علت خارش دست و خارش انگشتان دست چیست؟

علت خارش دست معمولاً ناشی از عوارض شایع پوستی است. با این حال، خارش انگشتان دست و همچنین کف آن، هرچند نادر، با بیماری‌های جدی‌تری هم رابطه دارد. براساس خرافات، خارش کف دست چپ و راست نماد این است که فرد چیزی یا پولی را به دست خواهد آورد یا از دست خواهد داد! اما ما دلایل علمی و معقول خارش دست را برای شما توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.

در این مقاله ما سعی می‌کنیم به توضیح ۶ علت خارش دست و خارش انگشتان دست بپردازیم:

• اگزمای دست
• واکنش‌های آلرژیک
• دیابت
• واکنش به دارو
• سیروز کبدی
• اختلالات اعصاب

در ادامه درباره‌ی روش‌های تسکین حس خارش و پیشگیری از عود دوباره‌ی خارش انگشتان دست نیز صحبت خواهیم کرد.

علل خارش دست و خارش انگشتان دست 

۱. اگزمای دست

بر اساس اعلان انجمن ملی اگزما آمریکا ده درصد آمریکایی‌ها اگزمای دست دارند. این بیماری غیرواگیر می تواند موجب خارش دست، قرمزی پوست، خشکی و ترک و گاهی اوقات تاول شود.

یکی از زیرمجموعه های اگزمای دست، به نام اگزمای دیس‌هیدروتیک می‌باشد که تاول‌های کوچکی روی دست و گاهی پا ایجاد می‌کند. احتمال ابتلا به اگزمای دست در افرادی که دست آن‌ها در معرض رطوبت بیش از اندازه یا موادشیمیایی تند قرار دارند، بالاست.

شغل هایی که خطر ابتلا به اگزمای دست در آنها بالاست:

• پذیرایی و خدمات
• تمیزکاری
• آرایشگر
• مکانیکی
• کارکنان بهداشتی

افرادی که سابقه‌ی خانوادگی اگزمای دست دارند، احتمال ابتلا به بیماری در آن‌ها بالاست.

۲. حساسیت و واکنش‌های آلرژیک

گاهی خارش دست نتیجه‌ی تماس مکرر با محرک‌ها یا مواد شیمیایی است که موجب حساسیت می‌شوند.

حساسیت ممکن است ۴۸ تا ۹۶ ساعت پس از تماس با ماده‌ی حساسیت زا ایجاد شود. آلرژن یا محرک‌های رایج:

• مواد فلزی مانند انگشتر و سایر جواهرات
• ادکلن
• دستکش لاتکس
• صابون
• ضدعفونی کننده
• آنتی سپتیک و مواد آنتی باکتریال
• گردو خاک
• آب با محتوای کلر بالا مثل آب استخر

ممکن است قبل از ایجاد حساسیت، تماس‌های مکرری با ماده‌ی حساسیت زا صورت گرفته باشد. به همین دلیل بعداز مدتی خارش انگشتان دست به واسطه‌ی هیستامین ایجاد می شود که پوست را تحریک می‌کند.

۳. دیابت

در افراد مبتلا به دیابت، قند خون بالا پوست را خشک می کند که به نوبه‌ی خود علت خارش دست می‌باشد. این بیماری ممکن است با برآمدگی‌های قرمز رنگ روی پوست همراه باشد.

۴. واکنش‌های دارویی

بعضی اوقات علت خارش دست در نتیجه‌ی چیزی است که می‌خوریم نه به واسطه‌ی تماس دست. وقتی فردی به داروی جدید خود آلرژی داشته باشد، واکنش‌های هیستامینی در بدن می‌توانند علت خارش ساعد دست و یا کف دست باشند.

کف دست و پا در شرایط واکنش‌های دارویی به طور ویژه‌ای محل تجمع واکنش‌های هیستامینی هستند. در مواقعی که به نظر می‌رسد خارش دست به علت شروع مصرف داروی جدیدی می‌باشد، بهتر است قبل از قطع مصرف دارو با پزشک خود مشورت نمایید، مگر این که خارش انگشتان دست آنقدر شدید باشد که تحمل نگردد.

۵. سیروز کبدی

نوعی اختلال دستگاه خودایمنی به نام سیروز یا کلانژیت صفراوی اولیه (PBC) می تواند موجب ایجاد خارش و لکه در دست شود.

کلانژیت صفراوی اولیه، مجرای صفراوی را که کبد و معده را به هم مرتبط می‌سازد، تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه مایع صفراوی که توسط کبد ساخته شده، موجب ایجاد زخم می‌گردد.

علاوه بر خارش علائم دیگری که توسط این اختلال ایجاد می شود:

• لکه دار شدن دست‌ها
• حالت تهوع
• درد استخوان
• اسهال
• ادرار تیره
• زردی

PBC به دلایل نامشخصی، در زنان رایج‌تر است. در بیماری PBC برای کاهش علائم خارش دست می‌توان از داروی کلستیروامین استفاده کرد.

۶. اختلال عصب

گاهی اوقات آسیب عصبی دست که در شرایطی مانند دیابت ایجاد می‌شود، می‌تواند موجب خارش شود. عدم کارکرد عصب‌های دیگر دست نیز می تواند اثرات مشابهی برجای بگذارد؛ مانند سندرم تونل کارپال

در سندرم تونل کارپال، فشار به عصب مدین در دست، موجب بی حسی، ضعیف شدن دست و خارش و درد می‌شود. خارش و ناراحتی معمولاً در دست ها آغاز شده و بیشتر شب‌ها رخ می دهد.

