اختلال شخصیت اجتناب کننده (APD) الگوی پایدار رفتاری مربوط به گریز از اجتماع و حساسیت به رد شدن توسط دیگران است که باعث ایجاد مشکلاتی در محل کار شخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال، به دلیل ترس از رد یا عدم تایید، از دیگران اجتناب می‌کنند که این کار، آن‌ها را در شرایط بسیار دشوار قرار می‌دهد.
این اختلال تقریبا دو درصد از جمعیت جهان را درگیر می‌کند، میزان بروز این اختلال در مردان و زنان یکسان است.
علائم
در زیر لیستی از علائم رایج مربوط به اختلال شخصیت اجتناب کننده وجود دارد:
گریز از اجتماع
احساس ناکافی بودن
حساسیت بیش از حد به ارزیابی منفی
اضطراب در مورد گفتن یا انجام کاری اشتباه
نیاز به آرامش و دوست داشته شدن
اجتناب از شرایط به دلیل ترس از طرد شدن
اجتناب از روابط صمیمی و یا به اشتراک گذاشتن صمیمانه‌ی احساسات
اجتناب از شرایط اجتماعی یا حوادث
اجتناب از تعامل در تنظیمات کاری و اجتناب از دریافت پیشرفت‌های شغلی
اجتناب از درگیری با دیگران (چاپلوس بودن)
عزت نفس پایین
نداشتن قدرت دستور دادن
خود انتقادی شدید
خود را پایین‌تر از آنچه که هستیم دانستن
عدم اعتماد به دیگران
انزوا
عدم برقراری تماس اجتماعی
ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌های اجتماعی
اضطراب در شرایط اجتماعی
اجتناب از تصمیم گیری
مواظب نشانه‌های طرد شدن یا غیر محبوب بودن.
زود رنجی بیش از حد از انتقاد یا تایید دیگران
هیچ دوست نزدیکی ندارند.
در شبکه‌های اجتماعی نیستند.
تمایل به ریسک کردن یا امتحان چیزهای جدید را ندارند.
رفتار ترسناک و تنش دار دارند
تعریف اشتباه موقعیت‌های خنثی به عنوان موقعیت منفی
علل
به نظر می‌رسد علل اختلال شخصیت اجتناب کننده شامل عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و روانی می‌شود.
سوء استفاده‌های احساسی، انتقاد، در معرض خشم قرار گرفتن و یا عدم توجه و یا پرورش مناسب توسط والدین و عوامل پیش زمینه‌ای دیگر که ممکن است منجر به توسعه این اختلال شخصیتی شود. طرد شدن توسط همسالان نیز ممکن است یک عامل خطر باشد.
اغلب افراد مبتلا به این اختلال از زمان کودکی بسیار خجالتی هستند و با افزایش سن و سال خود نمی‌توانند آن را کنار بگذارند. اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال شخصیت اجتناب کننده، نشانه‌ها و ژنتیک مشابه دارند، البته APD شکل شدیدتری از بیماری است.
تشخیص
اختلال شخصیت اجتناب کننده تنها توسط یک متخصص بهداشت و روان آموزش دیده بر اساس معیارهای تشریح شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) قابل تشخیص است. در حالی که یک پزشک خانواده می‌تواند اولین مرحله برای تشخیص باشد، پزشک شما باید شما را به یک روانشناس، روانپزشک یا سایر افراد متخصص در این زمینه برای تشخیص بیشتر ارجاع کند.
اختلال شخصیت اجتناب کننده به طور معمول در بزرگسالان تشخیص داده شده است، زیرا شخصیت‌ها دوران کودکی هنوز در حال توسعه هستند و رفتارهایی نظیر خجالت می‌تواند تجربیات عادی در دوران کودکی باشد که بعدا از بین می‌روند.
با توجه به DSM-5، باید حداقل چهار معیار از موارد زیر را برای تشخیص داشته باشیم :
اجتناب از فعالیت‌های شغلی که شامل ارتباط اجتماعی قابل توجه است، از جمله ترس از انتقاد، عدم تایید یا طرد شدن توسط دیگران.
عدم تمایل به مشارکت با دیگران، مگر اینکه مطمئن باشید که آن‌ها شما را دوست خواهند داشت.
