هر شخصی ممکن است به دلایل متفاوتی ورم پا را تجربه نماید. برخی از نمونه‌ها مثل آسیب‌های جزئی دلیل مشخصی داشته و به راحتی نیز درمان می‌شود. احتمال این وجود دارد سایر نمونه‌ها نشانه‌ای از نوعی بیماری که نیزا به مراجعه‌ی فوری به پزشک دارد، باشد.
در این مقاله به برخی از دلایل ورم پا، زمان مراجعه به پزشک و درمان مؤثر آن خواهیم پرداخت.
۱. ادم
ادم یک اصطلاح پزشکی برای ورم است و زمان تجمع مایع در بافت‌های بدن رخ می‌دهد. این عارضه ساق پاه و پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما قادر به درگیر کردن سایر نقاط بدن مثل صورت و ناحیه‌ی شکم نیز می‌باشد.
سایر علائم ادم عبارت است از:
- پوست کشیده و براق در ناحیه‌ی مورد نظر
- کمرنگ شدن پوست پس از فشار دادن آن
- کاهش تحرک
- سرفه و یا تنفس دشوار در صورتی که ریه‌ها درگیر باشد
درمان
ادم خود به خود برطرف می‌شود اما در صورتی که دلیلی جدی باعث آن شده باشد نیاز به درمان پزشکی خواهد بود. درمان‌های خانگی شامل پوشیدن پوشیدن جوراب ساق‌بلند، کاهش مصرف نمک و بالا بردن پاها تا قفسه‌ی سینه در حالت خواب می‌شود. در صورت عدم مشاهده‌ی بهبود در ادم باید به پزشک مراجعه نمود.
مقالۀ مرتبط: عوارض سرطان: ادم
۲. آسیب پا یا مچ پا
آسیب در ناحیه‌ی پا و مچ پا میتواند موجب ورم این نقطه از بدن شود. برای مثال، پاچ خوردن مچ پا، هنگام کشیدگی بیش از حد رباط‌ها باعث ورم پا می‌شود.
درمان
برای درمان آسیب واردشده به پا یا مچ پا باید پا را تا جای ممکن بالا نگه داشته و از فشار آوردن وزن بر روی پای آسیب‌دیده اجتناب کرد. استفاده از بانداژ بسته یا کمپرس یخ میتواند ورم را کاهش داده و داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه نیز در کاهش ناراحتی ایجاد شده کمک میکند.
برای آسیب‌های شدیدتر در صورت عدم بهبود ورم و درد مراجعه به پزشک ضرورت دارد.
۳. بارداری
یک نشانه‌ی رایج در اواخر دوره‌ی بارداری ورم پا و مچ پا می‌باشد که ممکن است ناشی از جمع شدن مایع میان بافتی و افزایش فشار بر روی رگ‌ها باشد.
درمان خانگی
برای درمان ورم پا در طول بارداری، پوشیدن کفش راحت و مناسب و اجتناب از ایستادن طولانی مدت میتواند مؤثر باشد. خنک نگه داشتن پا، خودداری از مصرف نمک و افزایش مصرف آب میتواند جمع شدن مایع میان بافتی را کاهش دهد. پوشیدن لباس‌ها و جوراب‌های تنگنیز میتواند به کاهش ادم و ناراحتی ناشی از آن کمک کند.
۴. پره‌اکالمپسی
در صورتی که ادم دوران بارداری شدید و ناگهانی باشد، ممکن است نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی باشد. نوعی بیماری که میتواند در طول بارداری و یا بلافاصله پس از زایمان رخ دهد. علائم آن شامل وجود پروتئین در ادرار، تجمع مایع میان بافتی به صورت سریع و فشار خون بالا می‌شود.
این بیماری نوعی بیماری شدید است که معمولاً نیمه‌ی آخر بارداری رخ داده و میتواند اکلامپسی را که بیش از حد خطرناک بوده و شرایط اورژانسی ایجاد میکند، گسترش دهد. علائم پری‌اکلامپسی عبارتند از:
- ادم شدید
- سردرد
- سرگیجه
- حالت تهوع و استفراغ
- تغییر دید
- ادرار
درمان
در صورتی که خانم بارداری هر کدام از این علائم را تجربه نماید، باید فوراً به پزشک یا ماما مراجعه نماید.