اگر کسی مشکوک به سندرم تونل کارپال است، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ممکن است پیشنهاد کند که مچ‌بند ببندد و کارهای زیادی انجام ندهد ، البته در موارد شدید، اقدام به جراحی می‌شود.

دیابت و خارش پوست

صحبت‌هایی در مورد ارتباط اثرات دیابت با خارش کف دست و پا مطرح است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ نشان داد که خارش یکی از علائم شایع بیماران دیابتی می‌باشد. قریب به ۱۱.۳ درصد از بیماران دیابتی مورد مطالعه خارش پوست، از جمله خارش انگشتان دست و ساعد دست را گزارش کرده‌اند. این در حالی است که تنها ۲.۹ درصد از گروه بدون دیابت خارش داشتند.

دیابت به طرق مختلفی باعث ایجاد خارش می‌شود:

نوروپاتی دیابتی، نوعی آسیب عصبی مختص بیماران دیابتی، منجر به آسیب اعصاب دست و پا می‌شود. پیش از وقوع این آسیب، مواد التهابی به نام سیتوکین در بدن ازاد شده و علت خارش دست می‌شوند.

عوارض دیابت، از جمله نارسایی کبدی و کلیوی، هر دو می‌توانند موجب خارش شوند.

واکنش آلرژیک به داروهای جدید دیابت نیز یکی دیگر از علل خارش بدن از جمله خارش انگشتان دست و خارش ساعد دست می‌باشد.

هر بیمار دیابتی که علامت خارش پوست داشته باشد، باید به سرعت به دنبال درمان باشد. پوست تحریک‌پذیری که خارش هم داشته باشد نسبت به عفونت آسیب‌پذیرتر بوده و دیابت توانایی فرد را برای مقابله با عفونت کاهش می‌دهد.

درمان خارش ساعد، کف و انگشتان دست

درمان به علت دلایل مختلف خارش، می تواند متفاوت باشد.

1. پارچه نمناک و مرطوب: لباس مرطوب را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه در محل خارش قرار دهید. پک یخ نیز می‌تواند موثر باشد.
2. استروئید موضعی: کورتیکوستروئید می تواند خارش و قرمزی روی دست را در بیماری کاهش دهد. شما می توانید این دارو را با نسخه ی پزشک یا بدون آن تهیه کنید.از استفاده ی نابه جا از کرم های استروئید پرهیز کنید زیرا موجب نازک شدن پوست می شود.
3. مرطوب کننده: این مواد می توانند در کاهش خارش موثر باشند. نگه دارشتن مرطوب کننده ها در یخچال می تواند در درمان موثر باشد. در خارش هایی که به دلیل اگزما ایجاد می شود، مرطوب کننده ها می توانند بعد از شستشو و در زمان خشکی دست، اهمیت زیادی داشته باشند. انجمن ملی اگزما بعضی از محصولات مرطوب کننده، کرم ضد آفتاب و پاک کنننده های خانگی را در وب سایت خود لیست کرده است.
4. درمان با فرابنفش: فردی با دست های اگزمایا به شدت حساس، ممکن است به درمان با فرابنفش واکنش دهد. قرار دادن دست ها در جای مخصوصی که اشعه ی فرابنفش از آن خارج می شود می تواند علائم را کاهش دهد.

پیشگیری از خارش دست‌ها

اگر فردی بیماری مانند اگزمای دست یا درماتیت داشته باشد، اجتناب از عوامل شناخته شده این بیماری می تواند در پیشگیری موثر باشد.

اگر علت خارش نامشخص باشد، بهتر است قبل از استفاده از کرم جدیدی روی پوست، تست patch را انجام داد.

موارد دیگری که از خارش پوست جلوگیری می کنند:

• پرهیز از دستکش هایی که از مواد مصنوعی مانند پلاستیک ساخته شده اند.
• دستکش های نخی باید به صورت مرطوب روی پوست قرار گیرند.
• دست ها با آب ولرم شسته شود و از آب خیلی سرد یا گرم پرهیز شود.
• از صابون های بدون بو و پاک کننده های مخصوص دست استفاده شود. همچنین بعد از خشک کردن دست ها، از مرطوب کننده ها استفاده شود.
• از مرطوب کننده هایی که توسط انجمن ملی اگزما پیشنهاد شده است، استفاده شود.
• در هنگام کار با مواد شیمیایی و مواد شوینده از دستکش های محافظت کننده استفاده شود.
• افراد می توانند دستکش های لاتکس را از روی دستکش های نخی بپوشند تا از تحریک پوست جلوگیری کنند.
• از ژل های ضد عفونی کننده ی دست که حاوی غلظت زیادی از الکل خشک است،  باید پرهیز کرد.

در آخر توصیه می شود که پوست خود را مرطوب نگه دارید و از محرک‌های پوستی دوری  کنید. این کارها از بسیاری از عللی که موجب خارش می شود جلوگیری می کنند.

البته اگر کسی در کنار خارش دست علائم دیگری مانند دشواری در تنفس را نشان دهد باید سریعا به توصیه های پزشکی مراجعه کند.