نگاه کلی
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن التهابی است که علاوه بر مفاصل جاهای دیگر را نیز درگیر می‌کند. در برخی بیماران میتواند چندین سیستم بدن از جمله پوست، چشم‌ها، ریه‌ها، قلب و عروق را نیز درگیر کند.
آرتریت روماتوئید یک اختلال خود ایمنی است که ناشی از هدف قرار گرفتن بافت‌های بدن توسط سیستم ایمنی بدن است.
آرتریت روماتوئید پوشش مفاصل را درگیر درگیر کرده و سبب التهابی دردناک که میتواند به مرور زمان استخوان را خورده و شکل مفصل را تغییر دهد.
التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید میتواند قسمت‌های دیگر بدن را نیز درگیر سازد. گرچه درمان‌های جدید گزینه‌های درمانی را به طور چشمگیری بهبود بخشیده‌اند، اما آرتریت روماتوئید شدید همچنان میتواند ناتوانی‌های فعالیتی فراوانی ایجاد کند.
علائم
علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید عبارتنداز:
- تورم، گرم و حساس شدن مفاصل
- سفتی مفاصل که اغلب در اول صبح و پس از عدم فعالیت بدتر می‌شود
- خستگی، تب و کاهش وزن
آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه مفاصل کوچک را درگیر می‌کند-به خصوص مفاصل انگشتان دست و پا.
با پیشرفت بیماری، علائم اغلب به مچ، زانو، قوزک پا، آرنج، لگن و شانه منتشر می‌شود. در بیشتر موارد، علائم در مفاصل مشترک هر دو طرف بدن ایجاد می‌شوند.
حدود ۴۰ درصد افراد بیمار علائم و نشانه‌های غیرمفصلی را تجربه می‌کنند. آرتریت روماتوئید میتواند بسیاری از ساختارهای غیرمفصلی از جمله موارد زیر را درگیر کند:
- پوست
- چشم
- ریه
- قلب
- کلیه
- غدد بزاقی
- بافت عصبی
- مغز استخوان
- عروق خونی
شدت علائم و نشانه‌ها ممکن است بسیار متفاوت باشند و میتواند رفت و برگشت داشته باشند. دوره‌هایی از افزایش فعالیت به نام شعله وری، به دنبال دوره‌هایی از تخفیف بیماری است-که درد و تورم کاهش یافته یا ناپدید می‌شوند. با گذشت زمان، آرتریت روماتوئید میتواند شکل مفاصل را تغییر دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر فرد دچار ناراحتی و تورم مداوم در مفاصل خود شود باید به پزشک مراجعه کند.
دلایل
آرتریت روماتوئید زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی سینوویوم(لایه پوشاننده اطراف مفصل)را مورد تهاجم قراردهد.
التهاب ناشی از آن سینوویوم را ضخیم کرده و سرانجام میتواند غضروف و استخوان داخل آن را از بین ببرد.
تاندون‌ها و لیگامان‌هایی که مفصل را نگه می‌دارند تضعیف شده و کشیده می‌شوند. مفصل به تدریج شل شده و شکل خود را از دست می‌دهد.
پزشکان به طور دقیق نمی‌دانند چه چیزی این پروسه را آغاز می‌کند، گرچه احتمالاً یک مولفه ژنتیکی در این رابطه وجود دارد. حتی اگر ژن‌ها به تنهایی سبب این عمل نشوند، اما می‌توانند فرد را در مقابل عوامل محیطی مستعد سازند-عواملی مانند عفونت با برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها که ممکن است آغازگر پروسه باشند.
عوامل خطرزا
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهند، عبارتنداز:
جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا قرار دارند.
سن: آرتریت روماتوئید میتواند همه سنین را درگیر کند اما اغلب در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی شروع می‌شود.
سابقه فامیلی: اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری متبلا باشند، احتمال ابتلای دیگر اعضا نیز افزایش می‌یابد.
استعمال دخانیات: سیگار کشیدن خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می‌دهد، قرار گرفتن در معرض موادی مانند آزبست و سیلیس نیز خطر را افزایش می‌دهد. به خصوص اگر فرد سابقه فامیلی آرتریت روماتوئید نیز داشته باشد، میتواند بیماری شدیدتری ایجاد کند.
قرار گیری در معرض مواد خاص: قرار گرفتن در معرض موادی مانند آزبست و سیلیس نیز خطر را افزایش می‌دهد.
چاقی: افرادی که اضافه وزن داشته یا چاق باشند احتمال ابتلای بالاتری دارند، به خصوص در خانم‌هایی که در سن زیر ۵۵ سالگی با این بیماری تشخیص داده شده‌اند.
عوارض
آرتریت روماتوئید خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می‌دهد:
پوکی استخوان: آرتریت روماتوئید به تنهایی و همراه با داروهایی که برای درمان آن مصرف می‌شوند میتواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
ندول‌های روماتوئیدی: این برآمدگی‌های سفت بافتی اغلب در اطراف نقاط تحت فشار مانند آرنج شکل می‌گیرند. گرچه می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن مانند ریه نیز تشکیل شوند.
خشکی چشم و دهان: افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید با احتمال خیلی بیشتری به سندرم شوگرن مبتلا می‌شوند. رطوبت چشم و دهان افراد مبتلا به این بیماری کاهش می‌یابد.
عفونت: این بیماری به تنهایی و نیز داروهایی که برای کنترل آن استفاده می‌شوند می‌توانند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و منجر به افزایش عفونت‌ها شوند.