مقالۀ مرتبط: افزایش خطر نارسایی قلبی در پره‌اکلامپسی بارداری
۵. عوامل سبک زندگی
برخی از عوامل سبک زندگی نیز میتواند منجر به ورم پاها شود. این عوامل شامل موارد زیر می‌شود:
- بیشتر نشستن
- اضافه وزن
- پوشیدن کفش نامناسب
درمان‌های خانگی
ورزش منظم و حفظ وزن مناسب میتواند خطر ورم پاها را کاهش دهد. سایر راه‌های کاهش ورم عبارتند از:
- مصرف زیاد آب
- پوشیدن جوراب‌های تنگ یا جوراب شلواری
- خیساندن پا با آب خنک
- بردن پا تا بالای قلب به صورت منظم
- حفظ فعالیت
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
- داشتن رژیم مناسب و توجه به میزان مصرف نمک
- ماساژ پا
- مصرف غذاهای غنی از پتاسیم برای کاهش تجمع آب میان بافتی
۶. اثرات اسیدی داروها
مصرف برخی داروهای خاص میتواند منجر به ورک پاها، مخصوصاً در صورتی که باعث تجمع آب شود، می‌شود. داروهای زیر دارهایی هستند که موجب ورم پاها می‌شود:
- هورمون‌ها، مثل استروژن و تستوسترون
- بلاک کننده‌های کانال‌های کلسیمی برای کمک به کنترل فشار خون
- استروئیدها، هر دو نوع آندروژنیک و آنابولیک، و کورتیکواستروئیدها
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- داروهای کنترل‌کننده‌ی دیابت
در صورتی که فرد احساس کند داروهای مصرفی وی باعث ورم پاها می‌گردد باید به پزشک برای تغییر دوز دارو و یا تجویز داروی دیگر مراجعه نماید.
۷. الکل
الکل میتواند باعث تجمع آب و در نتیجه ادم شود. در صورتی که ادم بیش از ۲ روز ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کرد. ورم مکرر پس از مصرف الکل می‌تواتد نشانه‌ای از وجود مشکلاتی در قلب، کبد یا کلیه باشد.
درمان خانگی
بالا بردن پاها تا قلب، مصرف مقدار زیاد آب و کاهش مصرف نمک میتواند به کاهش ورم کمک کند. خیساندن آب‌ها در آب سرد نیز میتواند علائم را کاهش دهد.
۸. آب‌هوای گرم
در طول آب‌وهوای گرم به دلیل انبساط رگ‌ها به منظور خنک کردن بدن، پاها ورم میکند. این فرآیند میتواند موجب نشت آب میان بافتی به بافت‌های اطراف شود. مایع میان بافتی میتواند در پاها و مچ پا نیز تجمع یابد.
درمان‌های خانگی
مصرف مقدار زیادی آب و پوشیدن کفش مناسب که به تهویه کمک‌کند میتواند از ورم پاها در آب‌وهوای گرم جلوگیری کند.
۹. عفونت
عفونت میتواند موجب ورم پا و مچ پا گردد. در افراد مبتلا به دیابت با احتمال بالایی خطر ابتلا به عفونتی را که موجب ورم پا می‌شود، افزایش می‌یابد.
درمان
پزشک معمولاً برای درمان عفونت آنتی بیوتیک تجویز میکند.
مقالۀ مرتبط: ورم پا
۱۰. نارسایی وریدی
وقتی خون فردی نمیتواند به درستی در بدن گردش کند، نارسایی وریدی روی می‌دهد. این عارضه میتواند ناشی از آسیب دریچه‌ها که باعث خون‌رسانی عروق و حفظ مایعات در نقاط پایینی بدن مخصوصاً اطرف پا و مچ پا می‌باشد.
علائم نارسایی وریدی عبارت است از:
- درد ساق پا
- تغییرات پوستی مثل پوسته پوسته شدن
- ظهور رگ‌های واریسی جدید
- ظهور زخم‌های پوستی
- عفونت
درمان
فردی که هر نشانه‌ای از علائم نارسایی وریدی را مشاهده کند، باید در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه نماید. پزشک میتواند برای درمان نارسایی وریدی توصیه‌هایی برای تغییر سبک زندگی مثل ورزش برای کمک به حفظ پمپ خون به سراسر بدن به طور مناسب، داشته باشد. پوشیدن جوراب شلواری و مصرف داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن خون نیز میتواند مؤثر باشد.
در برخی موارد نیز برای ترمیم دریچه‌ی آسیب‌دیده نیاز به جراحی می‌باشد.
هر شخصی ممکن است ورم پا را به دلایل مختلفی تجربه نماید. برخی از نمونه‌ها مثل آسیب‌های جزئی، دلیل مشخصی داشته و به راحتی نیز درمان می‌شود. احتمال این وجود دارد سایر نمونه‌ها نشانه‌ای از نوعی بیماری باشد نیاز به مراجعه‌ی فوری به پزشک دارد.
۱۱. لخته خونی
لخته خونی در صورتی ایجاد می‌شود که خون نتواند به خوبی در بدن جریان پیدا کند و سبب می‌شود که پلاکت‌ها به هم بچسبند. اگر لخته خونی در رگ پاها ایجاد شود، ممکن است مانع برگشت خون به قلب شود.و این می‌تند باعث ورم پا و زانو شود.
DVT هنگامی رخ می‌دهد که لخته‌های خونی وارد عمق پا می‌شوند این بیماری یک مشکل جدی است که میتواند باعث ایجاد مانع در رگ پاها شود. در برخی موارد ممکن است این لخته‌ها رها شده و وارد قلب یا ریه‌ها شوند.
