بزرگترین مطالعه بالینی انجام شده در مورد ویتامین D، نشان می‌دهد در مورد اصلی‌ترین فایده این ویتامین یعنی خطر شکستگی استخوان اشتباه می‌کردیم.
با گذشت یک قرن از زمان کشف ویتامین‌ها، ما هنوز به مصرف آن‌ها علاقه مند هستیم. نصف جمعیت ایالت متحده آمریکا و بریتانیا آن‌ها را به عنوان مکمل مصرف می‌کنند.
ویتامین D یا همان ویتامین ناشی از نور خورشید، مورد علاقه‌ترین ویتامین بوده و این باور وجود دارد که دارای بهترین فواید اثبات شده است.
بیشتر بخوانید: هرچیزی که در مورد ویتامین D می‌دانید شاید غلط است!
دولت‌ها، از جمله دولت بریتانیا، معتقدند شواهد موجود برای فواید ویتامین D برای سلامتی، بسیار قابل توجه است. به صورتی که هر فرد بزرگسال باید آن را به عنوان مکمل حداقل شش ماه از سال مصرف کند.
ابتدا ویتامین D در کودکان دوره سلطنت ویکتوریا که در مناطق فقیر نشین حاشیه شهر زندگی می‌کردند، برای درمان نرمی استخوان به کار می‌رفت. امروزه به شکل منظم برای پیشگیری از شکنندگی استخوان و درمان پوکی استخوان استفاده می‌شود.
این ویتامین طبق نتایج مطالعات مشاهده‌ای، برای کاهش خطر صد‌ها بیماری، از افسردگی گرفته تا سرطان به کار می‌رود.
بزرگترین مطالعه بالینی انجام شده در مورد فواید ویتامین D بر پیشگیری از شکستگی‌ها در BMJ منتشر شده است. این مطالعه در بسیاری از کشور‌ها با شرکت ۵۰۰,۰۰۰ نفر و ۱۸۸,۰۰۰ شکستگی در طی ۲۳ مطالعه هم گروهی (کوهورت) انجام شد.
چون سطح ویتامین D بسیار با ژن‌ها در ارتباط است. محققان از مارکر‌های ژنتیکی برای سطح ویتامین D موجود در خون (انتخاب تصادفی مندلی یا MR) استفاده کردند. این کار برای پیشگیری از انحراف از واقعیت موجود در مطالعات مشاهده‌ای مانند علل و نتایج گیج کننده بیماری و تاثیرات سایر رفتار‌های سلامتی موثر(confounders)، انجام شد.
نتایج مطالعات هیچ ارتباطی را بین سطح ویتامین D و خطر شکستگی استخوان نشان نداد. مطالعه اخیر با عقیده‌ی دولت بریتانیا در تضاد است.
در سال ۲۰۱۴ مطالعه‌ای سیستماتیک و متاآنالیز، در آزمودن ۳۱ مکمل ویتامین D ، هیچ تاثیری بر روی خطر شکستگی استخوان دیده نشد. بسیاری از نتایج قوی موجود در مورد تاثیرات مفید این ویتامین از مکمل‌های خانگی در دهه‌ی ۱۹۸۰ بدست آمده بود. این یافته‌ها هیچ وقت دوباره مورد بازیابی قرار نگرفت و احتمالا دارای کاستی‌هایی بود.
در یک متاآنالیز در مطالعه‌ی ۳۳ نفر از بزرگسالان مسن‌تر در ۵۰,۰۰۰ مطالعه تصادفی شده، استفاده از ویتامین D و کلسیم به عنوان مکمل، هیچ تاثیری در شیوع شکستگی‌ها نداشته است. همچنین هیچ تاثیر مثبت مشخصی بر روی قدرت عضلانی و تحرک دیده نشد.
بیشتر بخوانید: ویتامین D و کلسیم فایده کمی برای استخوان های پیر دارند
پس اگر همه اطلاعات موجود در مورد تاثیر ویتامین D در پیشگیری از شکستگی‌ها نادرست بوده است، چرا نگران کمبود سطح ویتامین در خون باشیم؟ کمبود ویتامین D یک بیماری اپیدمیک، تقریبا در نصف جمعیت آمریکا و بریتانیا محسوب می‌شود. آیا آن‌ها مستعد بیماری‌های دیگری مانند سرطان هستند؟
توافق کلی در مورد کمبود ویتامین D وجود ندارد
اتفاق نظر در مورد ماهیت کمبود ویتامین D اندک است. سطح کمبود ویتامین D قراردادی است و توافق جهانی برای آن وجود ندارد. واحد‌های اندازه گیری متعدد منجر به سردرگمی شده است. سطح نرمال آن ۵۰ تا ۸۰ نانومول در هر لیتر خون است. مطالعات جدید حاکی از این است که وجود ۳۰ نانو مول کاملا کافی است.