ترکیب غیرطبیعی بدن: افزایش و تجمع چربی نسبت به توده خشک بدن در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید به خصوص در افرادی که BMI بالا دارند نسبت به بقیه افراد بیشتر است.
سندرم تونل کارپال: اگر آرتریت روماتوئید مفصل مچ دست را درگیر کند، التهاب میتواند عصب کنترل کننده دست و انگشتان را تحت فشار قرار داده و این سندرم را ایجاد کند.
مشکلات قلبی: آرتریت روماتوئید میتواند خطر سفت و مسدود شدن عروق و کیسه پوشاننده قلب(پریکارد)را افزایش دهد.
بیماری ریوی: خطر التهاب و اسکار شدن بافت ریه در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید بیشتر است که میتواند منجر به تنگی نفس پیشرونده شود.
لنفوم: آرتریت روماتوئید خطر ابتلا به لنفوم را افزایش می‌دهد.
تشخیص
تشخیص آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه میتواند مشکل باشد زیرا علائم و نشانه‌های آن مشابه بسیاری از بیماری‌های دیگر است. هیچ آزمایش خون یا یافته معاینهای برای تأیید تشخیص وجود ندارد.
در معاینه، پزشک مفاصل را از نظر وجود التهاب، قرمزی و گرمی بررسی خواهد کرد. وی همچنین رفلکس‌ها و قدرت عضلانی را نیز بررسی خواهد کرد.
آزمایش خون
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ESR یا CRP بالاتری دارند که نشان از یک پروسه التهابی در بدن است. یکی دیگر از تست‌های شایع در تشخیص این بیماری RF و آنتی CCP است.
تصویر برداری
پزشک برای بررسی پیشرفت آرتریت روماتوئید در مفاصل با گذشت زمان، تصویر برداری با اشعه ایکس را تجویز خواهد کرد. MRI و سونوگرافی تست‌های اند که می‌توانند به قضاوت پزشک در تعیین شدت بیماری کمک کنند.
درمان
هیچ درمان قطعی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد. اما یافته‌های اخیر حاکی از آن هستند که درمان زودهنگام با داروهایی قوی که DMARD نامیده می‌شوند، احتمال بهبودی بیماری را افزایش می‌دهد.
دارو درمانی
نوع دارویی که پزشک تجویز خواهد کرد بسته به شدت علائم و مدت زمانی که بیمار بدان مبتلا بوده است می‌باشد.
NSAID: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌توانند درد را تسکین داده و التهاب را کاهش دهند.
استروئیدها: داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزولون درد و التهاب را کاهش داده و سرعت آسیب مفصلی را کاهش می‌دهند.پزشک این داروها را اغلب با هدف از بین بردن علائم حاد تجویز می‌کنند.
DMARD: داروهای تعدیل کننده ضد روماتوئیدی می‌توانند پیشرفت آرتریت روماتوئید را کاهش داده و مفاصل و دیگر بافت‌ها را از آسیب فوری در امان نگه دارند. انواع شایع این داروها عبارتنداز متوترسکات، لفلونوماید، هیدروکسی کلروکین و سولفاسالازین.
داروهای بیولوژیک: این داروها که به آنها تعدیل کننده‌های پاسخ بیولوژیک نیز گفته می‌شود، کلاس جدیدی از داروهای DMARD هستند. این داروها عبارتنداز ادالیموماب، گولیموماب، اناکینرا، سرتولیزوماب، اتانرسپت، انفلیکسیماب، ریتوکسیماب و توفاسینیب.
این داروها می‌توانند بخش‌هایی از سیستم ایمنی را که سبب التهاب مفاصل و آسیب بافتی می‌شوند مورد هدف قرار دهند. این داروها نیز خطر عفونت را افزایش می‌دهند.
این داروها هنگامی که همراه با داروهای DMARD غیربیولوژیکی مانند متوترکسات مصرف شوند، اثر بیشتری دارند.
تراپی
پزشک بیمار را به یک فیزیوتراپیست ارجاع خواهد داد تا حرکاتی را که برای حفظ انعطاف مفاصل نیاز هستند به وی آموزش دهد. فیزیوتراپ همچنین راه‌های جدیدی برای انجام کارهای روزانه پیشنهاد خواهد داد تا برای مفاصل آسان‌تر باشند.
جراحی
اگر داروها نتوانند سرعت آسیب مفاصل را کاهش دهند، پزشک جراحی را برای بازسازی مفاصل آسیب دیده پیشنهاد خواهد کرد. جراحی به فرد کمک خواهد کرد تا توانایی استفاده از مفاصل را به دست آورد. همچنین میتواند درد را کاهش داده و تغییر شکل مفاصل را تصحیح کند.
جراحی آرتریت روماتوئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سینووکتومی: جراحی برای خارج ساختن سینوویوم ملتهب . این عمل میتواند در مفاصل زانو، آرنج، مچ، انگشتان و لگن انجام گیرد.
ترمیم تاندون: التهاب و آسیب مفصلی ممکن است سبب پارگی یا شل شدن تاندون‌های اطراف مفصل شود. جراح میتواند این تاندون‌ها را ترمیم کند.
تعویض مفصل: در عمل جراحی تعویض مفصل، جراح بخش آسیب دیده مفصل را خارج کرده و یک پروتز ساخته شده از پلاستیک و فلز را وارد محل می‌کند.