علائم DVT عبارتند از:
- ورم یک پا
- درد یا ناراحتی در ناحیه پا
- تب خفیف
- تغییر رنگ پا
درمان
اگر شخص هر نشانه‌ای از DVT در خودش حس کند، فورا باید اقدامات پزشکی لازم را انجام دهند. پزشک ممکن است داروهای رقیق کنندهی خون را برای درمان لخته‌ها مورد استفاده قرار دهد. با پوشیدن ساق‌بند یا لباسهایی که ناحیه ساق را تنگ می‌کنند می‌توانند از ایجاد لخته جلوگیری کنند.
از سایر روش‌های پیشگیری می‌توان به کاهش مصرف نمک اشاره کرد و بهترین اجتناب از ایستادن بیش از حد می‌باشد مخصوصا در حین ایستادن نباید پاهایتان را ضربدری کنید.
مقالۀ مرتبط: لخته‌های خونی
۱۲. لنفدوم
سیستم لنفاوی بدن را از مواد ناخواسته مثل باکتری و سم‌ها پاکسازی میکند. لنفدوم زمانی رخ می‌دهد که لنف در اثر سد شدن راه رگ‌های لنفی جمع می‌شود.
وقتی رگ‌های لنفی بسته شده یا آسیب می‌بینند، مایع لنفی جمع شده و عفونت ایجاد میکند که باعث کند شدن روند التیام زخم‌ها می‌شود.
غیر از ورم پا، علائم دیگر لنفدوم عبارتند از:
- عفونت
- ناهماهنگی حرکات
- درد
- حس سنگینی یا فشار بر عضلات
- نازک شدن پوست
درمان
روش‌های درمان لنفدوم عبارتند از تمرین و ماساژ که میتواند باعث جاری شدن مایع جمع شده شود. بانداژ نیز میتواند مؤثر باشد.
۱۳. بیماری قلبی
ورم پا میتواند نشانه بیماری یا سکته قلبی باشد.اگر قلب آسیب دیده باشد نمیتواند به درستی خون را پمپاز کند. اختلال در کار قسمت راست قلب میتواند باعث ورم پا شود.
غیر از ورم پا و مچ پا علائم دیگری که در اثر نارسایی قلبی به وجود می‌آید شامل:
- نفس کم آوردن، مخصوصا در هنگام انجام تمرینات ورزشی
- تپش قلب زیاد
- ضعف
- خستگی
- سرفه یا عطسه
- ورم عضلات شکمی
- چاقی ناگهانی
- از دست دادن اشتها
- استفراغ یا حالت تهوع
- از دست دادن تمرکز
درمان
اگر شخصی هر کدام از علائم بالا را تجربه کند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. روش‌های درمان نارسیایی قلبی شامل قرص، ابزارهای پزشکی و جراحی است.
۱۴. بیماری‌های کلیوی
افرادی که کلیه ضعیفی دارند ممکن است نتوانند مایعات را به خوبی در بدنشان به جریان درآورند که میتواند باعث بیماری شود.
بیماری کلیوی ممکن است بلافاصله علائمش را نشان ندهد ولی علائم کلی آن عبارتند از:
- کم شدن ادرار
- تنگی نفس
- خستگی
- درد قفسه سینه
- حمله
- گیجی
- کما
- حالت تهوع
درمان
روش‌های درمان این بیماری شامل مصرف دارو، رژیم کم پروتئین، ویتامین D و کلسیم می‌باشد. علاوه بر آن دیالیز و پیوند کلیه نیز انجام می‌شود.
مقالۀ مرتبط: درمان بیماری های کبدی با سوزاندن چربی ها
۱۵. بیماری‌های کبدی
بیماری کبدی میتواند تولید آلبومین را افزایش دهد. آلبومین پروتئینی است که میتواند مانع خروج خون از رگ‌ها شود. کمبود آلبومین بدین معناست که احتمال نشت خون وجود داشته و باعث جمع شدن مایع در پاها شده و ورم پا را به دنبال دارد.
علائم نارسایی کبد شامل:
- زرد شدن چشم و پوست
- تیره شدن ادرار
- کم اشتها
- خارش پوست
- کاهش انرژی
- حالت تهوع و استفراغ
- ورم عضلات شکمی
- مدفوع کم رنگ
درمان
برای درمان نارسایی کبد دکتر دارو تجویز میکند. آن‌ها همچنین ممکن است تغییر روش زندگی را پیشنهاد دهند که شامل از دست دادن وزن و کاهش مصرف الکل می‌شود.
در مراحل پیشرفته‌تر بیماری کبدی ممکن است جراحی لازم شود.
زمان مراجعه به پزشک
اغلب نمونه‌های ورم پا با درمان‌های غیرپزشکی درمان می‌یابد، با این وجود درمان‌های خانگی و تغییرات سبک زندگی میتواند به کاهش ورم کمک کند.
در صورتی که ورم بهبود نیافته یا به صورت مکرر رخ دهد، ضروری است که برای تشخیص وجود دلیل اساسی به پزشک مراجعه شود. چنان چه در کنار ورم پا، تنگی نفس، درد قفسه‌ی سینه یا فشار در ناحیه قفسه‌ی سینه نیز احساس شود باید سریعاً به اورژانس مراجعه کرد.
