نتایج مطالعهای که توسط پژوهشگران کانادایی صورت گرفته، حاکی از آن است دیدگاه ما نسبت به خود، شبیه به همان چیزی است که دیگران در مورد ما فکر میکنند.
معمولاً چنین تصور میشود که آدمی با عینک خوشبینی به خود نگاه میکند و خود را برتر از سایرین میبیند. اما این دیدگاه لزوماً صحیح نیست. در واقعیت، بسیاری از افرادی که در جامعه زندگی میکنند در ارزیابی شخصیتشان، خود را تقریباً همانگونه میبینند که دوستانشان فکر میکنند.
پرسشنامههای خودسنجی از جمله متداولترین روشها برای ارزیابی شخصیت افراد به شمار میروند. با این حال، عقیدۀ عمومی بر این است که نتایج حاصل از تکمیل چنین پرسشنامههایی اغلب با تورش همراه بوده، و شرکتکنندگان ارزیابی بهتری از شخصیت خود – نسبت به آن چیزی که در واقعیت وجود دارد – نشان میدهند. این نوع تعصبورزی در ارزیابی شخصیت، خودافزایی (self-enhancement) نام دارد.
پژوهشگران کانادایی در جدیدترین مطالعۀ خود – از نوع فراتحلیل بزرگمقیاس – به بررسی نتایج ۱۶۰ مورد آزمایش مستقل پرداخته و فراوانی بروز خودافزایی در میان پاسخدهندگان به پرسشنامههای خودسنجی را مورد ارزیابی قرار دادند.
یافتههای این مطالعه نشان میدهد که نتایج حاصل از خودسنجی، معتبر است. پرسشنامههای سنجش صفاتی نظیر تجربهاندوزی، پیروی از وجدان، برونگرایی، سازگاری با بقیه و روانرنجورخویی اغلب از قابلیت اعتماد بالایی برخوردارند. البته، درجاتی از خودافزایی در پاسخ به پرسشنامۀ سنجش یکی از انواع تجربه اندوزی مشهود بود، که در ارزیابیها قابل چشمپوشی تشخیص داده شد.
مقاله مرتبط: ویژگیهای شخصیتی افراد بر میزان طول عمر آن ها تاثیر میگذارد!
به بیان دیگر، ما در اغلب اوقات دیدگاهی در مورد خودمان داریم که با دیدگاه دوستانمان مطابقت دارد.
ما همواره در حال قضاوت در مورد شخصیت خود و اطرافیانمان هستیم. باور عموم بر این است که پرسشنامههای خودسنجی نتایج قابل اعتمادی ارائه نمیکنند، چرا که در برابر تورشها آسیبپذیرند. اما اکنون دیگر میدانیم که این باور تا حدود زیادی اشتباه است.
حال باید به این سوال جواب دهیم که چرا افراد هنگام پاسخ دادن به چنین پرسشهایی، تمایلی به خودافزایی نشان نمیدهند؟ ممکن است دلیل این رفتار ناشی از حسی باشد که به پاسخدهنده یادآوری میکند که دیگران ممکن است چه فکری راجع به او بکنند. به نظر میرسد دلیل اصلی نیز همین باشد، چرا که شخصیت نقش غیرقابل انکاری در پیشبینی موفقیتهایی دارد که در زندگی به آن نائل میشویم.
اکثر مردم نسبت به عقیدهای که در دیگران بر میانگیزند آگاهی دارند. ممکن است عدهای به خودافزایی تمایل نشان دهند، و عدۀ دیگر درست در جهت عکس گام بردارند، اما هر یک از اینها با هزینههای اجتماعی برای فرد همراه است، که در نهایت باعث میشود مردم بیشتر تمایل داشته باشند که درست در مورد خود قضاوت کنند.