بین ۷ تا ۱۰ روز و ماهی را برای حداقل ۲۴ ساعت در دمای ۳۱- فارنهایت (معادل ۳۵- سانتی‌گراد) فریز کنید تا تخم یا لارو کرم نواری کشته شود.
- از خوردن گوشت خام یا نیم‌پز خوک، گاو و ماهی پرهیز کنید.
- بدون فوت وقت سگ‌هایی را که دارای عفونت کرم نواری هستند، درمان کنید.