نگهداشتن روابط در حد اولیه از ترس از خشونت و تحقیر دیگران.
درگیر شدن بیش از حد به انتقاد دیگران در شرایط اجتماعی
گریز از قرار گرفتن در شرایط اجتماعی جدید به دلیل احساس ناکافی بودن
احساس مقبول نبودن، غیر قابل تحمل یا بدتر از دیگران بودن.
اجتناب از ریسک کردن یا انجام کارهای جدید بخاطر ترس و خجالت.
اختلال شخصیت اجتناب کننده می‌تواند مانند سایر اختلالات شخصیتی درمان شود زیرا دارای الگوی رفتاری پایداری است ولی برای بیماران تشخیص اینکه به کمک‌های روان درمانی نیاز دارند مشکل است، ولی در عین حال این درمان‌ها می‌توانند مفید باشند.
متأسفانه، چشم انداز بیماری برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتناب کننده که به دنبال درمان نیستند، دلهره آور است – به طور معمول آن‌ها خود را از دیگران جدا می‌کنند و از اجتناب به عنوان تنها راه حل مقابله برای خود استفاده می‌کنند.
از سوی دیگر، هنگامی که درمان با موفقیت انجام شود، می‌تواند به کاهش نشانه‌ها و افزایش کارایی استراتژی‌های مقابله‌ای که فرد می‌تواند استفاده کند کمک کند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اجتناب کننده به احتمال زیاد، همیشه تا حدودی خجالتی است، اما از افکار خود غافل نمی‌شوند.
گفتار درمانی
گفتار درمانی برای اختلال شخصیت اجتناب کننده شامل درمان شناختی-رفتاری (CBT)، درمان روان پزشکی و طرحواره‌ی درمانی است. درمان گروهی و آموزش مهارت‌های اجتماعی نیز ممکن است مفید باشد.
درمان شناختی-رفتاری برای یادگیری نحوه تغییر الگوهای تفکر غیرفعال مفید است.
روان درمانی با هدف آگاهی از این که چگونه تجربیات گذشته، درد و درگیری ممکن است بر علائم فعلی اثر بگذارد، انجام می‌شود.
طرحواره‌ی درمانی برای اختلال شخصیت اجتناب کننده یک رویکرد یکپارچه است که بر اساس CBT و همچنین بسیاری از تکنیک‌های درمانی دیگر انجام می‌شود. این تمرکز بر روی روابط درمانی بین درمانگر و بیمار است و هدف آن بهبود عملکرد روزانه و به دست آوردن بینش برای تغییر مبتنی بر درک و نوسازی تجربیات اولیه‌ی زندگی است.
یکی از ویژگی های کلیدی در طرح درمان، “محدود کردن مجدد” است که در آن بیمار نیازهای دوران کودکی خود را بیان می‌کند و می‌آموزد که صدای والدین سالم را توسعه و درونی کند.
درمان
در حالی که در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای اختلال شخصیت اجتناب کننده وجود ندارد، اگر فرد دارای اختلالات مرتبط دیگر مانند افسردگی یا اضطراب باشد، ممکن است دارو‌ها برای کمک به این علائم تجویز شود. به عنوان مثال، داروهای ضد افسردگی می‌تواند برای بهبود روحیه و ناتوانی در لذت بردن، کاهش علائم اضطراب و همچنین کاهش حساسیت به طرد شدن مفید باشد.
شرایط مرتبط
اختلال شخصیت اجتناب کننده ممکن است همراه با سایر شرایط مختلف اتفاق بیافتد و با آن‌ها همپوشانی داشته باشد، از جمله:
اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت مرزی
سوء مصرف مواد
افسردگی
هراس از مکان‌های باز
اگر فکر می‌کنید که خودتان یا کسی که می‌شناسید یا دوستش دارید ممکن است دارای علائم اختلال شخصیت اجتناب کننده باشد، مهم است که این فرد را تشویق کنید که به دنبال کمک باشد. بدون درمان حرفه‌ای مانند گفتار درمانی، بعید است که علائم و تاثیرات مرتبط با آن در روابط بهبود یابد.