در حالی که کمبود ویتامین D (کمتر از ۱۰ نانو مول) کنار گذاشته شده است، برچسب زدن به میلیون‌ها نفر به عنوان کسانی که کمبود این ویتامین را دارند، منجر به استرس و استفاده بیش از حد از دارو می‌شود. بسیاری از افراد بر این باورند که مصرف ویتامین D و کلسیم کاملا بدون خطر هستند و هر چقدر بیشتر از آن‌ها مصرف کنید، برایتان سودمند‌تر است. از زمانی که مطالعات نشان داد مصرف مکمل‌های کلسیم علاوه بر عدم تاثیر در خطر شکستگی استخوان، می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی نیز شود، تجویز آن در حال کاهش است.
ویتامین D محلول در چربی است؛ در نتیجه مقادیر بالای آن می‌تواند در بدن تجمع یابد. هر چند که تجویز این مکمل‌ها در دوز‌های متعادلی (۱۰ میکروگرم یا ۴۰۰ برحسب واحد جهانی(IU)) صورت می‌گیرد، ممکن است در افرادی که منابع دیگری نیز مصرف می‌کنند به شکل اجتناب ناپذیر مصرف دوز‌های بسیار بالا دیده شود. این منابع شامل قرص روغن کبد ماهی، شیر، آب پرتقال و نان غنی شده، می‌باشد. مورد نگران کننده‌ی دیگر این است که افراد به شکل روز افزون مکمل‌های با دوز بالا (۴,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ IU) از طریق خرید اینترنتی مصرف می‌کنند.
بیمارانی که سطح ویتامین D خون‌شان بسیار بالا است (بیشتر از ۱۰۰ نانومول) در کلینیک‌ها و جاهای دیگر بسیار فراوان اند. مصرف دوز‌های کشنده نیز به طور گسترده گزارش می‌شود. چندین مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده نشان می‌دهد، بیماران با سطح بالای ویتامین در خون‌شان یا کسانی که دوز‌های بالا (بیشتر از۸۰۰) مصرف می‌کنند، در معرض ریسک غیر منتظره‌ی شکستگی‌ها و افتادن‌ها هستند. در نتیجه ویتامین D بی‌خطر نمی‌باشد.
تجویز این ویتامین برای سایر بیماری‌ها نیز انجام نخواهد شد. بسیاری از مطالعات مثبتی که درباره‌ی ۱۳۷ بیماری منتشر شده اند، امروزه نادرست گزارش شده است. به طور گسترده این عقیده وجود داشت که مصرف مکمل‌های ویتامین D می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی موثر باشد؛ ولی متاآنالیز و مطالعات ژنتیکی MR در مقیاس‌های گسترده، این عقیده را رد کرده است.
بیماری ساختگی
ما بیماری ساختگی دیگری را یافته ایم که شرکت‌های تولید کننده دارو، گروه‌های بیماران، تولید کنندگان غذا در مراکز سلامت و خیریه‌ها مصرف آن را توصیه می‌کنند. همه دوست دارند بر این باور باشند که این ویتامین یک دارو‌ی معجزه آسا بوده و تاثیر آن را در کاهش خطر شکستگی استخوان احساس کنند.
برخلاف نقش بسیار درخشان آن، امروزه دیگر به آن ویتامین گفته نمی‌شود. چون مقادیر مورد نیاز آن برای بدن بسیار زیاد است، بدن می‌تواند از طریق پوست آن را بسازد. این ماده پیش ساز استروئید‌ها است. به جای وابسته شدن به مصرف مستقیم، افراد سالم می‌توانند ویتامین D را با استفاده از مقادیر کم نور خورشید بسازند. همچنین غذا‌هایی مانند ماهی، روغن، قارچ و لبنیات می‌توانند منبع خوبی باشند.
ما باید به ارزیابی هزاران ساله اعتماد کنیم که کاهش طبیعی مقادیر آن در زمستان نمی‌تواند منجر به شکنندگی استخوان‌ها و ضعف اندام‌ها شود. علی رغم نداشتن هیچ فایده، تقریبا نصف جمعیت، روزانه این ویتامین را مصرف می‌کنند و باعث افزایش خطرات ناشی از مصرف آن می‌شوند. امروزه افزودن ویتامین‌های تنظیم نشده به غذا‌های فرآوری شده در حال بررسی است.
هر چند درمان به کمک ویتامین D در موارد کمبود شدید آن و کسانی که بستری هستند، هنوز هم کاربرد دارد، باید از مصرف آن برای کاهش خطر شکستگی استخوان دوری کنیم و به داشتن سبک زندگی سالم، استفاده از نور خورشید و ذخیره سرمایه و انرژی‌مان برای خوردن غذا‌های متنوع مغذی، تمرکز کنیم.
این مقاله توسط پروفسور اپیدمیولوژی ژنتیک در King’s College لندن نوشته شده است.
